Bezpieczeństwo bierne samochodu – czym jest?

Bezpieczeństwo czynne i bierne – czym się różnią?

W ciągu ostatnich lat liczba wypadków drogowych w Polsce znacząco spadła. Jeszcze w 2013 roku doszło w naszym kraju do 35 847 wypadków, w których zginęło 3 357 osób i 44 059 zostało rannych. Natomiast w 2023 roku takich zdarzeń drogowych było 20 936, a ofiar śmiertelnych 1893 i rannych 24 125. Te pozytywne zmiany miały miejsce przy znaczącym wzroście liczby pojazdów silnikowych z ponad 25,6 mln do ponad 35,9 mln.

Wpływ na spadek liczby wypadków, zabitych i rannych miała nie tylko większa świadomość i rozwaga kierowców, poprawa i rozbudowa infrastruktury drogowej, ale także jakość samochodów, którymi jeździmy. Nowsze auta zapewniają większe bezpieczeństwo czynne i bierne. Czym różnią się od siebie oba pojęcia?

Bezpieczeństwo bierne odnosi się do zmniejszenia skutków zderzenia, a więc wypadku lub kolizji drogowej. Co ważniejsze, chodzi nie tylko o kierowcę i pasażerów pojazdu, ale także o innych uczestników ruchu – pieszych, rowerzystów, jadących innymi pojazdami.

Natomiast bezpieczeństwo czynne (aktywne) związane jest ze zmniejszeniem prawdopodobieństwa wypadku lub kolizji drogowej. Chodzi więc o takie cechy pojazdu, które wspierają kierowcę podczas jazdy, ułatwiają ją i wpływają na lepsze hamowanie i kontrolę nad samochodem. 

Do elementów wspierających bezpieczeństwo czynne należą zaawansowane systemy wspomagania kierowcy (ADAS) czy poczciwy ABS, o którym przeczytasz więcej w naszym poradniku ABS – jak działa i poprawia bezpieczeństwo?

Bezpieczeństwo bierne auta – od konstrukcji auta po foteliki samochodowe

Zastanawiałeś się kiedyś, po co przeprowadza się crash testy? Służą one między innymi do sprawdzenia, jak zachowuje się pojazd w momencie zderzenia oraz tego, co dzieje się z osobami w jego wnętrzu czy potrąconymi pieszymi. Tak więc crash testy pozwalają na ocenę bezpieczeństwa biernego samochodu.

Wyobraźmy sobie, że jedziemy samochodem. Niestety wpadamy w poślizg, auto najpierw uderza w inny pojazd, a potem wypada z drogi i dachuje. Które elementy samochodu zwiększą naszą szansę na wyjście z całego zdarzenia bez szwanku lub lekko poobijanymi?

Od razu na myśli przychodzą pasy bezpieczeństwa, dzięki którym nie wylecimy z pojazdu przy uderzeniu czy dachowaniu, ani nie uderzymy z impetem w kokpit. Z pewnością duże znaczenie będzie miała także konstrukcja pojazdu, czyli odpowiednio zaprojektowana i pochłaniająca energię strefa zgniotu.

Bez wątpienia ochronią nas także poduszki i kurtyny powietrzne, a w przypadku dachowania ważną rolę odegra klatka bezpieczeństwa. W opisanym przykładzie wymieniliśmy tylko kilka elementów bezpieczeństwa biernego samochodu, które pokazały, jak powinniśmy rozumieć to zagadnienie.

Tak więc bezpieczeństwo bierne to takie cechy pojazdu, które mają zapewnić jak najlepszą ochronę kierowcy, pasażerów, ale także innych uczestników ruchu w momencie zderzenia. Pamiętajmy, że podczas zderzenia na osoby w pojeździe działają bardzo duże siły. Poniżej przytaczamy porównanie, które daje do myślenia!

Porównanie sił działających na osoby w pojeździe przy danej prędkości z siłami działającymi przy upadku z wysokości:

Wystarczy zerknąć na powyższe porównanie, by od razu zdać sobie sprawę, jak ważną funkcję spełniają elementy biernego bezpieczeństwa samochodu. Nawet przy stosunkowo niewielkiej prędkości – 40 km/h – przy zderzeniu na osobę znajdującą się w pojeździe działa siła porównywalna  do tej, która działa na ciało przy upadku z wysokości 6 metrów. Zakładam, że spadając z takiej wysokości, w najlepszym przypadku będziemy mocno poobijani.

