Bariera językowa – jak poradzić sobie za granicą, nie znając języka?

Bariera językowa – nie tylko wtedy, gdy nie znasz języka

Słownikowa definicja bariery językowej nie pozostawia wątpliwości, że występuje ona wówczas, gdy nie znamy języka, w którym próbuje się z nami porozumieć nasz rozmówca. I tak rzeczywiście jest najczęściej, ale wbrew pozorom nie zawsze. Bo bariera językowa może jak najbardziej pojawiać się także u osób dany język znających (na dowolnym poziomie) lub uczących się go, np. gdy podczas rozmowy dopadnie nas paraliż, zacznie brakować słów, czy pojawi się stres, a my skrępowani nie będziemy potrafili wydusić z siebie najprostszych zwrotów.

Mówiąc o barierze językowej, oprócz nieznajomości danego języka, można mieć zatem na myśli różnego rodzaju problemy, m.in.:

• braki w słownictwie,
• braki w gramatyce,
• brak pewności posługiwania się strukturami gramatycznymi,
• wahanie się i przerwy w trakcie mówienia,
• zmiany intencji w trakcie mówienia,
• strach przed byciem ocenianym,
• odczuwanie wstydu (np. z powodu popełniania błędów czy tego, jak brzmimy w obcym języku),
• stres związany z używaniem obcego języka,
• brak pewności siebie.

Wszystko to może wpływać na problemy komunikacyjne, a te z kolei mogą prowadzić dalej, np. do podjęcia decyzji o zostaniu w domu lub nieskorzystaniu z jakiejś atrakcji, bo “tylko najemy się wstydu”. Nie są to bynajmniej problemy ani błahe, ani rzadkie, bo choć znajomość języków obcych, a zwłaszcza angielskiego na poziomie komunikatywnym, staje się coraz bardziej powszechna, ich zastosowanie w praktyce to często zupełnie inna para kaloszy – tu w grę bardziej niż nieznajomość języka, wchodzi bariera emocjonalna. Co zatem zrobić, aby ją pokonać i nie dać zepsuć nam wyjazdu?

Jak pokonać barierę językową? Podróżując!

W gruncie rzeczy najlepszą radą dla tych, którzy próbują pokonać strach przed wypowiadaniem się w języku obcym jest: ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć. Praktyka czyni mistrza w każdej dziedzinie, a już w językach, gdzie znajomość teorii rzadko przydaje się w prawdziwym życiu, jest wręcz kluczowa. Warto więc pamiętać, że:

• unikając wypowiadania się w danym języku, tylko pogłębiasz problem, nawet jeśli czujesz się z tym lepiej,
• jeśli stresujesz się przy używaniu języka obcego, prawdopodobnie robisz to zbyt rzadko,
• dyskomfort przy wypowiadaniu się w obcym języku zmniejsza się, im więcej i częściej mówimy,
• nikt nie jest perfekcyjny, a popełnianie błędów to naturalna część procesu uczenia się,
• jeżeli ktoś wyśmiał Twoje błędy, świadczy to tylko i wyłącznie negatywnie o tej osobie.

Jak przełamać barierę językową?

Jak już wspominaliśmy, bardziej niż o nabycie odpowiedniej wiedzy, chodzi tu o przełamanie stojącej przed nami emocjonalnej ściany. “Łatwiej powiedzieć, trudniej zrobić” – można pomyśleć. Są jednak sposoby, które mogą Ci w tym pomóc.

