Najczęstsze awarie ręcznej skrzyni biegów – objawy, przyczyny i zapobieganie

Manualna skrzynia biegów – zasada działania

We współczesnych pojazdach montuje się automatyczne, półautomatyczne, bezstopniowe i manualne skrzynie biegów. Wszystkie one pełnią dwie podstawowe funkcje:

• pozwalają na efektywne wykorzystania mocy silnika,
• umożliwiają zmianę kierunku ruchu.

Mechanizm skrzyni biegów pozwala na dostosowanie prędkości obrotowej do prędkości i obciążenia podczas jazdy. Z kolei zmiana kierunku to nic innego jak bieg wsteczny, który umożliwia poruszanie się pojazdowi do tyłu. Trudno wyobrazić sobie korzystanie z samochodu bez tych dwóch rozwiązań.

Aby zmieniać biegi manualną skrzynią, potrzebne jest sprzęgło, które rozłącza i łączy wały, co pozwala na zmianę przełożenie. Każdy kierowca wie, że zmiana jednego biegu oznacza rozłączenie poprzedniego, ponieważ następuje sprzężenie ze sobą innych kół zębatych na wałach. Zmiana biegów na siłę bez wciśnięcia sprzęgła może zniszczyć mechanizm. Do prawidłowego działania manualnej skrzyni biegów niezbędna jest prawidłowa ilość oleju. 

Awarie manualnej skrzyni biegów – najczęstsze objawy

Szczęściem w nieszczęściu związanym z awarią manualnej skrzyni biegów jest to, że nawet początkujący kierowca bez problemu zorientuje się, że z mechanizmem dzieje się coś złego. Uszkodzenie może objawiać się nietypowymi dźwiękami, trudnością, a nawet niemożnością, zmiany biegów, a także nietypowym poruszaniem się drążka. 

Najczęściej awaria manualnej skrzyni biegów objawia się:

• charakterystycznym metalicznym zgrzytaniem w momencie zmiany biegu,
• stukaniem,
• oporem przy próbie zmiany biegu,
• luzami na drążku,
• szarpnięciami drążka przy wciskaniu pedału gazu, 
• wypadaniem biegów z pozycji.

Wszystkich powyższych objawów nie powinno się bagatelizować, gdyż grozi to poważniejszą, a więc kosztowniejszą naprawą. Oczywiście części symptomów awarii nie da się zignorować, ponieważ bardzo utrudniają prowadzenie samochodu bądź całkowicie je uniemożliwiają.

Przyczyny awarii ręcznej skrzyni biegów – olej i uszkodzenia mechaniczne

Jedną z przyczyn problemów ze skrzynią biegów jest zużycie oleju, który smaruje mechanizm. Jego niski poziom powoduje opór podczas próby zmiany biegu. W takim przypadku przeciętny kierowca będzie musiał udać się do serwisu, ponieważ wlew jest w miejscu, do którego trudno się dostać.

Z kolei wypadanie biegów z wybranych pozycji najprawdopodobniej świadczy o wytarciu kół zębatych – taka sytuacja wymaga gruntownego remontu skrzyni biegów. Każdy niepokojący dźwięk wydobywający się podczas jazdy ze skrzyni biegów powinien wzbudzić czujność kierowcy. Metaliczne zgrzytanie podczas zmiany biegów może być związane z uszkodzeniem synchronizatora skrzyni biegów bądź sprzęgła, a głośna praca z awarią dwumasowego koła zamachowego. 

Natomiast dźwięki podczas hamowania silnikiem mogą zwiastować problemy z łożyskami lub układem różnicowym. Ignorowanie takich objawów i dalsze używanie pojazdu może skończyć się zniszczeniem skrzyni biegów i koniecznością wymiany jej na nową. 

Dbanie o manualną skrzynię biegów – co robić, a czego unikać?

Skrzynia biegów powinna bez problemów wytrzymać przynajmniej 100 tys. km. Jednak nieprawidłowe użytkowanie samochodu oraz niedobór oleju może uszkodzić ten mechanizm – pamiętajmy, że w niektórych skrzyniach biegów nie wymienia się oleju (nie mają nawet wlewu, więc w razie potrzeby można go wymienić przez korek spustowy). 

Zazwyczaj jednak można wymienić olej w skrzyni biegów. Jeśli drążek zacznie pracować ciężko, to należy udać się do serwisu. W przypadku gdy sami zdecydujemy się na wymianę oleju, to musimy pamiętać o odpowiednim jego doborze – zgodnym z zaleceniami producenta. Niewłaściwy wybór może spowodować, że skrzynia biegów będzie pracować ciężej, co będzie wiązać się z dyskomfortem podczas jazdy. 

Aby uniknąć awarii skrzyni biegów, należy także odpowiednio jej używać podczas jazdy samochodem. Przede wszystkim należy pamiętać, by:

• unikać jazdy na zbyt niskich obrotach – mocniej obciąża skrzynię biegów i silnik,
• unikać wrzucania biegu na 1, gdy pojazd jest w ruchu,
• nie redukować biegu, gdy auto porusza się prędkością zbyt dużą do niższego biegu,
• wciskać sprzęgło do końca,
• nie jeździć zbyt często na półsprzęgle,
• nie “piłować” samochodu.

Warto także delikatnie korzystać z drążka zmiany biegów, a nie szarpać go i próbować zmieniać biegi na siłę bez wciśnięcia pedału sprzęgła. 

Ubezpieczenie pojazdu od awarii – rozwiązanie to assistance

Do awarii skrzyni biegów w samochodzie może dojść w każdej chwili, choć prawidłowo użytkowany mechanizm powinien wytrzymać minimum 100 tys. km. Część uszkodzeń nie wynika z błędów kierowcy, ale z wad produkcyjnych. Rozwiązaniem zapewniającym ochronę kierowcy jest ubezpieczenie assistance. 

Gdy dojdzie do wypadku, awarii lub kradzieży pojazdu, to ubezpieczony może liczyć na pomoc ubezpieczyciela w naprawie auta na miejscu (do kwoty określonej w OWU), holowanie do warsztatu i samochód zastępczy. Poważna awaria skrzyni biegów może wymagać jej wymiany, a więc zatrzymanie w serwisie auta na dobrych kilka dni – jeśli ubezpieczony posiada odpowiedni wariant assistance (ten bogatszy), to otrzyma pojazd zastępczy o podobnej charakterystyce. 

Ubezpieczenie assistance w pakiecie z OC, a także z autocasco (także polecamy) znajdziesz w kalkulatorze ubezpieczeń OC AC Mubi. Pamiętaj, by przed podjęciem decyzji o wariancie assistance zapoznać się z warunkami ubezpieczenia.

Dla przykładu obliczyliśmy składkę ubezpieczenia dla 45-letniego mężczyzny z Opola, który jeździ Volvo V70 (rocznik: 2014, pojemność silnika: 1596 cm³). Ma on prawo jazdy od 23 lat i na koncie jedną szkodę, która przydarzyła mu się 4 lata temu. Do porównania wybraliśmy najtańsze oferty poszczególnych firm zawierające pakiet assistance.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o awarię ręcznej skrzyni biegów