Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu – co to za organizacja i czym się zajmuje?

Co to jest Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu?

Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu, w skrócie ETSC (ang. European Transport Safety Council), to niezależna organizacja pozarządowa powołana w celu zmniejszenia liczby i ciężkości wypadków transportowych w Europie. Powstała ona w 1993 roku w wyniku wspólnej inicjatywy organizacji z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Holandii, a z czasem przyłączali się do niej przedstawiciele kolejnych europejskich państw, m.in. polski Instytut Transportu Samochodowego.

Rok powstania Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu, który zbiegł się z wejściem w życie Traktatu o Unii Europejskiej, nie jest przypadkowy. Choć bowiem ETSC pozostaje w pełni niezależne, swoje cele realizuje w ścisłej współpracy z organami UE – Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim – a także rządami krajowymi. Wszystkim tym instytucjom Rada zapewnia wsparcie swoich pochodzących z całego kontynentu ekspertów, których dziś zrzesza już ponad 200.

Jak działa Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu?

Wiemy już, czym jest Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu – ale czym dokładnie zajmuje się ta organizacja? Wielu może ją kojarzyć przede wszystkim z publikowanych corocznie raportów na temat bezpieczeństwa na drogach w Europie, o których informacje przedostają się do polskich mediów. To bardzo słuszny trop, ale bynajmniej niejedyna rzecz, jaką zajmuje się ETSC.

W regułce znalezionej na stronie ETSC możemy przeczytać, że organizacja ta “korzystając z międzynarodowych badań naukowych oraz najlepszych praktyk, dąży do ustalenia i promowania skutecznych środków zmniejszania liczby wypadków i ofiar w transporcie”. Przekładając to na mniej oficjalne stanowisko, można powiedzieć, że ETSC zajmuje się po prostu propagowaniem bezpieczeństwa na drogach w Europie, co osiąga, zbierając dane, opracowując odpowiednie strategie działań, a następnie przekonując do ich podjęcia władze na poziomie międzynarodowym i państwowym.

W jaki sposób przekłada się to na konkretne działania? Przede wszystkim, ETSC zbierając dane krajowe, przedstawia i ocenia już dokonane postępy w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego w Europie, a także proponuje i propaguje nowe rozwiązania dla jego zwiększania. Nie jest zatem ETSC w żaden sposób odpowiedzialne za realizację założonych przez UE i poszczególne państwa celów – służy raczej jako swego rodzaju eksperckie ciało doradcze i oceniające dokonane postępy, a często ich brak.

Obszary działania Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu

Trzeba przy tym zaznaczyć, że zalecenia ETSC w sprawie zwiększania bezpieczeństwa na drogach sa przygotowywane w sposób bardzo rozbudowany i nie dotyczą jednego czy dwóch obszarów działań. Europejska Rada Bezpieczeństwa Transportu w swojej pracy skupia się na zagadnieniach dotyczących m.in.:

• dopuszczalnej prędkości na drogach,
• jazdy pod wpływem alkoholu,
• bezpieczeństwa szczególnie narażonych użytkowników dróg,
• wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących bezpieczeństwa na drogach w krajach europejskich,
• bezpieczeństwa zawodowych kierowców,
• rozwiązań technicznych dotyczących bezpieczeństwa w pojazdach,
• bezpieczeństwa rowerzystów.

Wszystkie te i inne zagadnienia, którymi zajmują się eksperci ETSC, są publikowane w formie wspomnianych szczegółowych raportów. Nie tylko tego najbardziej znanego, na temat liczby wypadków na drogach w Europie, ale też choćby dotyczących bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów, wypadków z udziałem samochodów ciężarowych czy sposobów poprawy bezpieczeństwa na drogach w miastach.

Raport ETSC 2023 – co z niego wynika?

Zmniejszyć o połowę liczbę wypadków śmiertelnych na drogach w Europie – taki był cel przyjętego w 2011 roku planu Unii Europejskiej dotyczącego poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Okres na realizację planu, jaki sobie wyznaczono, wynosił 10 lat. Czy udało się go zrealizować?