1. Próbuj, ile się da – podejmowanie prób, bez względu na popełniane przy tym błędy, to klucz do sukcesu.
2. Używaj gestów i uproszczeń – nie ma w tym nic złego, bo nie musisz znać każdego słowa, ważne, żeby rozmówca Cię zrozumiał.
3. Słuchaj – słuchanie obcego języka, zarówno bierne, jak i aktywne (połączone z próbą zrozumienia), pozwala się z nim oswoić, dlatego dobrym sposobem jest np. słuchanie radia i podcastów, czy oglądanie filmów w oryginale.
4. Czytaj na głos – czytanie tekstów w obcym języku pozwala nie tylko przyswoić konkretne słowa, zdania i zwroty, ale też pomaga w oswojeniu się z tym, jak brzmimy w danym języku (pomocne może być też np. nagranie i odsłuchanie swojego głosu).
5. Znajdź partnera do konwersacji – jeżeli uczysz się np. z małżonkiem, możecie wprowadzić zasadę, że przez jakiś czas rozmawiacie tylko w obcym języku, co pomoże w nabraniu pewności siebie w bezpiecznym środowisku.
6. Rozmawiaj sam ze sobą – jeśli nie czujesz się jeszcze gotowy na rozmowę z innymi, oswój się najpierw sam ze sobą, prowadząc dialogi i zadając sobie pytania w obcym języku.
7. Nie porównuj się z innymi – pamiętaj, że każdy uczy się we własnym tempie, skupiaj się na sobie i własnych postępach.

Biorąc to wszystko pod uwagę, można powiedzieć, że bariera językowa nie tylko nie powinna stanowić powodu do obaw podczas podróży, ale wręcz, że podróżowanie to świetny sposób na jej przełamanie. Skoro wszak praktyka to najlepszy sposób na pokonanie strachu i niepewności przed mówieniem w obcym języku, to bezpośredni kontakt z osobami z innych krajów jest idealnym ćwiczeniem. Przewrotnie można zatem stwierdzić, że aby pokonać barierę językową przed wyjazdem, najlepiej będzie po prostu odważnie rzucić się na głęboką wodę i wybrać się za granicę.

Nieznajomość języka za granicą – jak się przygotować?

Oczywiście wszystkie wymienione wyżej rady i sposoby na przełamanie bariery językowej są przydatne wtedy, gdy dany język w jakimś stopniu znamy lub się go uczymy. Na niewiele zdadzą nam się natomiast wtedy, gdy trafimy do miejsca, gdzie nasze umiejętności językowe na nic się nie przydadzą, np. do egzotycznego kraju, którego mieszkańcy mówią we własnym języku, a znajomość angielskiego jest wśród nich znikoma. Co wówczas?

Spokojnie, również na takie sytuacje można się wcześniej przygotować. Bo to przecież nie tak, że wyjeżdżając gdzieś na drugi koniec świata, trzeba się minimum kilka miesięcy wcześniej zapisać na intensywny kurs lokalnego języka. Nic z tych rzeczy, są sposoby o wiele łatwiejsze, szybsze i dostępne dla każdego. Jakie?

1. Pobierz aplikację do tłumaczenia – w dzisiejszych czasach to podstawowe narzędzie każdego turysty za granicą. Takie aplikacje jak m.in. Tłumacz Google, iTranslate czy Microsoft Translator pozwalają na tłumaczenie w czasie rzeczywistym mowy, tekstu czy obrazu (za pomocą aparatu w telefonie) w dziesiątkach języków, w wielu przypadkach umożliwiając również pracę w trybie offline.
2. Naucz się podstawowych zwrotów – metoda wymagająca nieco pracy, ale przez wielu nadal praktykowana. Znajomość podstawowych słów i wyrażeń przydatnych w podróży (m.in. dzień dobry, przepraszam, ile to kosztuje, jak trafić do…, nie mówię po…) może nie pozwoli Ci na swobodną rozmowę, ale na pewno ułatwi życie, a przy okazji zaskarbi Ci sympatię lokalnych mieszkańców, którzy od razu staną się bardziej chętni do pomocy.
3. Przygotuj zdjęcia ważnych rzeczy – jeśli nie chcesz bawić się z aplikacją, przydatne może być zapisanie na telefonie przed podróżą zdjęć lub symboli podstawowych rzeczy, które mogą Ci się przydać podczas konwersacji. Inne podobne rozwiązanie to zakup słownika obrazkowego.
4. Wynajmij polskiego przewodnika lub poszukaj rodaków – coraz częstsze rozwiązanie polega na szukaniu za pomocą sieci ludzi wybierających się w to samo miejsce lub mieszkających za granicą, którzy będą chętni pomóc. Wynajęcie miejscowego  przewodnika mówiącego po polsku lub angielsku to z kolei rozwiązanie, które połączy przyjemne z pożytecznym, bo przy okazji dowiesz się sporo o lokalnych zabytkach.
5. Wybierz się na wakacje z biurem podróży – rozwiązanie dostępne nie tylko dla turystów wybierających wczasy all inclusive, ale też tych wolących wycieczki objazdowe czy mniej klasyczne wyjazdy. Bariera językowa nie jest wówczas żadną przeszkodą, bo nie dość, że towarzyszy Ci polski opiekun, to i dookoła sami rodacy.
6. Zabierz słownik lub rozmówki – kiedyś powszechne rozwiązanie, dziś przeznaczone raczej dla turystów oldschoolowych lub szukających wyzwań. No i tych, dla których posługiwanie się łamańcami z różnych języków nie stanowi najmniejszego powodu do obciachu. Z drugiej strony, warto pamiętać, że czasem w podróży może zabraknąć internetu lub paść telefon, a wtedy nic nie zastąpi starych, dobrych metod.

