Czy rowerzysta ma zawsze pierwszeństwo? Co mówią przepisy ruchu drogowego?
Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu jest najczęstszą przyczyną zarówno wypadków, w których rowerzyści zostali poszkodowani, jak i tych, które sami spowodowali. Może to wynikać z nieostrożności i braku wyobraźni uczestników ruchu, ale też z nieznajomości lub błędnej interpretacji przepisów. Sprawdźmy zatem, co mówi Kodeks drogowy na temat pierwszeństwa dla rowerzystów.
W tym artykule przeczytasz:
Wypadki z udziałem rowerzystów coraz częstsze na polskich drogach
Zgodnie z policyjnymi statystykami, w 2023 roku na polskich drogach doszło do 3596 wypadków drogowych z udziałem rowerzystów, w których zginęło 154 rowerzystów, a rannych zostało 3264 osoby. Jest to wynik lepszy niż w poprzednich miesiącach – w stosunku do roku 2022 liczba wypadków z udziałem rowerzystów spadła o niemal 2,5%.
Jakie są najczęstsze przyczyny takich zdarzeń? Dane Policji nie pozostawiają wątpliwości. Nieważne, czy rowerzysta był w takiej sytuacji tylko poszkodowanym, czy również jej sprawcą, do największej liczby wypadków doszło w wyniku nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu.
5 głównych przyczyn wypadków drogowych spowodowanych przez kierujących innymi pojazdami, w których poszkodowany został rowerzysta w 2023 roku
Przyczyna wypadku | Liczba wypadków | Zabici | Ranni |
---|---|---|---|
Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu | 884 | 12 | 867 |
Nieprawidłowe przejeżdżanie przejazdu dla rowerzystów | 608 | 7 | 598 |
Nieprawidłowe wyprzedzanie | 255 | 34 | 221 |
Niezachowanie bezpiecznej odległości | 67 | 7 | 60 |
Nieprawidłowe skręcanie | 65 | 1 | 64 |
5 głównych przyczyn wypadków spowodowanych przez rowerzystów w 2023 roku
Przyczyna wypadku | Liczba wypadków | Zabici | Ranni |
---|---|---|---|
Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu | 370 | 34 | 347 |
Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu | 229 | 5 | 227 |
Nieprawidłowy manewr skrętu | 159 | 10 | 159 |
Nieprawidłowe wymijanie | 112 | 7 | 116 |
Nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego | 94 | – | 98 |
Na pierwszy rzut oka może to dziwić, bo przynajmniej w teorii ustalenie tego, kto ma pierwszeństwo – rowerzysta czy kierowca – nie jest trudne. W praktyce w wielu przypadkach ustalenie winnego danego zdarzenia wcale nie jest takie oczywiste, a bardzo istotne mogą się okazać drobne szczegóły. Poniżej przyjrzymy się przepisom dotyczącym tej kwestii.
Pierwszeństwo rowerzysty a przepisy ruchu drogowego
Prawo o ruchu drogowym wymienia trzy sytuacje, w których rowerzyści mają pierwszeństwo przejazdu przed kierującymi samochodami. Przyjrzyjmy się im bliżej.
1. Pierwszeństwo na przejeździe dla rowerów
O pierwszeństwie przejazdu na przejeździe rowerowym mówi przepis art. 27 ust. 1 Kodeksu drogowego. Czytamy w nim:
Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerów, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, znajdującym się na przejeździe.
Art. 27 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym
Zwróćmy uwagę na ostatnie słowa przepisu: znajdującym się na przejeździe. Dlaczego są one tak istotne? Ponieważ nadają pierwszeństwo przejazdu rowerzyście, który już znajduje się na przejeździe. Wówczas kierowca samochodu ma obowiązek bezwzględnie ustąpić mu pierwszeństwa.
A co w sytuacji, gdy rowerzysta dopiero zbliża się do przejazdu? Wówczas przepisy nie ustalają pierwszeństwa. Może ono wynikać z sygnalizacji świetlnej lub oznakowania. Jeśli tak nie jest, żaden z uczestników ruchu nie ma pierwszeństwa. Pamiętajmy jednak, że kierowca zbliżając się do przejazdu, jest zawsze zobowiązany zachować szczególną ostrożność, w tym zachowywać się w sposób umożliwiający odpowiednio szybkie reagowanie na zmieniające się warunki i sytuację na drodze. Oczywiście to samo dotyczy rowerzysty. Innymi słowy — żaden uczestnik ruchu drogowego nie powinien zachowywać się w sposób, który mógłby spowodować zagrożenie lub narazić kogoś na niebezpieczeństwo.
Rowerzysta może przejechać przez przejście dla rowerów. Nie musi na nim przeprowadzać roweru.
