Badanie lekarskie na prawo jazdy – nie tylko dla kandydatów na kierowców

Badania lekarskie na prawo jazdy – dlaczego są konieczne?

Obowiązkowe badania lekarskie mają na celu sprawdzenie, czy u danej osoby nie występują przeciwwskazania do prowadzenia pojazdu. Lekarz sprawdza ogólny stan zdrowia oraz predyspozycje do kierowania. Dlaczego jest to takie ważne?

Prowadzenie pojazdu – motocykla czy samochodu – wymaga nie tylko umiejętności, które nabywa się podczas nauki jazdy, ale także odpowiednich zdolności motorycznych i zdrowia. Niestety niektóre schorzenia utrudniają lub uniemożliwiają prowadzenie pojazdu, choć decyzja zależy od konkretnego przypadku.

Badania lekarskie na prawo jazdy są po to, by zapewnić bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Osoby, których stan zdrowia może być przyczyną zasłabnięcia czy ataku, mogą otrzymać negatywną opinię od lekarza lub wskaże on ograniczenia w prowadzeniu pojazdów.

Badaniu lekarskiemu na prawo jazdy – kogo dotyczy?

W Ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami w rozdziale 12. Badania lekarskie wskazano osoby, które im podlegają. Pamiętajmy, że obowiązek ten nie dotyczy wyłącznie kandydatów na kierowców, lecz pojawia się w wielu innych sytuacjach.

Obowiązkowi wykonania badań lekarski na prawo jazdy podlega:

• osoba, która ubiega się o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, motorowerem lub tramwajem;
• osoba, która przedłuża ważność prawa jazdy wybranej kategorii lub uprawnień do kierowania tramwajem;
• osoba, która utraciła uprawnienia ze względu na stan zdrowia i ubiega się o ich przywrócenie;
• osoba, która kierowała pojazdem silnikowym, motorowerem lub tramwajem w stanie nietrzeźwości bądź po użyciu alkoholu bądź środka działającego podobnie do alkoholu;
• osoba, która ma prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, ale co do której stanu zdrowia stwierdzono uzasadnione i poważne zastrzeżenia;
• osoba, która występuje o zezwolenie lub przedłuża jego ważność na kierowanie pojazdami uprzywilejowanymi bądź przewożącymi wartości pieniężne;
• kandydat do szkoły podstawowej lub uczeń takiej szkoły w związku z kształceniem zawodowym;
• kandydat na kwalifikacyjny kurs zawodowy lub słuchacz kwalifikacyjnego kursu zawodowego.

W ustawie zapisano także, że badania przeprowadza się na wniosek osoby lub na podstawie skierowania – ten drugi przypadek dotyczy osób, u których stwierdzono uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu zdrowia oraz kandydatów i uczniów szkół ponadpodstawowych w związku z kształceniem zawodowym. 

Przebieg badania lekarskiego na prawo jazdy – nie tylko wzrok i słuch

Badanie lekarskie to standardowa procedura, która trwa zazwyczaj kilka lub kilkanaście minut. Jest ono bardziej rozbudowane dla kierowców zawodowych. W tym artykule skupimy się na osobach, które poddają się badaniu w związku z prawem jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E oraz T.

W standardowym badaniu lekarskim na prawo jazdy sprawdzany jest wzrok, słuch oraz narząd równowagi i ruchu. Dodatkowo przeprowadzany jest wywiad choroby oraz odpowiada się na pytania dotyczące zdrowia psychicznego, ewentualnych uzależnień oraz chorób przewlekłych. Lekarz zapyta także o przyjmowane leki.

Czy lekarz może skierować kandydata na kierowcę lub inną osobę, która musi się poddać tej procedurze, na dodatkowe badania? Tak, wskazuje na to art. 79.1. ustawy o kierujących pojazdami:

Na koniec lekarz wydaje osobie orzeczenie lekarskie i przekazuje do centralnej ewidencji kierowców dane osoby, której orzeczenie zostało wydane.

Badanie na prawo jazdy – gdzie je zrobić?

Orzeczenie lekarskie może wystawić tylko lekarz orzecznik, dlatego trzeba je przeprowadzić w ośrodku medycyny pracy. Nie ma znaczenia, czy dany ośrodek znajduje się w pobliżu miejsca zamieszkania, czy w innej miejscowości – w tej kwestii panuje dowolność.

Jednak przepisy wskazują, że badania na prawo jazdy dla trzech grup osób muszą być przeprowadzone w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy. Dotyczy to następujących osób, które:

• utraciły uprawnienia ze względu na stan zdrowia i ubiegają się o ich przywrócenie;
• kierowały pojazdem silnikowym, motorowerem lub tramwajem w stanie nietrzeźwości bądź po użyciu alkoholu bądź środka działającego podobnie do alkoholu;
• mają prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, ale pojawiły się uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do ich stanu zdrowia.

