Niebezpieczny aquaplaning – jak się zachować w razie poślizgu?

Na czym polega i jak dochodzi do aquaplaningu?

Aquaplaning, nazywany też akwaplanacją, to zjawisko polegające na utracie przyczepności przez oponę podczas jazdy po mokrej nawierzchni. W jego wyniku kierowca może utracić kontrolę nad samochodem, który nie reaguje właściwie na manewry układu kierowniczego, hamulców i pedału gazu.

Można zatem powiedzieć, że w wyniku aquaplaningu auto zachowuje się w pewnym stopniu podobnie, jak podczas jazdy po oblodzonej drodze. O ile jednak to drugie dotyczy tylko określonej pory roku, gdy występują przymrozki, aquaplaning wystąpić może praktycznie zawsze – wystarczą do tego nawet niewielkie opady deszczu.

Jak dochodzi do tego zjawiska? Kluczowym zagadnieniem jest kontakt opony z nawierzchnią. Jak wie każdy kierowca, aby zachować optymalną przyczepność samochodu, bieżnik musi utrzymywać stały kontakt z jezdnią. Przy aquaplaningu między oponą a nawierzchnią powstaje warstwa wody, tzw. poduszka wodna, sprawiająca, że opona odrywa się od jezdni, tym samym pozbawiając pojazd przyczepności. Auto zaczyna więc w swoisty sposób „płynąć”.

Ponieważ w związku z tym zjawiskiem kierowca traci kontrolę nad samochodem, skutki aquaplaningu mogą być tragiczne.

• W przypadku jazdy po prostej drodze, tył samochodu zaczyna uciekać na boki, a auto nie reaguje na ruchy luźno obracającej się kierownicy.
• W przypadku jazdy po zakręcie, opony tracą przyczepność, a samochód nie jest w stanie podążać za łukiem drogi, w związku z czym wypada z niej po stycznej do zakrętu.

Jakie czynniki mają wpływ na powstanie aquaplaningu?

Technicznie rzecz biorąc, do aquaplaningu dochodzi, gdy ciśnienie wody „pchanej” przez oponę (ciśnienie hydrodynamiczne) przewyższa ciśnienie w ogumieniu. Auto nie jest wówczas w stanie odepchnąć wody i zaczyna się na niej unosić. Wpływ na powstanie tego zjawiska mają jednak różne czynniki, dlatego każdy kierowca może się z nim spotkać w nieco innych okolicznościach.

Kształt opon i ciśnienie w ogumieniu

Ponieważ do aquaplaningu dochodzi, gdy ciśnienie hydrodynamiczne przewyższa nacisk opony na podłoże, łatwo się domyślić, że najbardziej narażone na jego wystąpienie są samochody z niskim ciśnieniem w ogumieniu. Prawidłowa wartość tego parametru zwiększa strefę kontaktu opony z nawierzchnią, istotnie wpływając na jej przyczepność. Duża prędkość przy słabo napompowanych oponach znacznie zwiększa więc ryzyko aquaplaningu.

Znaczenie ma jednak nie tylko ciśnienie w oponach, ale również ich specyfika. Bardzo istotna jest głębokość rowków bieżnika. Im więcej wody będzie mogło dostać się między oponę a jezdnię bez przerwania kontaktu opony z nawierzchnią, tym mniejsze ryzyko utraty przyczepności. Trzeba jednak pamiętać, że bieżnik musi być skonstruowany w sposób proporcjonalny – zbyt dużo rowków wpłynie negatywnie na przyczepność opony do podłoża.

Ponadto na ryzyko wystąpienia aquaplaningu wpływa też kształt śladu opony. Najskuteczniejsze przy tym zjawisku jest ogumienie z bieżnikiem o rzeźbie w kształcie litery V, najsłabiej radzą sobie za to opony o symetrycznym kształcie. Znaczenie ma również stan opon – im bardziej zużyte, tym łatwiej o poślizg.

Aż tak dużego wpływu nie ma natomiast szerokość ogumienia, o ile oczywiście opony są odpowiednio przygotowane do przepływu wody. Reguła jest taka, że im szersza opona, tym więcej wody, którą spotka na swej drodze, musi odprowadzić.

Inne czynniki

O ile kształt opony jest parametrem stałym, przez co prawdopodobieństwo wystąpienia aquaplaningu można w każdym przypadku względnie dokładnie oszacować, o tyle inne czynniki mające na niego wpływ są mniej przewidywalne.

Ogromne znaczenie ma np. prędkość. Jeśli kierowca nie dostosuje jej do panujących na drodze warunków i technicznych możliwości swoich opon, ryzyko wystąpienia aquaplaningu jest bardzo wysokie. Pamiętaj, że im szybciej jedziesz po mokrej nawierzchni, tym więcej wody mają do odprowadzenia opony.

Pod uwagę należy też wziąć głębokość tafli wody. Im większa, tym trudniej oponom zachować przyczepność, zwłaszcza przy wjechaniu w nią z nadmierną prędkością. W związku z tym znaczenie ma też stan dróg i rodzaj nawierzchni. Zużyty asfalt czy koleiny, w których zbiera woda, mogą bardzo mocno przyczynić się do aquaplaningu.