2. Bezwzględne pierwszeństwo rowerzystów – przypadek pierwszy
Kolejne ustępy art. 27 Kodeksu drogowego określają dwie sytuacje, w których rowerzyści mają bezwzględne pierwszeństwo przejazdu przed kierującymi pojazdami. O co chodzi?
Kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, jadącym na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla pieszych i rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić.
Art. 27 ust. 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym
Innymi słowy, kierowca skręcający w prawo lub w lewo musi zawsze ustąpić pierwszeństwa przecinającemu mu drogę rowerzyście jadącemu na wprost. Rowerzyści mają w takiej sytuacji bezwzględne pierwszeństwo przed samochodami.
Bezwzględne pierwszeństwo rowerzystów podczas jazdy na wprost obowiązuje także podczas poruszania się rowerem po jezdni obok samochodu skręcającego w drogę poprzeczną.
3. Bezwzględne pierwszeństwo rowerzystów – przypadek drugi
Tutaj trzeba dokonać istotnego rozróżnienia. Nie należy mylić drogi dla rowerów (droga lub jej część niebędąca jezdnią, przeznaczona do ruchu rowerów) z przejazdem dla rowerów (powierzchnia jezdni lub torowiska przeznaczona do przekraczania tych części drogi przez rowerzystów). Dlaczego to ważne?
Kierujący pojazdem, przejeżdżając przez drogę dla pieszych i rowerów lub drogę dla rowerów, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch.
Art. 27 ust. 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym
Różnica jest zatem istotna, ponieważ o ile na przejeździe dla rowerów, jak już wyjaśnialiśmy, rowerzysta nie w każdej sytuacji ma pierwszeństwo, o tyle na drodze dla rowerów ma je zawsze, np. w sytuacji, gdy kierujący pojazdem przejeżdża przez nią podczas dojazdu do parkingu lub posesji.
Rowerzyści i piesi – kto i kiedy ma pierwszeństwo?
Wiemy już, jak wygląda kwestia pierwszeństwa pomiędzy rowerami i samochodami. A co z innymi uczestnikami ruchu, czyli pieszymi? W tym przypadku również konieczne będzie wyszczególnienie kilku przypadków.
- Pierwszeństwo na drodze dla rowerów
Jak już było wspomniane, droga dla rowerów jest specjalnie przygotowana i przeznaczona do ruchu tych jednośladów. Oznacza to, że w większości przypadków mają oni na niej bezwzględne pierwszeństwo przed innymi uczestnikami ruchu. Piesi mogą korzystać ze ścieżki rowerowej tylko w określonych sytuacjach (brak drogi dla pieszych lub pobocza albo możliwości korzystania z nich) i mają wówczas obowiązek ustąpić pierwszeństwa rowerzystom.
Kwestia pierwszeństwa wygląda inaczej na drodze dla pieszych i rowerów. Na niej to piesi mają pierwszeństwo, a rowerzyści mają obowiązek im go ustąpić.
- Pierwszeństwo na przejściach dla pieszych na drodze dla rowerów
Wyjątek dotyczący pierwszeństwa rowerzystów na drodze dla rowerów dotyczy przejść dla pieszych. Wówczas:
- piesi mają pierwszeństwo przed rowerzystami, jeśli przejście jest oznaczone znakiem informacyjnym D-6 (“przejście dla pieszych”), ale
- pierwszeństwo pieszych nie obowiązuje, jeśli na ścieżce rowerowej jest namalowana zebra, ale nie ma znaku D-6.
Dlaczego tak jest? Ponieważ zgodnie z przepisami same znaki poziome (pasy) nie wyznaczają przejścia drogowego. Robi to wyłącznie znak D-6, który może (ale nie musi) występować łącznie z “zebrą”. Przez tę nieścisłość w przepisach dochodzi zatem do absurdu i miejsca na pierwszy rzut oka wyglądające na pełnoprawne przejścia dla pieszych w świetle prawa wcale nimi nie są.
- Pierwszeństwo na chodniku
Tak jak piesi mogą tylko wyjątkowo korzystać ze ścieżek rowerowych, tak samo rowerzyści z rzadka mogą poruszać się po chodnikach. Sytuacje takie wymienia Kodeks drogowy.
Korzystanie z drogi dla pieszych przez kierującego rowerem jest dozwolone wyjątkowo, gdy:
1) opiekuje się on osobą w wieku do lat 10 kierującą rowerem;
2) szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje drogi dla rowerów, drogi dla pieszych i rowerów lub pasa ruchu dla rowerów;
3) warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła), z zastrzeżeniem ust. 6.
