Bośnia i Hercegowina – przewodnik dla turystów

Bośnia i Hercegowina – atrakcje. TOP 10 miejsc do odwiedzenia

Bośnia i Hercegowina nie wydaje Ci się szczególnie atrakcyjnym krajem pod względem turystycznym? Nic bardziej mylnego! Ten kraj, choć nie tak popularny jak sąsiednie Chorwacja i Czarnogóra, to wręcz kwintesencja Bałkanów, a spragnieni wrażeń odwiedzający mogą tam liczyć zarówno na piękne krajobrazy, jak i historyczne zabytki. Oto kilka szczególnie wartych zobaczenia miejsc.

Mostar

Perła i zdecydowanie najsłynniejsze miejsce w Bośni i Hercegowinie, które wszystkim kojarzy się z widokiem Starego Mostu na Neretwie. Rzeka, malownicze domki, kopuły meczetów i wygięty w łuk wiekowy most tworzą krajobraz jak z obrazka, ale to nie koniec atrakcji. Na odkrycie czekają m.in. wąskie brukowane uliczki starego miasta, wielokolorowy bazar i ślady wojennej przeszłości, a to wszystko w bardzo klimatycznej atmosferze.

Sarajewo

Przenosimy się do stolicy kraju, która bywa określana miastem wielu kultur lub miejscem, w którym Wschód spotyka się z Zachodem. Bardzo różnorodne kulturowo i mocno doświadczone podczas wojny Sarajewo dziś jest turystyczną mekką, przyciągając odwiedzających m.in. za sprawą tureckiej dzielnicy Baščaršija, kamienicami na ulicy Ferhadija, ruinami Żółtej Twierdzy, koleją gondolową z widokiem na miasto czy budynkiem ratusza (Vijećnica) w pseudomauretańskim stylu.

Jajce

Malownicze miasteczko w centralnej części kraju położone u zbiegu rzek Pliva i Vrbas. W jego centrum rozlewa się 23-metrowy Plivski wodospad, tworząc wraz z widokiem na położoną wyżej historyczną starówkę urzekającą scenerię. Dobrze poczują się tutaj zarówno turyści, którzy cenią przyrodę, jak i miłośnicy zwiedzania, którzy docenią łączącą w sobie świat łaciński i islamski architekturę.

Međugorje

Jeden z najpopularniejszych celów pielgrzymkowych w Europie i miasto, w którym w 1981 roku miało dojść do objawień maryjnych. To właśnie ich miejsce (Podbrdo) przyciąga najwięcej odwiedzających. Możliwe jest też przebycie Drogi Krzyżowej prowadzącej na wzgórze Križevac, z którego rozciąga się piękny widok na miasto.

Travnik

Niepozorne miasto nazywane małym Sarajewem jest kojarzone głównie z kamienną architekturą pamiętającą czasy Imperium Osmańskiego. Największe wrażenie robi twierdza Stari Grad z przełomu XIV i XV wieku, w mieście jest też sporo świątyń, a także muzeum pochodzącego sta noblisty Ive Andrića.

Blagaj Tekija

Zabytkowy klasztor derwiszów zbudowany w XVI wieku, który znajduje się w niewielkiej miejscowości Blagaj w pobliżu Mostaru. Turystów przyciąga jego urokliwe położenie tuż przy źródłach rzeki Buny, u podnóża wysokiego na 240 m kamiennego klifu. Częściowo wbudowany w skałę, pięknie wygląda na tle szarego zbocza i zielonej wody, jest także udostępniony zwiedzającym.

Počitelj

Niewielkie miasteczko między Mostarem a granicą z Chorwacją, z którego rozciąga się malowniczy widok na przepływającą w dole Neretwę. Ciesząc się widokami, można tam przy okazji pozwiedzać, podziwiając charakterystyczną turecką architekturę z ruinami twierdzy i meczetem.

Park Narodowy Sutjeska

Położony w południowo-wschodniej części kraju, tuż przy granicy z Czarnogórą najstarszy bośniacki park narodowy z najwyższym szczytem (Maglić, 2386 m n.p.m.), rezerwatem przyrody Perućica, wodospadem Skakavac i pamiątkami z czasów II wojny światowej.

Kravica

Wodospady na rzece Trebižat nieopodal Međugorje. Dzielą się na 20 kaskad o wysokości 25 m, pozwalając turystom odpocząć od letnich upałów i skosztować kąpieli w chłodnych wodach rzeki.

Dlaczego warto kupić ubezpieczenie podróżne do Bośni i Hercegowiny na mubi.pl?

