Nagana, mandat, a nawet więzienie. Kary za jazdę bez prawa jazdy mogą być naprawdę poważne. Wszystko zależy od tego, czy prawo jazdy zostało kierowcy odebrane, czy w ogóle nie posiadał uprawnień do prowadzenia pojazdów. Jakie dokumenty trzeba mieć przy sobie, siadając za kółko? Co grozi za prowadzenie bez prawa jazdy? I czy ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie kierowcy, który nie posiada stosownych uprawnień i dokumentów?
W tym artykule przeczytasz:
- Czy trzeba wozić ze sobą dokumenty dotyczące pojazdu i uprawnień kierowcy?
- Jakie kary są nakładane za jazdę bez uprawnień?
- Jak wysoki mandat zapłacisz, gdy prowadzisz pojazd zaliczany do innej kategorii?
- Jak wysoki jest mandat za prowadzenie auta po czasowym odebraniu uprawnień do kierowania?
- Ile zapłaci kierowca, który jeździ po odebraniu prawa jazdy?
- Jak wysoki mandat zapłaci kierowca, który nigdy nie posiadał uprawnień do prowadzenia pojazdu?
- Czy osoba prowadząca bez prawa jazdy może liczyć na odszkodowanie?
Prawo jazdy, dowód rejestracyjny, polisa – jakie dokumenty powinien mieć przy sobie każdy kierowca?
Jeszcze do niedawna kierowcy byli zobowiązani do wożenia ze sobą wszystkich dokumentów poświadczających ich uprawnienia i umożliwiających skontrolowanie ich podczas zatrzymania czy stłuczki. W efekcie właściciele pojazdów – w obawie, że o nich zapomną – zostawiali je w samochodowej skrytce, ułatwiając życie złodziejom i narażając się na utratę samochodu wraz z dokumentami.
Od 1 października 2018 roku obowiązują jednak nowe przepisy, dzięki którym życie kierowców stało się nieco łatwiejsze. Przygotowana przez Ministerstwo Cyfryzacji nowelizacja Ustawy Prawo o ruchu drogowym upoważnia kierowców do wsiadania za kółko bez dowodu rejestracyjnego i polisy OC. Dane, które można było sprawdzić w tych dokumentach są obecnie weryfikowane w bazie CEPiK (Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców). Policja, Straż Miejska czy Inspekcja Transportu Drogowego, które mogą kontrolować kierowców, znajdą tam m.in:
- dane dotyczące pojazdu,
- informację o poprzednich i obecnych właścicielach,
- informacje o dokumentach,
- informacje o ubezpieczeniu OC,
- wyniki badań technicznych,
- informacje o rejestracjach i wyrejestrowaniu, kradzieżach, sprzedażach,
- uprawnieniach (w tym cofnięciach uprawnień i zakazach prowadzenia pojazdów).
W 2020 roku dokonano kolejnych zmian w prawie. Nowe przepisy (obowiązujące od 5 grudnia 2020 roku) pozwalają na zostawianie również prawa jazdy w tradycyjnej wersji (w formie plastikowej karty) w domu.
Jazda bez prawa jazdy 2023 – kara.
Za prowadzenie pojazdu bez uprawnień przewidziano cały szereg kar: grzywna, przez zatrzymanie prawa jazdy, nawet po karę więzienia. Do tego dochodzą jeszcze konsekwencje szkody, jeśli brak prawa jazdy wyszedł na jaw po stłuczce. Tutaj głównie chodzi o kwestie ubezpieczeniowe.
Kierowanie pojazdem innej kategorii bez uprawnień – grzywna i odholowanie na rachunek ukaranego kierowcy
Niby oczywiste jest, że każdy rodzaj pojazdu wymaga nabycia osobnych uprawnień do jego prowadzenia. Ale dopuszczanie pewnych wyjątków wprowadziło jednak chaos i sprawiło, że kierowcy mylnie interpretują przepisy. Najczęstszym problemem jest jazda bez prawa jazdy kat. A. Osoby posiadające uprawnienia do prowadzenia samochodów (kat. B) mogą jeździć również motocyklami (bez konieczności zdawania dodatkowego egzaminu), których pojemność silnika nie przekracza 125 cm³. Jednak często nieświadomie nadużywają tej możliwości, decydując się na jazdę jednośladem z mocniejszym silnikiem (ponad 15 KM). Warto zaznaczyć, że takim motocyklem mogą jeździć jedynie kierowcy z co najmniej 3-letnim doświadczeniem, z czego też niewiele osób zdaje sobie sprawę.