W przypadku kandydatów na kierowców sprawa zazwyczaj jest jeszcze prostsza, ponieważ na badania można się zapisać w szkole, w której odbywa się kurs na prawo jazdy. Organizatorzy kursów często współpracują z odpowiednimi lekarzami i starają się jak najbardziej ułatwić całą procedurę swoim klientom – mogą wliczyć koszt badania na prawo jazdy w jego cenę.

Badanie lekarskie na prawo jazdy – czy trzeba się przygotować?

Na wizytę w ośrodku medycyny pracy nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Dla większości osób będą to rutynowe badania. Jednak ci, którzy mają jakieś dolegliwości lub schorzenia, powinni zabrać ze sobą przedmioty lub dokumenty z nimi związane.

Na przykład osoby z wadą wzroku powinny przyjść na badanie z okularami korekcyjnymi lub soczewkami kontaktowymi, z kolei ze stwierdzonymi wadami słuchu z aparatem słuchowym. Dodatkowo należy wziąć ze sobą dokument tożsamości ze zdjęciem i numerem PESEL, a także aktualne prawo jazdy w przypadku przedłużania jego ważności.

Koszt badania lekarskiego na prawo jazdy – do 200 zł

Cena badania lekarskiego na prawo jazdy jest uregulowana. Oznacza to, że we wszystkich punktach medycyny pracy trzeba za nie zapłacić 200 zł. Jednak niektóre firmy prowadzące działalność w zakresie szkolenia kierowców oferują promocję, w ramach której koszt badania lekarskiego wliczony jest w cenę kursu na prawo jazdy.

Badanie lekarskie na prawo jazdy – kto i kiedy musi je powtarzać?

Obecnie prawa jazdy wydawane są na maksymalnie 15 lat, więc kandydaci, którzy otrzymają dokument z takim okresem ważności, kolejne badania będą musieli zrobić za 15 lat. Jeszcze do 2013 roku wydawano prawa jazdy bezterminowe, więc i większość kandydatów na kierowców w praktyce musiało zrobić badanie raz w życiu.

Osoby w starszym wieku, z poważnymi wadami wzroku czy przewlekłymi chorobami muszą powtarzać badanie lekarskie na prawo jazdy częściej niż 15 lat. W niektórych przypadkach lekarz orzecznik wskaże, że kolejne badanie ze względu na stan zdrowia należy wykonać nawet za rok, a więc i prawo jazdy będzie ważne jedynie rok.

Więcej na ten temat przeczytasz w naszym poradniku: Psychotesty dla doświadczonych kierowców – zmiany w prawie jazdy 2024.

Czy odnawiając prawo jazdy, trzeba przejść badania lekarskie?

Jeśli kończy się termin ważności Twojego prawa jazdy, aby je przedłużyć, musisz wykonać badania lekarskie. Są one konieczne do określenia, czy nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do tego, abyś kierował pojazdem. W trakcie badania lekarz sprawdzi Twój wzrok oraz zmierzy ciśnienie i poziom cukru we krwi.

Wyjątkiem w tej sytuacji jest prawo jazdy bezterminowe wydane przed 2013 rokiem. Jeśli posiadasz taki dokument, nie musisz przechodzić badania lekarskiego. W tej sytuacji obowiązuje Cię jedynie wymiana prawa jazdy na to zgodne z aktualnym wzorem.

Badanie lekarskie a termin ważności

Dawniej kierowcy otrzymywali prawa jazdy, a więc i badania lekarskie, bezterminowo. Od 2013 roku sytuacja wygląda nieco inaczej. Aktualnie dokument wydawany jest maksymalnie na 15 lat. To, ile ważne będzie Twoje prawo jazdy, zależy od kategorii uprawnień oraz Twojego stanu zdrowia. Np. jeśli masz problemy ze wzrokiem, ważność Twojego prawa jazdy będzie z pewnością krótsza. Zwykle takie osoby muszą zgłosić się ponownie na badania lekarskie po 5 latach. Jak to wygląda w przypadku poszczególnych kategorii?

Prawo jazdy na maksymalnie 15 lat mogą otrzymać kierowcy, posiadający uprawnienia kategorii:

• B,
• B1,
• B+E,
• T,
• A,
• A1,
• A2,
• AM.

Prawo jazdy na maksymalnie 5 lat mogą otrzymać kierowcy, posiadający uprawnienia kategorii:

• C,
• C1,
• C1+E,
• C+E,
• D,
• D1,
• D+E,
• D1+E.

Przeczytaj też: Wymiana prawa jazdy 2024 – o tym pamiętaj!

