Droga “2 minus 1” – czym jest i kto ma na niej pierwszeństwo?

Droga “2 minus 1” – jak jest zbudowana?

Wprowadzanie nowych rozwiązań w projektowaniu dróg ma na celu poprawę bezpieczeństwa i funkcjonalności ruchu drogowego. Szczególny nacisk w tej kwestii kładzie się na organizację lokalnego ruchu drogowego. Jednym z takich rozwiązań są drogi w systemie “2 minus 1”. Czy to zupełnie nowy pomysł?

Drogi z organizacją “2 – 1” wyznacza się w krajach Europu Zachodniej od kilkunastu lat. Liderem w tej dziedzinie jest Dania, ale takie odcinki dróg powstają także w Holandii, Szwajcarii, Niemczech czy Szwecji. Natomiast w Polsce dopiero w 2022 roku wzmianka o nich pojawiła się w przepisach prawa. W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych możemy przeczytać, że:

Jak więc wynika z powyższego opisu droga “2 – 1” pozwala na zorganizowanie ruchu dla wszystkich użytkowników w obrębie jednej jezdni, która ma jeden środkowy dwukierunkowy pas oraz dba boczne (opaski) wydzielone za pomocą przerywanych linii. Cechą charakterystyczną takiego rozwiązania jest niewielka szerokość jezdni, która waha się między 4 a 5 metrów, a na pewno nie przekracza 6 metrów.

Zasady ruchu na drodze “2 – 1” – konieczne zachowanie szczególnej ostrożności!

Na drodze “2 minus 1” obowiązują odmienne zasady ruchu, choć trzeba od razu zaznaczyć, że w kodeksie drogowym nie znajdziemy przepisów, które je bezpośrednio opisują. Jak więc należy się po niej poruszać?

Z pomocą przychodzi nam odpowiednie oznakowanie, które umieszcza się w Polsce na pilotażowych odcinkach tego typu dróg.

Na drodze “2 minus 1” obowiązuje następująca organizacja ruchu:

• kierowcy samochodów (także motocykli) poruszają się środkiem jezdni po wyznaczonym pasie dwukierunkowym;
• piesi, rowerzyści, użytkownicy hulajnóg i urządzeń transportu osobistego poruszają się po bocznych pasach jednokierunkowych (tak zwanych opaskach);
• gdy na drodze spotykają się dwa samochody (np. jadą w przeciwnych kierunkach), to kierowcy muszą zmienić tor jazdy, aby pojazdy mogły się wyminąć – w tym celu wjeżdżają na pasy boczne (opaski);
• po minięciu kierowcy wracają na środkową część jezdni przeznaczoną dla pojazdów mechanicznych;
• kierowcy wjeżdżający na pasy boczne (opaski) ustępują pierwszeństwa pieszym, rowerzystom i innym użytkownikom, dla których przeznaczona jest ta część jezdni.

Warto także pamiętać, że na części drogi, po których mogą poruszać się zarówno piesi, jak i rowerzyści, pierwszeństwo mają ci pierwsi.

Drogi typu “2 minus 1” w Polsce – odcinki testowe i pilotażowe

Jeśli chcielibyśmy przejechać się drogą “2 – 1” w Polsce, to musielibyśmy udać się do województwa małopolskiego, a konkretnie do Niepołomic. To właśnie w tej miejscowości na ulicy Sportowej zrealizowano w 2023 roku pilotażowy projekt takiej drogi.

W ramach wymiany nawierzchni wyznaczono środkową część jezdni dla pojazdów silnikowych, a pasy boczne pomalowano na kolor czerwony z oznakowaniem poziomym, które wskazuje, że jest to część drogi przeznaczona dla pieszych i rowerzystów, na którą oczywiście mogą wjeżdżać auta podczas mijania się. Czy w przeszłości w innych miejscach Polski można było przejechać się drogą “2 minus 1”?

Okazuje się, że tak! W 2014 roku rozpoczął się pilotażowy program “2 minus 1” na drodze powiatowej nr 2628G w powiecie chojnickim. Badaną drogę o długości 5,3 km podzielono na 3 odcinki o różnej dopuszczalnej prędkości – od 50 do 70 km/h.