Natomiast siła przy zderzeniu z prędkość 100 km/h odpowiada upadkowi z wysokości 39 metrów, czyli skokowi z dachu 10-12 piętrowego wieżowca z wielkiej płyty. Szansa na przeżycie jest znikoma… To pokazuje, jak ważne jest bezpieczeństwo bierne samochodu, ponieważ z pewnością ratuje życie, gdy dojdzie do zderzenia.

Elementy i układy zapewniające bezpieczeństwo bierne – przykłady

O bezpieczeństwie biernym samochodu możemy mówić w kontekście prawie każdego jego elementu. Oczywiście niektóre z nich pełnią ważniejsze funkcje, choćby pasy bezpieczeństwa czy strefy zgniotu.

Oto przykłady elementów bezpieczeństwa biernego w samochodzie:

• konstrukcja nadwozia – strefa kontrolowanego zgniotu, klatka bezpieczeństwa, łamana konstrukcja kierownicy, wzmocnienia boczne, grodzie na bagaże,
• układ pasów bezpieczeństwa – pasy, napinacze, dodatkowe systemy unieruchomienia pasażerów,
• poduszki powietrzne i kurtyny powietrzne – boczne, przednie,
• fotele – aktywne zagłówki, system WHIPS, fotele kubełkowe, foteliki samochodowe dla dzieci,
• szyba przednia – klejona, by się nie rozpadła na kawałki,
• kształt pojazdu – w kontekście pieszych brak ostrych elementów i aktywna pokrywa silnika,
• układy przeciwpożarowe – odcięcie dopływu paliwa, odłączenie akumulatora.

Podobnie jak w przypadku medycyny, również w motoryzacji o wiele taniej i lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Dlatego w ostatnich latach konstruktorzy pojazdów intensywnie rozwijają systemy wspomagające kierowcę, które wpływają na bezpieczeństwo czynne.

Bezpieczeństwo bierne auta – rola właściciela pojazdu

Wpływ na bezpieczeństwo bierne samochodu ma także jego właściciel. Przede wszystkim powinien on dbać o stan pojazdu. Jeżdżenie niesprawnym lub uszkodzonym autem może nie tylko stworzyć zagrożenie na drodze, ale także sprawić, że elementy, które wpływają na bezpieczeństwo bierne, nie spełnią swojej funkcji.

Przede wszystkim kierowca (właściciel samochodu) nie powinien bagatelizować zapalających się kontrolek ostrzegawczych i informacyjno-ostrzegawczych. Należy także wymieniać płyny eksploatacyjne zgodnie z zaleceniami producenta i sprawdzać stan kluczowych podzespołów.

W kontekście bezpieczeństwa biernego dzieci nie powinno używać się fotelika samochodowego, który został w jakikolwiek sposób uszkodzony lub był w pojeździe podczas zderzenia. Nawet niewidoczne gołym okiem zmiany w jego konstrukcji mogą sprawić, że nie zadziała on prawidłowo podczas ewentualnego zderzenie.

Równie ważny jest stan pasów bezpieczeństwa i foteli dla kierowcy oraz pasażerów. Pasy muszą się odpowiednio napinać i przytrzymywać podróżnych. Do warsztatu powinien się udać kierowca, któremu wyświetla się kontrolka wskazująca na problem z poduszkami powietrznymi.

Warto także pamiętać, że nie wolno jeździć z pękniętą przednią szybą. Takie uszkodzenie zmniejsza bezpieczeństwo bierne, a w razie kontroli grozi mandatem do 500 zł i zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego.

Jak sprawdzany jest poziom bezpieczeństwa biernego?

Bezpieczeństwo bierne testuje się w warunkach laboratoryjnych podczas prób zderzeniowych, czyli tzw. crash testów. Nowe modele pojazdów, które mają wejść na rynek, muszą być bezpieczne dla nabywców, dlatego elementy, które są kluczowe w samochodach, są testowane właśnie podczas takich prób. Wyniki analizują specjaliści, którzy przyznają skalę punktową, aby kupujący mogli zorientować się, czy rozwiązania zastosowane w pojeździe są wystarczające.

Najbardziej znaną organizacją, która zajmuje się sprawdzaniem poziomu bezpieczeństwa biernego jest Euro NCAP.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o bezpieczeństwo bierne samochodu