– Art. 33 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Jak wygląda wówczas kwestia pierwszeństwa? Zgodnie z art. 33 ust. 6 kodeksu drogowego, rowerzysta ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pieszym, a także jechać z prędkością zbliżoną do ich prędkości, zachować szczególną ostrożność i nie utrudniać ich ruchu.
Za nieustąpienie pierwszeństwa pieszym na drodze dla rowerów i pieszych rowerzyście grozi mandat w wysokości do 500 zł, a na chodniku do 300 zł.
Bezpieczeństwo rowerzystów – jak o nie zadbać?
Rowerzyści, jako słabsi uczestnicy ruchu drogowego, muszą szczególnie uważać na swoje bezpieczeństwo. Nie chodzi tu tylko o znajomość i przestrzeganie obowiązujących przepisów, ale także o:
- dbanie o stan techniczny roweru,
- posiadanie obowiązkowego wyposażenia roweru (oświetlenie przednie i tylne, hamulec, sygnał dźwiękowy),
- jazdę w kasku,
- nieużywanie smartfona w trakcie jazdy,
- sygnalizowanie swoich zamiarów innym uczestnikom ruchu,
- uważne obserwowanie sytuacji na drodze i zachowania innych uczestników ruchu.
Rowerzystka Małgorzata dojeżdżała do przejazdu dla rowerów, gdy zobaczyła zbliżający się szybko samochód. Wiedziała, że na przejeździe będzie mieć pierwszeństwo, ale widząc, że kierowca nie zmniejsza prędkości i nie wygląda na świadomego jej obecności, postanowiła się zatrzymać, nie ryzykując przejazdu przed autem. Miała rację — kierowca zachował się niezgodnie z przepisami, nie zachował szczególnej ostrożności i nie zwolnił, przejeżdżając przez skrzyżowanie z dużą prędkością.
Ponadto, rowerzysta może również zadbać o bezpieczeństwo, kupując ubezpieczenie roweru. Nie jest ono obowiązkowe, ale może być bardzo przydatne, gdy np. Twój rower zostanie zniszczony lub skradziony, czy gdy podczas jazdy doznasz uszczerbku na zdrowiu lub wyrządzisz szkody innej osobie.
Przeczytaj również: Ciągi pieszo-rowerowe – jak korzystać ze ścieżki? Kto ma pierwszeństwo?
FAQ – najczęściej zadawane pytania o pierwszeństwo rowerzysty
Przepisy Kodeksu drogowego nakazują kierowcom ustąpić pierwszeństwa rowerzystom, którzy znajdują się na przejeździe. W przypadku gdy rowerzysta wjeżdża lub dopiero zbliża się do przejazdu, pierwszeństwo mogą określać znaki drogowe lub sygnalizacja świetlna. Zarówno kierujący pojazdem, jak i rowerzysta są zobowiązani do zachowania szczególnej ostrożności i zaniechania działań, które mogłyby spowodować zagrożenie lub narazić kogoś na niebezpieczeństwo.
Kierujący pojazdem musi ustąpić pierwszeństwa rowerzyście znajdującemu się na przejeździe dla rowerów, a także rowerzyście jadącemu na wprost (po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla pieszych i rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą kierowca zamierza opuścić), gdy sam skręca w drogę poprzeczną. Rowerzysta zawsze ma pierwszeństwo przed samochodem także wtedy, gdy ten przecina drogę dla pieszych i rowerów lub drogę dla rowerów.
To zależy gdzie. Na drodze dla rowerów to rowerzyści mają pierwszeństwo zawsze, za wyjątkiem oznaczonego znakiem informacyjnym przejścia dla pieszych. Inaczej jest na chodniku, gdzie to piesi mają bezwzględne pierwszeństwo, a rowerzyści mogą poruszać się tylko w wyjątkowych sytuacjach, zachowując szczególną ostrożność.
- Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu jest najczęstszą przyczyną wypadków z udziałem rowerzystów.
- Kierujący samochodem ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa rowerzyście znajdującemu się na przejeździe dla rowerów.
- Rowerzysta jadący na wprost po drodze ma pierwszeństwo przed samochodem skręcającym z tej drogi w drogę poprzeczną.
- Kierujący samochodem musi ustąpić pierwszeństwa rowerzyście, jeśli przejeżdża przez drogę dla rowerów.
- Rowerzyści mają pierwszeństwo przed pieszymi na ścieżce rowerowej.
- Piesi mają pierwszeństwo przed rowerzystami na chodniku oraz na drodze dla pieszych i rowerów.
- Raport Biura Ruchu Drogowego KGP “Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku”: https://statystyka.policja.pl/download/20/423450/Wypadkidrogowe2023.pdf
- Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf
Dołącz do dyskusji