Badania lekarskie dla zawodowego kierowcy

Zawodowi kierowcy, którzy nie ukończyli 60 lat, muszą przechodzić badania lekarskie co 5 lat. Z kolei kierowcy, którzy ukończyli 60. rok życia, muszą się badać co 30 miesięcy.

Badania lekarskie dla zawodowych kierowców są przeprowadzane nieco bardziej skrupulatnie niż te, które przechodzą pozostałe osoby mające uprawnienia do kierowania pojazdami. 

Kierowca zawodowy przechodzi badania:

• psychologiczne,
• laryngologiczne,
• neurologiczne,
• okulistyczne,
• pozwalające ocenić jego ogólną kondycję,
• pomocnicze (należy do nich np. EKG).

Więcej na temat badań lekarskich dla zawodowych kierowców przeczytasz w artykule: Jakie badania muszą przejść zawodowi kierowcy zanim zaczną pracę za kółkiem?

Badania lekarskie na prawo jazdy – jakie ograniczenia może zawierać?

Kierowcy z wadami wzroku mają w polu nr 12 na blankiecie prawa jazdy wpisany kod – zazwyczaj jest to 01.06, który oznacza konieczność noszenia okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych podczas prowadzenia pojazdy. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym poradniku Wady wzroku a prawo jazdy – ograniczenia dla kierowców z wadami wzroku.

Konieczność jazdy w okularach korekcyjnych lub soczewkach kontaktowych to nie jedyne ograniczenia, które może nałożyć lekarz podczas badania lekarskiego na prawo jazdy. Zajrzyjmy kolejny raz do art. 79 ustawy o kierujących pojazdami:

W przypadku kierowców kategorii B najczęstszym ograniczeniem jest skrócenie terminu ważności prawa jazdy.

Badania psychologiczne – kto musi je wykonać?

Osoby ubiegające się o prawo jazdy kategorii A lub B przechodzą zazwyczaj krótkie rutynowe badanie lekarskie. Jednak część kandydatów i kierowców podlega badaniom psychologicznym w zakresie transportu. Dotyczy to osób:

• ubiegających się o prawo jazdy kategorii C2, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, i D+E, a także starających się o uprawnienia do kierowania tramwajem;
• ubiegających się o przywrócenie uprawnień kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E i T po cofnięciu ich za ponowne przekroczenie liczby 24 punktów czy popełnienie w okresie próbnym 3 wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub 1 przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
• ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdem, które zostało cofnięte ze względu na przeciwwskazania psychologiczne;
• przedłużających uprawnienia kategorii C2, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, i D+E, także tramwaj;
• kierujących, którzy spowodowali wypadek śmiertelny lub średni lub ciężki uszczerbek na zdrowiu;
• kierujących motorowerami, pojazdem silnikowym lub tramwajem, którzy kierowali w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu lub podobnie działających środków, przekroczyli 24 pkt karne lub w okresie próbnym popełnili co najmniej 2 wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
• u których podczas badań lekarskich stwierdzono przeciwwskazania psychologiczne do kierowania pojazdem;
• ubiegają się o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym lub przewożącym wartości pieniężne (także przedłużenie ważności uprawnień).

Widzimy więc, że badania psychologiczne mogą dotyczyć także kierowców kategorii A i B, jeśli będą w rażący sposób łamać przepisy ruchu drogowego. 

Kupujesz samochód? Pamiętaj o ubezpieczeniu!

Do obowiązków każdego kierowcy oprócz wykonania badań lekarskich, należy także między innymi ubezpieczenie samochodu. Ochrona OC jest obowiązkowa, a za jej brak grożą surowe kary od UFG. Oprócz OC warto jest także przemyśleć zakup ochrony dobrowolnej, takiej jak NNW, assistance oraz AC. W ramach tych ubezpieczeń towarzystwa gwarantują wsparcie w nieprzewidzianych sytuacjach na drodze, naprawę pojazdu czy wypłatę odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu. 

Ile kosztują poszczególne formy ubezpieczenia pojazdu? Sprawdzimy to na przykładzie 40-letniego Tomasza, który jeździ 9-letnim autem marki Hyundai Elantra. Pojazd posiada silnik benzynowy o pojemności 1,8 l. Tomasz mieszka w Poznaniu, ma prawo jazdy od ponad 20 lat i nie spowodował dotąd żadnej szkody. 

Tomasz najtańsze ubezpieczenie może mieć już za 568 zł. W pakiecie tym oprócz OC znajduje się również assistance. Jeśli będzie chciał on kupić dodatkowo ubezpieczenie AC, za ochronę w wersji mini zapłaci od 685 zł. AC pełne będzie go kosztowało ponad 1150 zł.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o badania lekarskie na prawo jazdy