Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym – kto ponosi odpowiedzialność?
Uczestnicy ruchu drogowego zobowiązani są ułatwić przejazd pojazdom uprzywilejowanym. Z uwagi na obowiązki służb, w tym na konieczność ratowania ludzkiego życia, do pojazdów uprzywilejowanych stosuje się specjalne przepisy, które mają na celu ułatwić poruszanie się po drogach. Czy fakt, że jadąca karetka nie musi stosować się do znaków drogowych, czy ograniczenia prędkości, oznacza że w przypadku kolizji zawsze winny będzie kierowca? Niekoniecznie.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
W poniższym artykule omawiamy obowiązki kierowców związane z koniecznością ułatwienia przejazdu pojazdom uprzywilejowanym, zasady dotyczące kierowców prowadzących pojazdy uprzywilejowane, a także kwestię odpowiedzialności za zdarzenie drogowe z udziałem pojazdu uprzywilejowanego.
Jakie są obowiązki kierowców względem pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego mają obowiązek ułatwić przejazd pojazdowi uprzywilejowanemu. Oznacza to, że widząc jadącą na sygnale karetkę, powinni zjechać w miarę możliwości na pobocze, a w razie konieczności zatrzymać się. Warto wspomnieć, że 6 grudnia 2019 roku weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o Ruchu Drogowym (Kodeks drogowy), która uregulowała kwestię tworzenia korytarza życia. Przed nowelizacją korytarz życia również był stosowany na polskich drogach, jednak wynikał on bardziej z dobrych praktyk, aniżeli z przepisów.
Jak stworzyć korytarz życia? Zgodnie z nowymi przepisami, w przypadku dwupasmowej jezdni osoby poruszające się lewym pasem powinny usunąć się z drogi poprzez zjechanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa ruchu, z kolei osoby poruszające się prawym pasem powinny zjechać jak najbliżej prawej krawędzi.
W przypadku jezdni, na której znajdują się więcej niż dwa pasy prowadzące w tym samym kierunku, pojazdy poruszające się lewym pasem powinny zjechać do lewej krawędzi jezdni, z kolei wszyscy pozostali powinni zjechać na prawo, tworząc na środku korytarz życia.
Ekspert Mubi radzi:
Jednocześnie należy podkreślić, że obowiązek ułatwienia przejazdu dotyczy nie tylko kierowców, ale również pieszych, którzy widząc pojazd uprzywilejowany jadący na sygnale, powinni powstrzymać się od wchodzenia na jezdnię, nawet jeśli mają zielone światło.
W tym miejscu warto wspomnieć również, jak Kodeks drogowy definiuje pojazdy uprzywilejowane.
Pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.
Art. 2 pkt 38 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
W art. 53 ust. 1 Kodeksu drogowego wymieniono pojazdy uprzywilejowane. Zgodnie z przepisem są to pojazdy:
- jednostek ochrony przeciwpożarowej,
- zespołu ratownictwa medycznego,
- Policji,
- jednostki ratownictwa chemicznego,
- Straży Granicznej,
- Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- Agencji Wywiadu:
- Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
- Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
- Służby Wywiadu Wojskowego,
- Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
- Służby Więziennej,
- Służby Ochrony Państwa:
- straży gminnych (miejskich),
- podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego,
- Służby Parku Narodowego,
- podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego,
- Krajowej Administracji Skarbowej wykorzystywany przez Służbę Celno-Skarbową,
- Inspekcji Transportu Drogowego.
A także jednostki niewymienionej wyżej, jeżeli są używane w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego – na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Jakie uprawnienia ma pojazd uprzywilejowany?
Osoba kierująca pojazdem uprzywilejowanym może nie stosować się do przepisów ruchu drogowego, jeśli uczestniczy:
- w akcji ratowniczej,
- w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych,
- w wykonywaniu obowiązków związanych z ochroną osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (którym na mocy odrębnych przepisów przysługuje ochrona).
Kierujący może więc nie stosować się do sygnalizacji świetlnej i znaków drogowych, a także wjechać w miejsce, gdzie obowiązuje zakaz wjazdu. Jednocześnie pojazd powinien w tej sytuacji wysyłać sygnały dźwiękowe oraz świetlne. Dodatkowo przepisy wyraźnie wskazują, że kierujący w powyższych przypadkach może nie stosować się do przepisów, jednak musi zachować szczególną ostrożność, nie może zatem całkowicie ignorować sytuacji na drodze.
Zderzenie z pojazdem uprzywilejowanym – kto ponosi odpowiedzialność?
Wydawać by się mogło, że skoro pojazd uprzywilejowany ma szczególne uprawnienia, a pozostali uczestnicy ruchu powinni ustąpić mu drogi, to w przypadku ewentualnego zderzenia winny będzie zwykły kierowca. Nie jest to jednak prawda – każdy przypadek należy oceniać indywidualnie.
Pomimo tego, że przepisy stawiają kierowcę pojazdu uprzywilejowanego względem pozostałych kierowców w szczególnej sytuacji, nie oznacza to, że taki kierowca może lekceważyć bezpieczeństwo pozostałych uczestników ruchu. Przepisy jasno wskazują, że pojazd uprzywilejowany korzystając ze swoich uprawnień, powinien zachować szczególną ostrożność. Szczególna ostrożność oznacza zwiększoną uwagę oraz dostosowanie swojego zachowania do zachowania pozostałych uczestników ruchu drogowego, a także sytuacji panującej na drodze.