Od 1 stycznia 2022 roku kierowanie samochodem lub motocyklem bez wymaganych uprawnień będzie karane przez sąd, a nie w postępowaniu mandatowym. Minimalna grzywna za to wykroczenie to 1500 zł, a maksymalna to 30 000 zł!
Oczywiście kierowca nieuprawniony do prowadzenia danego rodzaju pojazdu nie może kontynuować jazdy i wrócić nim do domu czy chociażby dojechać na pobliski parking. Jeśli nie ma z nim osoby, która posiada odpowiednie prawo jazdy i mogłaby zaopiekować się maszyną, pojazd zostanie odholowany na zlecenie policji, ale na koszt zatrzymanego kierowcy.
Przeczytaj też: Jak odebrać samochód z parkingu policyjnego?
Jazda bez prawa jazdy 2022 – prowadzenie po tymczasowym zatrzymaniu dokumentu
Jeśli kierowca miał już wcześniej kłopoty z drogówką, a policjant tymczasowo zatrzymał mu prawo jazdy, bezwzględnie nie powinien wsiadać za kierownicę. Tutaj jak na razie obowiązują te same przepisy, co w ubiegłym roku. Jazda bez prawa jazdy po zakazie prowadzenia na czas 3 miesięcy skutkuje przedłużeniem zakazu do 6 miesięcy (decyzję wydaje starosta). Ministerstwo Infrastruktury planuje jednak zmiany w kodeksie wykroczeń. Może się okazać, że zatrzymanie prawa jazdy niedługo będzie się wiązało z automatycznym cofnięciem uprawnień do prowadzenia pojazdów. Tym samym kary za jazdę po odebraniu takich uprawnień będą podobne do tych, które obowiązują po całkowitym zatrzymaniu prawa jazdy. Dojdzie tu zatem kara grzywny.
To jednak nie wszystko. Dalsze poruszanie się po drodze to ryzyko utraty prawa jazdy, a jego odzyskanie jest czasochłonne i kosztowne. Kierowcy, który zbagatelizował zakaz i został ukarany odebraniem prawa jazdy (na podstawie decyzji starosty) musi ponownie podejść do egzaminu.
Jazda po cofnięciu uprawnień do prowadzenia samochodu – kierowca może trafić do więzienia
Prowadzenie pojazdu po odebraniu prawa jazdy przez starostę jest już bardzo ryzykowne. Kierowcy, który mimo cofnięcia uprawnień wsiadł za kierownicę, grożą nawet 2 lata więzienia, o czym decyduje sąd. To jednak nadal nie jest najwyższa kara za jazdę bez prawa jazdy. Złamanie zakazu wydanego przez sąd jest już nie tyle wykroczeniem, co przestępstwem, za które grozi od 3 miesięcy do 5 lat więzienia i nawet 15-letni zakaz prowadzenia samochodu.
Mężczyzna, który został przyłapany na jeździe w stanie po użyciu alkoholu, otrzymał zakaz prowadzenia pojazdów przez trzy lata. Gdy mimo to w tym czasie usiadł za kierownicą, złamał przepis kodeksu uwzględniony w art. 244 kodeksu karnego i dotyczący między innymi zlekceważenia zakazu prowadzenia pojazdów. Zgodnie z treścią tego artykułu za takie przewinienie grozi mu kara od pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Gdy ktoś nigdy nie uzyskał prawa jazdy…
Jazda bez prawa jazdy i – co gorsza – bez jakichkolwiek umiejętności jest zwyczajnie nieodpowiedzialna. Osoba, która nigdy nie zdała egzaminu i nie uzyskała uprawnień do kierowania pojazdem, stwarza niebezpieczeństwo na drodze, za grozi grzywna za jazdę bez uprawnień od 1500 do 30 000 zł.
Jazda bez prawa jazdy – co z odszkodowaniem, gdy kierujący spowodował szkodę?
Art. 43. Zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:
[…] 3. nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa[…].