• Otrzymasz pożyczkę od ubezpieczyciela, jeśli ktoś ukradnie Ci gotówkę.
• Ubezpieczyciel wypłaci Ci zadośćuczynienie, jeśli podczas pobytu w Bośni i Hercegowinie doznasz trwałego uszczerbku na zdrowiu.
• Tłumacz pomoże Ci porozumieć się z lekarzem lub policjantem, jeśli problemem w komunikacji będzie bariera językowa.

Sprawdź w kalkulatorze Mubi

Bośnia i Hercegowina – podstawowe informacje

Nazwa „Bośnia” pochodzi od rzeki Bosny, która przecina ten region. Z kolei Hercegowina wzięła swoją nazwę od słowa herceg, które oznaczało księcia rządzącego południową częścią kraju do czasu inwazji osmańskiej w XV wieku. 

Bośnia znajduje się w południowo-wschodniej Europie na Półwyspie Bałkańskim, granicząc z Chorwacją na północy oraz Serbią i Czarnogórą na południu i południowym zachodzie. Ma niewielką linię brzegową wzdłuż Morza Adriatyckiego. Powierzchnia lądowa wynosi 51 129 kilometrów kwadratowych, czyli kraje ten jest 6 razy mniejszy od Polski.

Hercegowina to południowa część kraju; ma kształt trójkąta, którego wierzchołek (otoczony przez Chorwację i Jugosławię) dotyka Adriatyku. Północna Bośnia charakteryzuje się równinami i płaskowyżami. Regiony centralne i południowe są górzyste. Alpy Dynarskie, które pokrywają ten obszar, rozciągają się również na południe, do Serbii i Czarnogóry. 

Regiony te, w tym okolice Sarajewa, stolicy kraju, sprzyjają uprawianiu narciarstwa i innych sportów zimowych, a przed wojną domową były popularnym miejscem turystycznym. Duża część ziemi (39%) jest zalesiona, tylko 14% to grunty orne. Większość gruntów rolnych znajduje się w północnej części kraju.

Od XV wieku region ten znajdował się pod panowaniem Imperium Osmańskiego, w 1878 roku przeszedł pod kontrolę Austro-Węgier, a następnie odegrał kluczową rolę w wybuchu I wojny światowej. W 1918 roku został włączony do nowo utworzonego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, gdzie nie miał formalnego statusu. 

Po II wojnie światowej Bośnia stała się republiką składową Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. Po rozpadzie tego państwa w 1991 roku większość mieszkańców Bośni i Hercegowiny opowiedziała się w referendum w 1992 roku za niepodległością, którą proklamowano w tym samym roku. 

Duża część ludności serbskiej w kraju była jednak przeciwna niepodległości Bośni i oderwania jej od serbskiego państwa, oczywiście nie uznając wyników referendum. Wkrótce jednak doszło do wydarzeń o wiele gorszych niż bojkot – wybuchła brutalna i krwawa wojna, podczas której dochodziło do czystek etnicznych i ciężkich walk, m.in. o Sarajewo, które było oblężone w latach 1992-95 i zostało niemal doszczętnie zniszczone.

W wyniku straszliwych czystek etnicznych w Bośni i Hercegowinie, które miały miejsce od 1992 do końca 1995 roku, zginęły tysiące ludzi, a ponad dwa miliony zostało brutalnie przesiedlonych.

Międzynarodowa interwencja w konflikt bośniacki doprowadziła w końcu do zawarcia pod koniec 1995 roku porozumienia pokojowego – Porozumienia z Dayton. Porozumienie z Dayton zakończyło wojnę w Bośni i Hercegowinie, ale nie brakuje głosów, że zawarte w nim ustalenia są dalekie od ideału i wręcz hamują rozwój kraju, pogłębiając jego decentralizację i utrudniając administrowanie nim.  

Wspomniany Układ z Dayton – porozumienie pokojowe zawarte w listopadzie 1995 roku w Dayton, Ohio, USA – powołał do życia niepodległą Bośnię i Hercegowinę jako państwo składające się z dwóch wysoce autonomicznych podmiotów, Republiki Serbskiej oraz Federacji Bośni i Hercegowiny. 

Ta ostatnia jest zdecentralizowaną federacją Chorwatów i Bośniaków. Każdy podmiot posiada własną władzę ustawodawczą i prezydenta. Do instytucji centralnych Bośni i Hercegowiny należy trzyosobowe Prezydium Bośni i Hercegowiny złożone z przedstawicieli głównych grup etnicznych: bośniackiej, chorwackiej i serbskiej. Na jego czele stoi przewodniczący, zmieniający się rotacyjnie co 8 miesięcy. Skład Prezydium wybierany jest w wyborach bezpośrednich co 4 lata. 

Prezydium powołuje wieloetniczną Radę Ministrów. Przewodniczący rady, mianowany przez prezydenta i zatwierdzany przez Izbę Reprezentantów, jest szefem rządu. 