Zatem jeśli dojdzie do kolizji lub wypadku z udziałem pojazdu uprzywilejowanego, organy ścigania będą musiały dokładnie zbadać, który z uczestników ruchu dopuścił się naruszeń. W sprawie istotne będzie m.in. to, czy pojazd uprzywilejowany puścił sygnał dźwiękowy i świetlny oraz czy drugi uczestnik ruchu miał w ogóle możliwość dostrzeżenia pojazdu i podjęcia jakiejkolwiek reakcji. Jednocześnie poza zachowaniem uczestników zdarzenia i tym, czy dostosowali się oni do obowiązujących przepisów, znaczenie może mieć również ogólna sytuacja panująca na drodze czy warunki atmosferyczne.
Kierowca Seata uderzył w jadący na sygnale samochód Służby Ochrony Państwa, gdy ten wyjeżdżał z dużą prędkością z drogi podporządkowanej na główną. Przybyła na miejsce policja odnotowała, że podczas zdarzenia panowały fatalne warunki – sypał gęsty śnieg utrudniający widoczność, a droga była pokryta warstwą cienkiego lodu, co miało wpływ na reakcję kierowcy Seata. W tej sytuacji na pewno nie będzie on bez szans na odszkodowanie, zwłaszcza, że kierujący pojazdem uprzywilejowanym nie zachował szczególnej ostrożności, nie dostosowując prędkości do panujących na drodze warunków.
Każde zdarzenie należy badać indywidualnie, nie ma tu jednoznacznych odpowiedzi. Walka o odszkodowanie nierzadko kończy się rozprawą sądową. Sprawy te nie należą do łatwych, ponieważ sąd musi ustalić, czy kierowca pojazdu uprzywilejowanego zachował szczególną ostrożność. Oceny tej nie dokonuje się jednak w oderwaniu od pozostałych okoliczności zdarzenia.
Od kogo dochodzić odszkodowania?
Tak jak każdy inny samochód, pojazd uprzywilejowany musi mieć ważne OC. Jeśli brałeś udział w wypadku lub kolizji z udziałem pojazdu uprzywilejowanego i uważasz, że nie zawiniłeś, zwróć się po odszkodowanie do ubezpieczyciela, w którym pojazd uprzywilejowany ma wykupione ubezpieczenie OC. Pamiętaj jednak, że Twoje przekonanie o winie drugiego kierowcy nie wystarczy, aby uzyskać odszkodowanie. Będziesz musiał wykazać, że kierujący pojazdem uprzywilejowanym nie zachował szczególnej ostrożności, na skutek czego doszło do zdarzenia.
Ubezpieczyciel ma obowiązek zweryfikować, kto i w jakim stopniu jest odpowiedzialny za zdarzenie – w tym celu zwróci się zapewne do policji o udostępnienie akt sprawy. Jeżeli ubezpieczyciel odmówi Ci wypłaty odszkodowania, możesz dochodzić swojego roszczenia przed sądem. Musisz jednak wiedzieć, że wiąże się to z dodatkowymi kosztami, a proces może toczyć się latami. Nie działaj w pojedynkę, skontaktuj się z prawnikiem, który oceni Twoją sytuację i ewentualne szanse w sporze przed sądem, a także pomoże Ci na dalszych etapach sprawy.
- Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego mają obowiązek ułatwić przejazd pojazdowi uprzywilejowanemu.
- Kierowcy ułatwiają przejazd pojazdowi uprzywilejowanemu, tworząc korytarz życia i zjeżdżając do krawędzi jezdni. Osoby znajdujące się na prawym pasie zjeżdżają do prawej krawędzi, a osoby z lewej strony do lewej krawędzi.
- W przypadku drogi posiadającej więcej niż 2 pasy, kierowcy jadący z lewej strony zjeżdżają do lewej krawędzi jezdni, a wszyscy pozostali do prawej.
- Pojazdy uprzywilejowane nie muszą przestrzegać przepisów ruchu drogowego, jeśli uczestniczą w akcji ratowniczej, jadą w kolumnie pojazdów uprzywilejowanych lub uczestniczą w ochronie najważniejszych osób w państwie. Muszą jednak przy tym zachować szczególną ostrożność oraz wysyłać sygnały świetlne i dźwiękowe.
- W przypadku kolizji z pojazdem uprzywilejowanym, właściwe organy oceniają, który uczestnik ruchu jest winny zdarzeniu.
- W przypadku zderzenia z pojazdem uprzywilejowanym, możesz dochodzić odszkodowania z jego OC, jednak będziesz musiał wykazać, że kierowca nie zachował szczególnej ostrożności i tym samym przyczynił się do kolizji/wypadku.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o kolizje z pojazdami uprzywilejowanymi
Nawet jeśli radiowóz wysyła niebieskie światło, ale nie włącza sygnału dźwiękowego, nie musisz ustępować mu pierwszeństwa. Pojazd jest uprzywilejowany tylko wtedy, gdy uczestniczy w akcji ratowniczej, przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych lub wykonywaniu obowiązków związanych z ochroną ważnych osób w państwie. Jednocześnie musi emitować sygnały dźwiękowe i świetlne, a także mieć włączone światła drogowe lub mijania.
To zależy od tego, czy kierowca tego pojazdu zachował szczególną ostrożność w czasie działania niezgodnego z przepisami ruchu drogowego. Wpływ na decyzję organów ścigania będzie miało również to, czy osoba kierująca samochodem mogła dostrzec pojazd uprzywilejowany oraz czy pojazd ten emitował wymagane sygnały.
Mandat można otrzymać za wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym. Kara wyniesie 300 zł i 3 punkty karne. Również kierowca takiego pojazdu może zapłacić 300-złotowy mandat, jeśli będzie bezpodstawnie korzystał z ułatwień przysługujących mu tylko wtedy, gdy uczestniczy w akcji.
- Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf
Trudne pojęcia:
Dołącz do dyskusji