Jak poradzić sobie na lotnisku bez znajomości języka?

Na lotnisku czaka turystów sporo formalności, podczas których będą mieli kontakt zarówno z pracownikami, jak i z innymi turystami. Okazuje się, że często można przejść kontrolę bezpieczeństwa czy kontrolę dokumentów i biletów bez kontaktu słownego z obsługą lotniska czy linii lotniczej. Osoby, które weryfikują zawartość bagażu, obsługują bramki, posługują się często gestami, które umożliwiają turyście z innego kraju zrozumienie, jak powinien w danej chwili postąpić. Pracownikom sprawdzającym bilety i dokumenty zwykle wystarczy podać dowód czy paszport i czekać na potwierdzenie, że wszystko jest w porządku.

Konieczność wejścia dyskusję może pojawić się po przylocie do kraju spoza Unii Europejskiej. Czasem trzeba odpowiedzieć na kilka pytań pracownika granicznego, żeby zostać wpuszczonym do kraju. Wówczas, jeśli nie znasz języka obcego, w którym mogilibyście się porozumieć, możesz posłużyć się aplikacją, która przetłumaczy słowa Twojego rozmówcy, dzięki czemu będziesz mógł zrozumieć pytanie i odpowiedzieć w taki sam sposób. Możesz też skorzystać z tradycyjnych rozmówek i poszukać odpowiednich słów w słowniku.

Zdarza się, zwłaszcza w krajach, do których do pracy wyjeżdża wielu Polaków, że trafisz na osobę, która zna język polski. Jest na to szansa w Wielkiej Brytanii, Niemczech, a także w Czechach. Wówczas będziesz miał ten komfort, że będziesz mógł porozumieć się w swoim ojczystym języku.

Bariera językowa a ubezpieczenie turystyczne

Znasz już metody na radzenie sobie z barierą językową oraz sposoby porozumiewania się z obcokrajowcami bez znajomości ich języka. Co jednak, gdy wszystko to zawiedzie, a Ty znajdziesz się za granicą w wyjątkowo trudnej sytuacji i np. będziesz potrzebował pomocy medycznej lub prawnej?

Wówczas dobre chęci, język migowy i gestów, a nawet translator internetowy mogą nie wystarczyć i potrzebny będzie po prostu ktoś dobrze znający obcy język. W znalezieniu takiej osoby i zapewnieniu jej usług może Ci pomóc ubezpieczenie turystyczne.

Nie wszyscy wiedzą bowiem, że polisa dla podróżnych gwarantuje nie tylko pokrycie kosztów leczenia, obejmuje ubezpieczenie bagażu, NNW podróżne i OC w życiu prywatnym. Ochrona oferowana przez ubezpieczycieli obejmuje najczęściej również pomoc assistance, a w jej ramach usługi tłumacza. Jak to wygląda w wybranych firmach ubezpieczeniowych?

FAQ – najczęściej zadawane pytania o barierę językową