Parlament Bośni i Hercegowiny, nazywany Skupsztina, jest dwuizbowy. Posłowie są wybierani bezpośrednio do 42-osobowej izby niższej (Izba Reprezentantów), w której 28 miejsc jest zarezerwowanych dla Federacji, a 14 dla Republiki Serbskiej. Członkowie izby wyższej (Izby Ludowej, w której zasiada po pięciu członków z każdej grupy etnicznej) są wybierani przez legislatury poszczególnych jednostek.

Jak widać, ustrój państwa określony przez Układ z Dayton podyktowany jest jego skomplikowaną historią i podziałem etnicznym. W kraju ciągle dochodzi do konfliktów politycznych, a politycy Republiki Serbskiej systematycznie grożą, że ta część Bośni i Hercegowiny ogłosi niepodległość lub wręcz przyłączy się do sąsiedniej Serbii. W odwecie politycy i społeczność bośniacka zapowiada, że będą dążyć do zlikwidowania Republiki Serbskiej i scentralizowania państwa.

Ubezpieczenie turystyczne do Bośni i Hercegowiny

Podobnie jak w przypadku każdej zagranicznej podróży, również wyprawa do Bośni i Hercegowiny nie może się obyć bez aktualnego ubezpieczenia turystycznego. W tym przypadku jest ono szczególnie ważne, ponieważ w Bośni i Hercegowinie nie obowiązuje karta EKUZ. W razie wypadku turyści będą więc musieli ponieść całkowity koszt pomocy medycznej, który już w razie pojedynczej wizyty lekarskiej może wynieść od kilkunastu do kilkudziesięciu euro.

Można się przed tego rodzaju wydatkami łatwo zabezpieczyć, wybierając dopasowaną do naszych potrzeb polisę podróżną. W standardowej wersji będzie ona zawierać:

• ubezpieczenie kosztów leczenia, z którego (do wysokości sumy ubezpieczenia) zostaną pokryte wydatki na leczenie, hospitalizację, transport medyczny itp.;
• ubezpieczenie NNW podróżne, które zapewni Ci wypłatę odszkodowania w razie doznania trwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku nieszczęśliwego wypadku;
• ubezpieczenie Assistance podróżne, dzięki któremu możesz liczyć na różnorodne wsparcie ubezpieczyciela, np. pomoc tłumacza, zapewnienie opieki nad dziećmi itp.

Ponadto warto zainteresować się też ubezpieczeniem OC w życiu prywatnym, w ramach którego ubezpieczyciel pokryje koszty szkód spowodowanych przez Ciebie lub Twoje dziecko. Przydać może się również ubezpieczenie bagażu, w razie jego uszkodzenia, zniszczenia, zgubienia lub kradzieży. Dla bardziej wymagających turystów są przygotowane dodatkowe rozszerzenia polisy obejmujące m.in. ochronę w razie uprawiania sportów ekstremalnych, ubezpieczenie sprzętu sportowego lub klauzulę alkoholową.

Ile to wszystko kosztuje? Jak się okazuje – naprawdę niewiele! Dzienny koszt ochrony ubezpieczeniowej w przypadku jednej dorosłej osoby podróżującej na tydzień do Bośni i Hercegowiny to nawet 3,61 zł!

Koszty ubezpieczenia oczywiście wzrosną, gdy ochroną będzie objętych więcej osób. Sprawdźmy, jak zmienią się ceny, gdy na polisie będą widnieć 2 lub 4 osoby. Warunki ubezpieczenia w każdej firmie pozostają bez zmian.

Bośnia i Hercegowina – kultura, podział religijny i etniczny

Ludność

W Bośni i Hercegowinie mieszkają członkowie wielu grup etnicznych. Trzy największe to Bośniacy, Serbowie i Chorwaci. Ciągłe wysiłki społeczności międzynarodowej na rzecz powrotu osób przymusowo przesiedlonych podczas konfliktu w Bośni (1992-95) do ich pierwotnych domów, a także wewnętrzne wrażliwości polityczne, uniemożliwiły przeprowadzenie spisu powszechnego w XXI wieku. Mimo to szacuje się, że Bośniacy stanowią ponad dwie piąte, Serbowie około jednej trzeciej, a Chorwaci mniej niż jedną piątą ludności.

Pochodzenie etniczne decyduje o przynależności religijnej w Bośni – większość muzułmanów to Bośniacy, prawosławni chrześcijanie to Serbowie bośniaccy, a rzymscy katolicy to Chorwaci bośniaccy (ale nie tylko). Niektórzy Bośniacy mogą czuć się bardziej lojalni i związani z tymi tożsamościami etnicznymi niż z bośniacką tożsamością narodową. Ostatnio, od czasu wojny domowej, etniczność stała się największym identyfikatorem społecznym w Bośni.