Czy przed aquaplaningiem można się zabezpieczyć?

Skoro aquaplaning jest tak niebezpieczny, pojawia się pytanie: jak się przed nim uchronić? W myśl zasady, że lepiej zapobiegać, niż leczyć, zacząć powinno się od sprawdzenia, w jakim stanie są opony Twojego samochodu. Wytarte ogumienie o płytkich rowkach bieżnika zwiększa prawdopodobieństwo wpadnięcia w poślizg. Podobnie jest ze zbyt niskim ciśnieniem, dlatego warto je regularnie sprawdzać.

Osobną kwestią jest natomiast zachowanie na drodze. Niedopasowanie stylu jazdy i prędkości do panujących warunków są bardzo częstymi przyczynami wypadków, również tych związanych z aquaplaningiem. O czym trzeba pamiętać?

• Zdejmij nogę z gazu w razie rzęsistego deszczu – jeśli opony nie nadążą z odprowadzaniem wody, wpadniesz w poślizg.
• Zwolnij, jeśli widzisz stojącą na drodze wodę – nie możesz przewidzieć, jakiej głębokości jest kałuża lub koleina.
• W miarę możliwości staraj się jechać po śladach opon samochodów przed Tobą – wyparły one sporą ilość wody z powierzchni jezdni.
• Utrzymuj bezpieczną odległość od jadącego przed Tobą pojazdu – większy dystans niż przy okazji jazdy w lepszych warunkach da Ci czas na reakcję w razie wpadnięcia w poślizg.

Jakie opony są bardziej podatne na aquaplaning, a jakie mniej?

Na odporność opon na aquaplaning wpływ ma rzeźba bieżnika oraz kształt opony, tzn. kształt rzeźby i zarys formy wulkanizacyjnej. Im bardziej zaokrąglona opona, tym lepiej rozbija ona powstający przed nią klin wody. Na rynku dostępne są np. tak zwane opony deszczowe, które posiadają liczne rowki bieżnika, układające się np. w literę V, dzięki czemu woda spod kół jest łatwiej odprowadzana. 

Z pewnością opony mniej odporne na aquaplaning to te, które mają kierunkowy lub asymetryczny bieżnik. Przed zakupem ogumienia warto jest zapoznać się z etykietą danego modelu. Można na niej znaleźć dane dotyczące np. oporu toczenia czy emitowanego hałasu. Oprócz tego opony podlegają także klasyfikacji w kategorii od A do F, która oznacza drogę hamowania na mokrej nawierzchni. Pomiędzy najgorszą a najlepszą klasą różnica ta może wynieść nawet 18 metrów. 

Co robić, gdy wpadniesz w poślizg spowodowany aquaplaningiem?

Zapobieganie jest bardzo istotne, ale czasem nawet najlepiej przygotowani kierowcy nie będą w stanie przewidzieć wszystkiego. Dlatego na możliwość wystąpienia aquaplaningu trzeba być gotowym wcześniej, dając sobie tym samym szansę na odpowiednią reakcję.

Jakie są najważniejsze zasady postępowania za kierownicą, gdy auto straci przyczepność w związku z aquaplaningiem?

Ubezpieczenie AC a aquaplaning

Jak już wspominaliśmy, skutki aquaplaningu mogą być opłakane. Utraciwszy kontrolę nad samochodem w wyniku tego zjawiska kierowca może spowodować stłuczkę lub groźny wypadek, w którym ucierpią inni uczestnicy ruchu drogowego. Koszty poniesionych przez nich szkód pokryje ubezpieczenie obowiązkowe ubezpieczenie OC kierowcy, ale co ze szkodami, które on sam poniósł? W tym przypadku nie można niestety liczyć na OC – jedynym rozwiązaniem jest likwidacja szkody z własnego ubezpieczenia AC.

W zależności od wybranego wariantu ubezpieczenia, autocasco może chronić kierowcę na wypadek różnego rodzaju zdarzeń. Nas interesuje pomoc w razie wystąpienia szkody częściowej lub całkowitej i właśnie tego rodzaju ochrony szukaliśmy za pomocą kalkulatora OC AC na mubi.pl. Przykładowym kierowcą uczyniliśmy 38-letniego Marka z Płocka, właściciela Mercedesa Klasy B z 2014 roku (pojemność silnika: 1991 cm³), który ma prawo jazdy od 15 lat i nigdy wcześniej nie spowodował żadnej szkody. Auto jest parkowane w przydomowym garażu.

Najtańszą polisę z pełnym AC zaoferowała naszemu kierowcy Trasti. Warto zwrócić uwagę, że Marek mógłby wybrać tańsze ubezpieczenie z autocasco w wersji mini, jednak wówczas gwarantowana ochrona miałaby węższy zakres, obejmując np. tylko szkody spowodowane przez żywioły lub kradzież. Kierowca nie mógłby więc liczyć na pomoc, gdyby doszło do wypadku w wyniku aquaplaningu. Pamiętaj, żeby zawsze przed zakupem polisy dokładnie sprawdzić warunki zapewnianej przez nią ochrony.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o aquaplaning