Jazda na rowerze bez kasku – czy odszkodowanie po wypadku może być niższe?
Brak kasku podczas wypadku na rowerze wpływa na wysokość odszkodowania? Dotychczas tak właśnie bywało, ale teraz ma się to zmienić! Sąd Najwyższy wydał w tej kwestii bezprecedensowy wyrok.
Z tego artykułu dowiesz się:
Zastanawiasz się, jak bardzo kask wpływa na bezpieczeństwo jazdy rowerem? Czy rowerzysta musi mieć kask na jednośladzie? Sprawdź, dlaczego warto go używać i zawsze stosować!
Na rower z kaskiem czy bez – co mówią przepisy?
Według polskiego prawa na rowerze można poruszać się bez elementu ochronnego głowy, jakim jest kask. Ustawodawca w żadnym miejscu nie wskazuje obowiązku jazdy jednośladem w kasku. Rowerzysta może więc, ale nie musi, jeździć z kaskiem na głowie. Oznacza to, że jeżdżąc rowerem bez kasku, nie narażasz się na mandat czy pouczenie ze strony organu kontrolującego (np. policyjnej drogówki).
Jazda na rowerze bez kasku jest dopuszczalna także w innych krajach europejskich, np. w: Belgii, Danii, Niemczech czy Finlandii. Nie jest on więc obowiązkowy w krajach, uchodzących za kolebkę kultury rowerowej Europy.
Polskie nazwa “rower” dla jednośladu napędzanego siłą mięśni wzięła się od brytyjskiego producenta, który wprowadził te pojazdy na rynek jako pierwszy. Już we wczesnych latach 80. XIX w. Rover Company (wówczas jako Rover Cycle Company) tworzyła bicykle i tricykle z wielkimi przednimi kołami. W 1885 r. Rover wypuścił pierwszy rower z napędem przenoszonym za pośrednictwem łańcucha na tylne koło tej samej wielkości co przednie.
Obowiązkowe wyposażenie roweru
Do obowiązkowego wyposażenia roweru, który porusza po polskich drogach należy m.in.:
- oświetlenie:
- barwy białej lub żółtej z przodu,
- barwy czerwonej z tyłu,
- odblask tylny w kolorze czerwonym,
- hamulec – co najmniej jeden sprawny,
- dzwonek lub inny sygnał dźwiękowy.
Wybierając się poza obszar zabudowany na rowerze nie trzeba mieć kamizelki odblaskowej, ale warto ją zabrać ze sobą na przejażdżkę. Dzięki niej będziesz lepiej widoczny, a w razie konieczności kontynuacji podróży pieszo – masz na sobie element obowiązkowego wyposażenia. Brak odblasku w tej sytuacji grozi mandatem nawet do 500 zł!
Bezpieczeństwo rowerzystów w ruchu drogowym
W 2023 r. rowerzyści uczestniczyli w 3596 wypadkach drogowych, w których zginęło 154 rowerzystów, a rannych zostało 3256 osób poruszających się na rowerach. W porównaniu do roku 2022, liczba wypadków z udziałem rowerzystów zmalała o 89 zdarzeń (spadek o 2,4%).
Do zdarzeń z udziałem rowerzystów dochodziło w znakomitej większości na obszarze zabudowanym (3152 wypadków), a poza nim do 444 zdarzeń. Liczba ofiar śmiertelnych w obu przypadkach jest bardzo podobna (odpowiednio: 83 i 71 os.). Kierujący rowerami najczęściej uczestniczyli w wypadkach we wrześniu (520 zdarzeń), czyli w szczycie sezonu rowerowego – wtedy również na drogach zginęło najwięcej rowerzystów (23 os.).
Kto i co powoduje tak wiele wypadków z udziałem rowerzystów?
Nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu (884 zdarzenia) i nieprawidłowe przejeżdżanie przez przejazd dla rowerzystów (608 zdarzeń) to podstawowe przyczyny wypadków z udziałem cyklistów. Powodowali je głównie kierujący pojazdami, w tym również poruszający się przy użyciu urządzeń wspomagania ruchu (UWR) lub urządzeń transportu osobistego (UTO) czy hulajnogi elektrycznej, przejeżdżającymi przez przejazd lub śluzę dla rowerów. Rowerzyści doprowadzili do 1313 wypadków, w których zginęło 75 osób, a 1282 zostały ranne. Kierujący hulajnogą elektryczną lub UTO spowodowali odpowiednio 264 i 8 wypadków, w których zginęły 3 osoby, a 277 zostało rannych.
Wypadki z udziałem rowerzystów powodują głównie:
- kierujący samochodami osobowymi: 1802 przypadki*,
- kierujący niewielkimi pojazdami ciężarowymi (o DMC do 3,5 t): 102 przypadki*,
- kierujący nieustalonymi pojazdami: 60 przypadków*.
Główne przyczyny wypadków spowodowanych przez innych kierujących, w których ucierpieli rowerzyści:
- nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu: 884 przypadki*,
- nieprawidłowe przejeżdżanie przejazdu dla rowerzystów: 608 przypadków*,
- nieprawidłowe wyprzedzanie: 255 przypadków*.
Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez rowerzystów:
- nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu: 370 przypadków*,
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu: 229 przypadków*,
- nieprawidłowe wykonywanie manewru skrętu: 159 przypadków*.
* – dane z policyjnego raportu wypadków z 2023 r.
Z analizy wieku sprawców – rowerzystów wynika, że duże zagrożenie powodują osoby starsze. Rowerzyści powyżej 60 roku życia, byli sprawcami 309 wypadków (23,5% ogółu wypadków spowodowanych przez rowerzystów), zginęło w nich 40 osób (53,3%), a 282 zostały ranne (22,0%).
Biuro Ruchu Drogowego KGP (Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku).
Sporo zdarzeń powodują osoby w średnim wieku (40-59 lat). Z ich winy doszło do 310 wypadków (23,6%), w których zginęło 20 osób, a 302 zostały ranne.
Kask rowerowy – podstawowa ochrona rowerzysty
Dlaczego warto nosić kask podczas jazdy rowerem? Zapewnia minimalną ochronę przy upadku lub uderzeniu o przeszkodę. Podnoszą bezpieczeństwo na każdej, nawet najkrótszej przejażdżce. Zabezpiecza przed uszkodzeniami twarzoczaszkę, w której znajduje się jednostka centralna każdego żywego organizmu – mózg.
Wygląd współczesnych kasków rowerowych uległ znacznym zmianom na przestrzeni ostatnich dekad. Teraz są znacznie lżejsze niż pierwotnie, dzięki czemu bardziej wygodnie się je nosi, a także stawiają mniejszy opór powietrza i są tak projektowane, aby odprowadzały ciepło i odpowiednio rozpraszały energię uderzenia.
Jak działa kask rowerowy?
Skorupa zewnętrzna kasku dla rowerzysty jest przeważnie cienka, ale kryją się pod nią inne warstwy. Najgrubszą z nich stanowi pianka wypełniająca. Kask na głowie stabilizują gąbki i pianki materiałowe, a także paski. Wiele modeli jest wyposażonych w płynną regulację średnicy, dzięki czemu kask łatwej dopasować do użytkownika.
Większość kasków wykonana jest z polistyrenu ekstrudowanego (EPS), a w niektórych wykorzystuje się połączenie tej technologii z innymi rozwiązaniami zapobiegającymi poważnym urazom głowy.
Jak wybrać kask rowerowy?
Kask należy dobrać do gabarytów i preferencji rowerzysty. Powinien pasować do wieku cyklisty, a tym samym do obwodu głowy, a także odpowiadać przeznaczeniu, czyli sprawdzać się w środowisku, w jakim głównie służyć.
Kaski rowerowe dzielą się na:
- ze względu na wielkość:
- najmniejsze – dla malucha (obwód: ok. 46–50 cm),
- dziecięce – dla małego dziecka (ok. 48–52 cm),
- młodzieżowe – dla większych dzieci i nastolatków (ok. 50–55 cm),
- standardowe – dla dorosłych, w różnych rozmiarach od S (ok. 51–57 cm) do XL (60–66 cm).
- ze względu na przeznaczenie:
- szosowe – do szybkiej jazdy sportowej kolarzówkami,
- MTB – do jazdy w wymagającym terenie rowerem górskim,
- miejskie – do codziennego użytku, najbardziej uniwersalne,
- na rower elektryczny – wzmocnione pod kątem wyższych prędkości osiąganych dzięki wspomaganiu elektrycznym.
W sprzedaży są dostępne liczne akcesoria do kasków rowerowych, które zwiększają wygodę i funkcjonalną ich użytkowania. Mogą to być lampki np. czołowa i tylna – pamiętaj, że nie zastępuje obowiązkowego oświetlenia roweru, gdyż kask nie jest elementarną częścią pojazdu, tylko wyposażeniem dodatkowym rowerzysty.
Jazda rowerem bez kasku a obniżone odszkodowanie
Rowerzysta poszkodowany w wyniku kolizji z innym uczestnikiem ruchu może wystąpić o odszkodowanie z polisy sprawcy. W przypadku kierowcy samochodu jest to ubezpieczyciel, z którym posiadacz zawarł umowę OC, czyli przeniesienie odpowiedzialności cywilnej za straty spowodowane przez kierowcę danego pojazdu. Towarzystwo na podstawie roszczenia poszkodowanego wypłaca świadczenie, które rekompensuje poniesione koszty.
Czy wysokość odszkodowania może być obniżona, jeśli cyklista w chwili wypadku nie miał na sobie kasku rowerowego? Zakład ubezpieczeń ma prawo ustalić kwotę wypłacanego świadczenia odpowiednio pomniejszoną o niedopatrzenie lub inne okoliczności, które przyczyniły się do kolizji. Dzieje się tak również wtedy, gdy uzna, że postępowanie poszkodowanego rowerzysty miało wpływ na poniesione straty. Najczęściej ma to związek z nieprzepisową, brawurową jazdą ze zbyt dużą prędkością i bez zachowania ostrożności. Może się tak stać również, jeśli osoba na rowerze w chwili wypadku poruszała się bez kasku.
