Ekoturystyka – co to takiego? Jak podróżować w zgodzie z naturą?

Ekoturystyka – czym jest i skąd się wzięła?

Podróżowanie większości z nas kojarzy się z pewnością z czymś przyjemnym. Zmiana otoczenia, oderwanie od codzienności, zdobycie nowych doświadczeń, wypoczynek – to wszystko sprawia, że wyjazdy turystyczne dla wielu stały się nie tylko rozrywką, ale wręcz życiowym celem. Nie zawsze jednak w parze z tym idzie pełna świadomość dotycząca negatywnego wpływu podróżowania na środowisko. Ekoturystyka to szereg działań, które mają na celu zmianę tego podejścia.

Zanim szczegółowo wyjaśnimy to pojęcie, zacznijmy jednak od ujęcia definicyjnego.

Mówiąc w skrócie, ekoturystykę (nazywaną też turystyką zrównoważoną, zieloną lub łagodną) można przeciwstawić turystyce masowej pod względem skutków, jakie niesie ze sobą ich rozwój. Tam gdzie masowość ruchu turystycznego niesie ze sobą wzrost zanieczyszczenia wód, powietrza i gleby, ekologiczne podróżowanie ma celu przyczynić się do rozwoju regionów atrakcyjnych przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo. Nie utożsamiajcie zatem ekoturystyki wyłącznie z kontaktem z przyrodą – jej znaczenie jest o wiele szersze.

A skąd w ogóle wzięło się to pojęcie? Szukając korzeni ekoturystyki, trzeba cofnąć się do lat 60. i 70. XX wieku, czyli okresu, w którym zaczęło nabierać na znaczeniu dostrzeganie postępującej degradacji środowiska związanej z turystyką masową, a także wzrosła rola ruchów pacyfistycznych i ekologicznych. Meksykański ekolog Nicolas Hetzer określił wówczas 4 podstawowe zasady ekoturystyki.

1. Minimalny wpływ na środowisko.
2. Minimalny wpływ na lokalną kulturę.
3. Maksymalny zysk dla lokalnych mieszkańców.
4. Maksymalna satysfakcja z wypoczynku.

Zasady te są dziś równie aktualne, jak przed laty, choć oczywiście sama ekoturystyka ewoluowała wraz ze zmieniającymi się czasami, możliwościami i sposobami podróżowania. Według Dominiki Zaręby, autorki pierwszej polskiej książki poświęconej temu zagadnieniu, ekoturystyka:

• to forma aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów cechujących się walorami przyrodniczymi i kulturowymi,
• ma na celu zachować harmonię ekosystemów i odrębność kulturową lokalnych społeczności,
• stanowi źródło finansowania ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, a także oferuje zysk społeczny i ekonomiczny miejscowej ludności.

Założenia ekoturystyki dla podróżnych i organizatorów

Skoro znamy już fundamenty, na których opiera się ekoturystyka, przejdźmy do konkretów. Jakie działania są podejmowane w ramach ekoturystyki?

1. Rozwijanie aktywności związanych z kontaktem turysty z przyrodą na otwartych i niezdewastowanych obszarach, przy maksymalnym poszanowaniu i ochronie środowiska.
2. Rozwijanie aktywności związanych z kontaktem turysty z lokalną społecznością, ochrona tradycji i dorobku kulturowego danego miejsca.
3. Regulacja ruchu turystycznego poprzez wsparcie i promocję mniej znanych obszarów oraz ochronę terenów przeciążonych pod tym względem.
4. Aktywizowanie działań społeczno-gospodarczych na terenach obszarów Natura 2000.
5. Edukacja społeczna i promocja ekoturystycznych idei wśród podróżujących.

Opierając się na tych założeniach i realizując je za pomocą szeregu konkretnych działań, zarówno organizatorzy turystyki, jak i jej uczestnicy nie tylko promują ekologiczne podróżowanie, ale też zwiększają na nie popyt. Widać to zresztą wyraźnie po coraz większych zmianach zachodzących w świadomości podróżnych, których oczekiwania wobec wyjazdu turystycznego nie ograniczają się już tylko do jak najbardziej komfortowego apartamentu w hotelu i jak najwyższej jakości oferowanych usług. Są za to powiązane choćby z kryzysem klimatycznym, szkodami spowodowanymi masowym ruchem lotniczym czy nierozważnym korzystaniem z dóbr naturalnych.

Przykładów nie trzeba szukać daleko. Ot, wystarczy choćby spojrzeć na popularny wśród mieszkańców dużych miast wypoczynek polegający na ucieczce od cywilizacji i zaszyciu się z dala od zatłoczonych kurortów. Cisza, spokój, natura, poznawanie lokalnej kultury i tradycji, próbowanie miejscowych potraw, aktywny wypoczynek – to wszystko ekoturystyka.