Niestety nie, choć jak wiemy z opublikowanego w czerwcu 2023 roku 17. raportu ETSC dotyczącego bezpieczeństwa drogowego (17th Road Safety Performance Index Report) liczba zabitych w wypadkach na europejskich drogach stopniowo spada. Zgodnie z zawartymi tam informacjami, liczba ofiar wypadków drogowych w Europie w poprzednim roku (2022) wyniosła dokładnie 20 678 osoby – to wzrost o 4% względem 2021 roku.

Do założonych 50% sporo więc zabrakło, a jak podkreślono w raporcie, wynik i tak jest lepszy, niż być powinien, w czym “zasługa” pandemii koronawirusa, która w znaczący sposób wpłynęła na statystyki za 2020 i 2021 rok. Jaki z tego wniosek? Chociaż działania w celu poprawy bezpieczeństwa na drogach przynoszą widoczne rezultaty, tempo następowania zmian jest zbyt wolne.

Można oczywiście oceniać te dane w różny sposób i zamiast widzieć zbyt wolny progres, zauważyć, że liczba wypadków śmiertelnych z roku na rok spada – w zestawieniu z początkiem XXI wieku już o ponad 30 tys. Z drugiej strony, wciąż mówimy o wielu tysiącach bezsensownych ofiar, często wynikających z opieszałości we wprowadzaniu zmian w przepisach, braku działania ze strony rządzących czy oporów społecznych. To tylko pokazuje, jak ważna jest rola ETSC i podobnych jej organizacji w krzewieniu wiedzy na temat bezpieczeństwa drogowego i sposobów jego poprawy.

ETSC – plany na przyszłość

Tak jak przy okazji poprzedniej dekady, również i na już trwającą Unia Europejska postawiła przed sobą ambitne plany dotyczące bezpieczeństwa na drogach. Jakie są założenia planu na lata 2021-2030?

1. Zmniejszyć o połowę liczbę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych.
2. Zmniejszyć o połowę liczbę osób poważnie rannych w wypadkach drogowych.

Już samo ustalenie tych celów można uznać za efekt wpływu Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu, która od dawna zabiegała, żeby osoby poważnie ranne w wypadkach drogowych traktować na równi z zabitymi, co nie było do końca możliwe z uwagi na różne definicje poważnych uszczerbków na zdrowiu w poszczególnych krajach. Teraz, gdy udało się te pojęcia usystematyzować, zbieranie danych będzie efektywniejsze, a przez to może i o osiągnięcie celu będzie łatwiej.

Kluczowe znaczenie ma jednak pytanie, jakiego rodzaju środki zostaną do tego zastosowane. Pomijając wyjątkowy z uwagi na pandemię rok 2020, wcześniejsze lata pokazywały bowiem, że dotychczas stosowane metody przestały przynosić oczekiwane efekty. Również z uwagi na to, ETSC i UE wysuwają nowe pomysły na poprawę bezpieczeństwa na drogach. Zaliczają się do nich m.in.:

• obowiązkowe montowanie w nowych samochodach systemów zwiększających bezpieczeństwo jazdy – inteligentnego asystenta prędkości (ISA), asystenta pasa ruchu czy systemu automatycznego hamowania przed przeszkodą;
• wprowadzenie całkowitego zakazu prowadzenia po alkoholu – ujednolicony limit alkoholu dozwolonego za kierownicą w wysokości 0,0 promila miałby obejmować całą Unię Europejską;
• rozszerzanie stref poruszania się z niską prędkością – tzw. strefy tempo 30 miałyby obejmować nie tylko centra, ale nawet całe miasta.

Choć przynajmniej kilka zmian na pewno nas w najbliższych latach czeka, głównie tych dotyczących obowiązkowo montowanych w samochodach zaawansowanych systemów wspomagania kierowcy (ADAS), trudno się spodziewać, by większość pomysłów dało się równie łatwo wprowadzić w życie. Zdecydowanie warto jednak o nich rozmawiać i do nich przekonywać – w końcu chodzi o bezpieczeństwo nas wszystkich.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o Europejską Radę Bezpieczeństwa Transportu