Co prawda stosowanie kasku rowerowego, w odróżnieniu od ochrony głowy u motocyklistów czy pasów bezpieczeństwa u kierowców aut, jest nieobowiązkowe. W znacznym stopniu wpływa jednak na bezpieczeństwo kierującego lub pasażera roweru. W ocenie ubezpieczycieli, zdecydowanie zmniejsza on ryzyko odniesienia poważnych obrażeń głowy. Tym samym towarzystwo może założyć, że poszkodowany nie dotrzymał należytej troski wobec siebie i wszelkich starań o własne bezpieczeństwo.
Wskazywanie, iż rowerzysta przyczynił się do zaistniałego zdarzenia ze względu na brak kasku ochronnego bez wątpienia prowadziłoby do absurdów, gdyż w podobnej sytuacji można również zarzucić pieszemu, że w czasie przechodzenia przez jezdnię w wyznaczonym do tego miejscu oraz podczas potrącenia go przez samochód, brak posiadania przez niego kasku ochronnego, może skutkować przyczynieniem się do wypadku
wyjaśnia radca prawny Przemysław Łokuciejewski, cytowany przez portal prawo.pl.
Jaka jest decyzja Sądu Najwyższego?
Sąd Najwyższy 9 sierpnia 2023 r. zajął stanowisko (sygn. II CSKP 955/22) w sprawie nastolatki, która poruszając się rowerem straciła równowagę i wpadła do rowu melioracyjnego. W wyniku tego zdarzenia odniosła poważne obrażenia. Sąd faktycznie stwierdził, że rowerzystka swoją nieostrożną i zbyt szybką jazdą przyczyniła się do wypadku, ale nie można od 14-latki wymagać, aby poruszało się w kasku i ochraniaczach, które nie są obligatoryjne. Skład sędziowski uwzględnił także, że trzeba wziąć pod uwagę okoliczności, czyli warunki ruchu lokalnego – drogę wiejską, którą poruszają właściwie tylko pojazdy dojeżdżające do posesji. W tych warunkach, zdaniem sądu, korzystanie z ochrony głowy lub innych ochraniaczy nie jest wcale kwestią oczywistą.
Kolarze, którzy poruszają się z prędkością 45 km/h lub wyższą powinni stosować kask ochronny. To prędkość graniczna motoroweru, na którym kask jest obowiązkowy.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie (sygn. akt I ACa 966/16) uznał, że kolarz uprawiający regularnie kolarstwo szosowe na zawodach krajowych i międzynarodowych, przyczynił się do odniesienia znacznych obrażeń w wypadku przez niewłożenie kasku szosowego na głowę. Wina rowerzysty została ustalona na 50%.
Przeczytaj również: Kolizja z udziałem rowerzysty – kto wypłaci odszkodowanie?
FAQ – najczęściej zadawane pytania o jazdę rowerem bez kasku i obniżoną wartość odszkodowania po wypadku
Kask rowerowy podczas jazdy w 2024 roku nie jest elementem wyposażenia obowiązkowego, wymaganego prawem. Ze względu na własne bezpieczeństwo i w trosce o zdrowie i życie najbliższych, warto w niego wyposażyć cyklistę. Rowerzysta jest niechronionym uczestnikiem ruchu drogowego, więc kask jest właściwie jedyną ochroną jaka może złagodzić upadek w chwili zderzenia z przeszkodą.
Każdy kask na rower ma swoją żywotność. Należy go wymienić w sytuacji, gdy tylko zacznie tracić swoje właściwości ochronne. Wytrzymałość kasku spada z wiekiem i drobnymi uszkodzeniami. Kask powinno się wymieniać co 3 lata od zakupu, nawet jeśli nie nosi widocznych śladów zużycia. Niektórzy producenci oferują gwarancję na kask i wymianę go na nowy po upadku.
- Kask rowerowy nie należy do obowiązkowego wyposażenia roweru ani cyklisty. Znacząco zwiększa bezpieczeństwo rowerzysty i chroni newralgiczną część ciała, jaką jest głowa.
- Liczba wypadków z udziałem rowerzystów wzrasta. W ubiegłym roku było ich blisko 3600, a zginęło w nich ponad 150 cyklistów, z kolei ponad 3250 odniosło poważne obrażenia. Statystycznym sprawcą tych wypadków jest kierowca osobówki w mieście po 60., który nie ustępuje pierwszeństwa rowerzystom na przejeździe.
- Drogi publiczne to dobro wspólne, a bezpieczeństwo na nich zależy od postępowania ich użytkowników. Dochowaj wszelkich starań, aby Tobie, ani innym poruszającym się po drodze nie groziła utrata życia lub zdrowia.
- Dobrze dobierz kask rowerowy do wielkości głowy i stylu jazdy cyklisty. Postaw na sprawdzone rozwiązania, bądź dobrze widoczny i chroniony na rowerze.
- https://www.prawo.pl/prawo/jazda-na-rowerze-bez-kasku-a-wysokosc-odszkodowania,522779.html
- https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/II%20CSKP%20955-22.pdf
Dołącz do dyskusji