Działania zgodne z ekoturystyką można więc dostrzec na każdym kroku, tak wśród organizatorów, jak samych podróżujących. Zaliczymy do nich m.in.:

• podróżowanie środkami transportu zbiorowego – autobusami lub pociągami;
• odwiedziny popularnych atrakcji poza sezonem;
• wizyty w obiektach prezentujących dorobek lokalnych kultur (skanseny, festyny, targi, restauracje z regionalną kuchnią);
• nabywanie lokalnych produktów;
• wycieczki piesze lub rowerowe, spływy kajakowe, trekking na trudno dostępnych obszarach;
• trzymanie się wyznaczonych szlaków;
• noclegi w namiotach, wiejskich gospodarstwach, rodzinnych pensjonatach itp.

Zasady ekoturystyki mogą też jak najbardziej stosować touroperatorzy i inne podmioty działające w przemyśle turystycznym. Agroturystyka, organizowanie międzynarodowych wycieczek rowerowych, zielonych szkół, warsztatów twórców ludowych itp., ale też używanie konkretnych rozwiązań np. w zakresie energii elektrycznej, segregacji śmieci, recyklingu, wspierania lokalnej gospodarki, zatrudniania miejscowych i na innych obszarach. Wszystko mieści się w pojęciu ekoturystyki, a zostanie ekoturystą wcale nie wymaga wielkiego wysiłku ani wyrzeczeń.

Ekoturystyka w Polsce i na świecie

Jak widać, ekoturystyka to bardzo obszerne pojęcie, które pomieści nieraz bardzo różnorodne aktywności i formy spędzania czy organizowania wolnego czasu. Ich rosnącą popularność zauważają biura podróży, które coraz częściej obok egzotycznych wypraw do ciepłych krajów, zawierają w swoich ofertach także wycieczki do miejsc mniej oczywistych, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Polska stwarza zresztą ku temu duże pole do popisu, obfitując w miejsca idealnie nadające się do uprawiania ekoturystyki. Roztocze, Kaszuby, Beskid Niski, Pojezierze Drawskie czy Gnieźnieńskie, to tylko pierwsze z brzegu przykłady lokalizacji, które mamy na wyciągnięcie ręki, a w których można spędzić wakacje z dala od tłumów, rozkoszując się miejscową przyrodą i zapoznając z tamtejszą kulturą.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby wybrać się dalej, nawet na drugi koniec świata! Może chcesz odwiedzić norweskie fiordy i zobaczyć zorzę polarną lub kusi Cię dzika i niezbadana przyroda Finlandii czy Estonii? A może wolisz kompletnie inne klimaty i ciągnie Cię na pustynię w Jordanii, do dżungli w Tajlandii lub lasu w Nowej Zelandii? Tak, tego wszystkiego możesz doświadczyć, nie rezygnując przy tym z zasad ekologicznego podróżowania. Najważniejsza jest świadomość oraz wcielanie w życie prośrodowiskowych rozwiązań.

Ekoturystyka a ubezpieczenie podróżne

Podróżowanie, zarówno to zgodne z zasadami ekoturystyki, jak i nie, zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem. Nawet najlepiej przygotowanym i świadomym wyjazdowiczom może się bowiem przytrafić nieszczęście, w wyniku którego będą potrzebować, najczęściej kosztownej pomocy. Jak radzić sobie w takich sytuacjach?

Rozwiązaniem jest ubezpieczenie turystyczne, które można kupić przed wyjazdem (lub już w jego trakcie, ale wówczas trzeba się liczyć z okresem karencji) za pomocą porównywarki Mubi. Co wchodzi w jego skład?

1. Ubezpieczenie kosztów leczenia – podstawowy element każdej polisy, z którego są pokrywane wydatki na leczenie za granicą.
2. Ubezpieczenie NNW – ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków, które gwarantuje ubezpieczonemu wypłatę odszkodowania w razie zdarzenia ubezpieczeniowego.
3. Ubezpieczenie assistance – obejmuje szereg usług pomocnych w razie kłopotów za granicą, takich jak np. pomoc tłumacza i prawnika, organizację podróży powrotnej czy opieki nad nieletnimi.
4. Ubezpieczenie OC w życiu prywatnym – dzięki niemu ubezpieczony uzyska wsparcie finansowe, jeśli sam będzie odpowiadać za szkody osobowe lub rzeczowe osoby trzeciej.
5. Ubezpieczenie bagażu – obejmuje sytuacje uszkodzenia, zgubienia, kradzieży, opóźnienia lub zniszczenia bagażu.

A ile kosztuje ubezpieczenie dla podróżnych? Cena będzie się różnić w zależności od kierunku wyjazdu, długości pobytu czy liczby ubezpieczonych. Za pomocą kalkulatora ubezpieczeń turystycznych na mubi.pl można porównać oferty przygotowane przez różnych ubezpieczycieli. Sprawdźmy, ile za podstawową polisę zapłaci dorosły turysta, który wybiera się na tydzień do Finlandii, aby obcować z tamtejszą przyrodą.

W przypadku podróży krajowej ceny ubezpieczenia będą jeszcze niższe, ponieważ polisa nie będzie obejmować kosztów leczenia. Te pokrywa bowiem opłacana składka zdrowotna.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o ekoturystykę