Podawanie danych statystycznych dotyczących różnych grup etnicznych może być kwestią bardzo kontrowersyjną i lepiej unikać tego tematu w rozmowie z Bośniakami. Szacunki są często kwestionowane. Jednak spis powszechny z 2013 roku wykazał, że 50,11% ludności to Bośniacy, kolejne 30,8% to bośniaccy Serbowie, a 15,4% to bośniaccy Chorwaci.

Język

Bośnia i Hercegowina… nie posiada żadnego oficjalnego języka urzędowego. W spisie powszechnym z 2013 roku 52,86% obywateli Bośni i Hercegowiny uważa swój język ojczysty za bośniacki, 30,76% serbski a 14,6% chorwacki. Istnieje pewna forma języka serbsko-chorwackiego, którą posługuje się miejscowa ludność, a która znacząco odbiega od literackiego języka serbskiego czy chorwackiego. W użyciu są dwa alfabety: alfabet łaciński i cyrylica.  Obydwa są nauczane w szkołach i używane w prasie, ale wzrost nacjonalizmu w latach 90. spowodował, że Serbowie zaczęli stosować cyrylicę, a Chorwaci i Bośniacy – alfabet łaciński.

Społeczeństwo

Bośniacy słyną z tego, że są ludźmi wesołymi, otwartymi i ujmującymi. Chętnie udzielają wsparcia zarówno nieznajomym, jak i przyjaciołom. Ta bezinteresowność kultury jest zauważalna na co dzień. Bośniacy powszechnie czują potrzebę udzielenia pomocy innym, nawet jeśli dana osoba nie prosiła ich o wsparcie. 

W Bośni i Hercegowinie panuje dość spokojne i powolne tempo życia. Ludzie nie mają tendencji do planowania swoich dni. Wolą raczej pozwolić wydarzeniom toczyć się naturalnie, decydując się na działania spontaniczne i improwizowane. Taką postawę, kiedy człowiek daje się ponieść chwili, nazywa się w Bośni ćeif.

Bośniacy chętnie spacerują po promenadach (korza), a większość z nich lubi spotykać się i długo rozmawiać w kawiarniach/barach (kafići). Szczególnie popularne są dyskusje przy kawie. 

Bośniacy uwielbiają żartować (šega), zwłaszcza z samych siebie. Można zauważyć, że ich humor jest dość autodeprecjonujący. Często żartują z małżeństwa, teściów i polityków. Niektóre żarty mogą być również dość dosadne, a język potocznych rozmów wypełniony wulgaryzmami. Skądś to znamy, prawda?

Luźne podejście do czasu i nacisk na socjalizację są głęboko zakorzenione w kulturze, ale można je również częściowo przypisać wysokiej stopie bezrobocia. Około 40% populacji nie ma pracy. Dlatego też główną ambicją przeciętnego Bośniaka jest stabilizacja finansowa i osiągnięcie wysokiego poziomu życia.

Bośniacy są jednak ludźmi zaradnymi. Ponieważ opłacenie robocizny jest często zbyt kosztowne, większość ludzi próbuje naprawiać lub budować rzeczy samodzielnie, z pomocą przyjaciół lub rodziny. Ta samowystarczalność i podejście typu „zrób to sam” odzwierciedla tradycyjny rolniczy styl życia na Bałkanach.

Spodziewaj się, że przy pierwszym spotkaniu ludzie będą zadawać dość bezpośrednie pytania o Twój wiek, stan cywilny i dzieci. Warto także pamiętać, że Bośniacy, jak na gorącą bałkańską krew przystało, lubią prowadzić hałaśliwe dyskusje w miejscach publicznych, szczególnie na temat polityki. Postaraj się nie denerwować i nie obawiać, że takie rozmowy będą eskalować.

Po prostu rozmawiają głośnym, ożywionym głosem, gdy są podekscytowani jakimś tematem. Nie musi to sugerować, że nasz rozmówca jest złym nastroju. Silna ekspresja świadczy raczej o zaangażowaniu i pasji, z jaką podchodzą do tematu.

Bośniacy są bardzo ekspresyjni, zwłaszcza gdy mówią o czymś, do czego mają silne przekonanie. Sam jednak unikaj udziału w rozmowach o politycznym zabarwieniu, szczególnie na temat wojny z lat 1992-1995. Dyskusja na temat udziału w niej poszczególnych grup etnicznych jest szczególnie delikatnym tematem dla wielu Bośniaków.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o podróż do Bośni i Hercegowiny

Autor artykułu: Michal Rosiak

Dba, by każdy artykuł poradnikowy pojawiający się w naszym serwisie miał odpowiednią wartość merytoryczną i nie urągał zasadom języka polskiego. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Historia oraz Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu na kierunku Zarządzanie. Posiada sześcioletnie doświadczenie w prasie tradycyjnej i internetowej.