Ustawa o Ubezpieczeniach Obowiązkowych
Zgodnie z tym, co głosi art. 43 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, ubezpieczenie OC zagwarantuje rekompensatę osobom poszkodowanym przez sprawcę szkody, który nie posiadał uprawnień do prowadzenia pojazdu. Nieuprawnionemu kierowcy spowodowanie szkody nie ujdzie jednak płazem, bo towarzystwo ubezpieczeniowe może zastosować wobec niego tzw. regres ubezpieczeniowy, czyli zażądać zwrotu wypłaconych z OC pieniędzy. A sumy, na jakie opiewa odszkodowanie bywają nie do przełknięcia dla przeciętnego Kowalskiego.
Więcej o regresie ubezpieczeniowym i o tym, w jakich sytuacjach da się go uniknąć, można dowiedzieć się z artykułu: Regres ubezpieczeniowy – jak go uniknąć? Instrukcja odwołania się od zwrotu odszkodowania.
Chociaż zasady działania ochrony ubezpieczeniowej w ramach autocasco nie są już regulowane odgórnie, a ustala je indywidualnie każde TU, w OWU większości firm ubezpieczeniowych znajduje się zastrzeżenie, że osoby nieuprawnione do prowadzenia pojazdów nie mogą liczyć na odszkodowanie w ramach AC. Tutaj jednak pojawia się dla nich promyk nadziei, bowiem jeśli okaże się, że brak prawa jazdy nie miał wpływu na spowodowanie szkody, zapis ten nie będzie w tym przypadku obowiązywał.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o brak prawa jazdy
Gdy pojazd zagraża bezpieczeństwu lub ma szkodliwy wpływ na środowisko, uprawnione do tego organa mają prawo zatrzymać dowód rejestracyjny poprzez zaznaczenie tego faktu w systemie. Informacja o zatrzymaniu dokumentu widnieje w bazie CEPiK.
Uprawnienia kategorii B błędnie ogranicza się jedynie do prowadzenia samochodów osobowych o wadze do 3,5 t (a od 24 grudnia 2021 roku w przypadku samochodów z napędem alternatywnym i w przypadku kierowców, którzy mają prawo jazdy minimum 2 lata – o wadze do 4,25 t). Oprócz nich można powiem legalnie jeździć autem z lekką przyczepą, czterokołowcem, ciągnikiem, motorowerem, motocyklem o pojemności silnika do 125 cm³ i pojazdem wolnobieżnym. Przed wyruszeniem w drogę którymś z tych pojazdów warto jednak zapoznać się ze szczegółowymi wytycznymi.
Jeśli sprawca wypadku nie miał prawa jazdy, na pewno zostanie to zaznaczone w notatce policyjnej, która przy poważniejszych zdarzeniach drogowych jest wymagana do uzyskania odszkodowania (poszkodowany przedstawi ją ubezpieczycielowi). Z kolei zgłaszając szkodę w ramach autocasco, kierowca będzie musiał przedstawić swoje prawo jazdy.
- Od października 2018 roku nie trzeba wozić ze sobą dowodu rejestracyjnego i polisy OC, a od 5 grudnia 2020 roku można zostawić w domu także prawo jazdy. Za brak tych dokumentów (nie zaś za brak uprawnień do prowadzenia pojazdu!) nie będą groziły żadne sankcje.
- Za jazdę bez uprawnień lub po odebraniu prawa jazdy kierowcy grozi grzywna, odebranie prawa jazdy, a nawet kara więzienia.
- Gdy kierowca prowadził samochód, mimo że nie posiadał uprawnień, a spowoduje wypadek, poszkodowane przez niego osoby otrzymają odszkodowanie. UFG lub ubezpieczyciel wypłacający rekompensatę może jednak domagać się zwrotu wypłaconych pieniędzy od sprawcy szkody lub właściciela auta, którym jechał sprawca.
- Po stłuczce spowodowanej przez osobę, która nie posiada uprawnień, może pojawić się problem z uzyskaniem odszkodowania z tytułu AC. Odpowiedni zapis regulujący tę kwestię znajduje się zwykle w wyłączeniach odpowiedzialności, w dokumencie OWU.
Trudne pojęcia
824,02
Loading...
Dołącz do dyskusji