Drogę “2 – 1” oznakowano specjalnymi tablicami, które wyjaśniały, w jaki sposób należy się po niej poruszać. Badania warunków ruchu pod kierunkiem naukowców z Politechniki Gdańskiej trwały od września 2014 roku do października 2017 roku.

Ze zdjęć z Google Map z 2023 wynika, że na badanych odcinka drogi 2628G nadal znajduje się oznakowanie poziome wskazujące, że jest to droga “2 minus 1”. Tak więc w naszym kraju nie ma zbyt wielu tego typu dróg (wiadomo mi o 2), choć zapewne w przyszłości na drogach lokalnych, gdzie jest niewielki ruch, będą one powstawać.

Zalety drogi typu “2 – 1” – ten minus w pasach ruchu ma też plusy

Przekrój drogi typu “2 minus 1” nie wpływa na spadek średniej prędkości poruszających się po niej pojazdów.  Za to taka organizacja ruchu ma inne zalety, do których można zaliczyć:

• to świetne rozwiązania w miejscach, gdzie brak przestrzeni na drogę z wydzielonymi ciągami komunikacyjnymi dla pieszych i rowerzystów;
• jedno z badań wskazało, że na takiej drodze ruch rowerowy zwiększył się o 50%;
• na tego typu drodze liczba wypadków spadła o 25%,
• koszty budowy drogi “2 minus 1” są niższe,
• koszty utrzymania drogi “2 -1” są mniejsze.

System “2 minus 1” jest dobrym rozwiązaniem na drogach lokalnych, gdzie ruch jest mały i dotyczy niewielkiej społeczności. Dzięki temu mieszkańcy szybko uczą się, jak poruszać się bezpiecznie po takiej drodze, więc nie ma problemu z adaptacją do nowego rozwiązania.

Drogi “2 minus 1” – czy są bezpieczne?

Kultura jazdy jest różna w poszczególnych krajach. Jednak wiele badań nad zachowaniem kierowców na drogach “2 minus 1” z różnych części Europy wynika, że tego typu rozwiązanie ma niewielki wpływ lub nie ma go wcale na redukcję prędkości (Szwecja, Dania). Zaobserwowano nawet niewielki jej wzrost zwłaszcza na odcinkach, gdzie limity prędkości były niskie (40 km/h).

Natomiast na pilotażowym odcinku drogi nr 2628G w Polsce stwierdzono notoryczne przekraczanie dopuszczalnej prędkości, tak więc zmiana organizacji ruchu nie wpłynęła na zachowanie kierowców w tym kontekście. Nie można więc mówić, że drogi typu “2 – 1” zwiększają bezpieczeństwo poprzez ograniczenie średniej prędkości. Dlaczego tak się dzieje?

Może to wynikać z tego, że systemem “2 minus 1” powstaje na lokalnych prostych odcinkach dróg o niewielkim ruchu. Wprawdzie na jezdni jest jeden pas dla pojazdów silnikowych jadących w obu kierunkach, ale jest on szerszy, a ponieważ rzadko dochodzi do mijania się aut, więc paradoksalnie kierowcy mają więcej miejsca dla siebie, więc przyspieszają.

W Szwecji zauważono, że ważnym aspektem bezpieczeństwa na drogach “2 – 1” jest dbanie o ich stan opasek – szczególnie chodzi o odśnieżanie ich zimą. Zanieczyszczenia na pasach bocznych sprawiało, że tor ruchu pieszych i rowerzystów przesuwał się bliżej środka jezdni, co zmniejszało separację między nimi a pojazdami mechanicznymi – stanowi to potencjalne zagrożenie.

Z kolei Holendrzy zauważyli, że po zmianie organizacji ruchu na system “2 – 1” o 6% spadła odległość między rowerami a wyprzedzającymi je samochodami. Wynikało to z zachowania rowerzystów, którzy częściej poruszali się przy linii opaski niż przy krawędzi jezdni.

Należy także pamiętać, że dużym zagrożeniem dla bezpieczeństwa ruchu na drogach “2 minus 1” jest parkowanie samochodów na opaskach. Tak pozostawiony pojazd uniemożliwia ruch pieszy i rowerowy, co sprawia, że przenosi się on na jezdnię. Dodatkowo zaparkowany samochodów utrudnia wymijanie się aut.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o drogę “2 minus 1”