W mediach można od czasu do czasu usłyszeć o ostrzeżeniach wydawanych przez KNF, czyli Komisję Nadzoru Finansowego. To organ zajmujący się kontrolą rynku finansowego w Polsce. Jakie spoczywają na nim zadania? Jak wygląda organizacja pracy KNF? Kto wchodzi w skład Komisji?
Z tego artykułu dowiesz się:
KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
Rynki finansowe należą do najbardziej skomplikowanych i rozbudowanych w gospodarkach kapitalistycznych krajów. W Polsce to właśnie KNF, czyli Komisja Nadzoru Finansowego, ma za zadanie sprawować kontrolę nad rynkiem finansowym. Organ ten został powołany w dniu 21 lipca 2006 roku na mocy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Komisja Nadzoru Finansowego przejęła uprawnienia i zadania istniejących do 2006 roku:
- Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE),
- Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG)
Kolejne rozszerzenie kompetencji KNF nastąpiło w 2008 roku, kiedy Komisja przejęła obowiązki:
- Komisji Nadzoru Bankowego.
Komisja Nadzoru Finansowego realizuje swoje zadania poprzez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF). 1 stycznia 2019 roku doszło do kolejnych zmian w niektórych ustawach o nadzorze finansowych – UKNF przekształcono w państwową osobę prawną. Czemu ma służyć takie rozwiązanie? Urząd miał stać się bardziej niezależny finansowo, ponieważ jego finansowanie zostało oparte na wpłatach od podmiotów nadzorowanych.
Nadzór KNF – co obejmuje?
W przepisach ogólnych Ustawy z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym możemy znaleźć zakres nadzoru KNF nad rynkiem finansowym. Obejmuje on:
- nadzór bankowy;
- nadzór emerytalny;
- nadzór ubezpieczeniowy;
- nadzór nad rynkiem kapitałowym;
- nadzór nad instytucjami płatniczymi, małymi instytucjami płatniczymi, instytucjami pieniądza elektronicznego, biurami usług płatniczych, dostawcami świadczącym wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku, a także oddziałami zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego;
- nadzór nad agencjami ratingowymi;
- nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową;
- nadzór nad pośrednikami kredytu hipotecznego oraz ich agentami.
W jakim celu KNF sprawuje nadzór nad rynkiem finansowym? Jak już wcześniej wspomnieliśmy finanse to skomplikowana materia. KNF stara się zapewnić nie tylko prawidłowe jego funkcjonowanie, ale także bezpieczeństwo, stabilność i przejrzystość. Dzięki temu rynek finansowy ma być przyjazny dla uczestników i wzbudzać zaufanie.
KNF stawia sobie za cel również ochronę interesów uczestników rynku finansowego. Zadanie to ma być realizowane poprzez wiarygodne informowanie na temat funkcjonowania podmiotów w tym obszarze gospodarki – KNF może wydawać ostrzeżenia dotyczące konkretnego instrumentu finansowego czy podmiotu.
Nie wszystkie instytucje rynku finansowego objęte są nadzorem KNF. Należą do nich ZUS, KRUS, BFG, UFG oraz ubezpieczenia zdrowotne (NFZ) – kontrolę i nadzór sprawują nad nimi ministrowie odpowiednich resortów.
Zadania KNF – czy to tylko nadzór?
Komisja Nadzoru Finansowego ma wiele zadań, które nie tylko sprowadzają się do nadzorowania. To organ, który dba o działanie rynku finansowego. W przytaczanej wyżej ustawie zawarte są zadania KNF. Oto one:
- nadzór nad rynkiem finansowym;
- działania, które mają zapewnić prawidłowe funkcjonowanie rynku finansowego;
- działania, których celem jest rozwój rynku finansowego i wzrost jego konkurencyjności;
- wspieranie innowacyjności rynku finansowego;
- edukowanie i informowanie związane z funkcjonowaniem rynku finansowego, w celu ochrony interesów jego uczestników;
- współpraca w przygotowywaniu aktów prawnych dotyczących nadzoru nad rynkiem finansowym;
- umożliwienie rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego;
- współpraca z Polską Agencją Nadzoru Audytowego;
- wykonywanie innych zadań, które zapisane są w ustawach.
Komisja Nadzoru Finansowego sporządza coroczne jawne sprawozdanie ze swojej działalności, w ramach której może podejmować uchwały i decyzje administracyjne. KNF ma prawo nakładać kary pieniężne na spółki publiczne, które nie wywiązały się ze swoich obowiązków.
Organizacja KNF – organy, siedziba, przewodniczący
Siedziba Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego mieści się w Warszawie przy ulicy Pięknej 20 – jest to zapisane w ustawie. Natomiast organami urzędu są:
- Komisja Nadzoru Finansowego,
- Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.
To właśnie ten drugi organ reprezentuje KNF na zewnątrz. Nad działaniem UKNF nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów, który mianuje Przewodniczącego KNF na 5-letnią kadencję. Czy każdy może objąć to stanowisko?
Kandydat na Przewodniczącego KNF musi spełnić określone warunki:
- posiada polskie obywatelstwo,
- ma pełne prawa publiczne,
- posiada wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne,
- ma odpowiednią wiedzę na temat nadzoru nad rynkiem finansowym w RP i doświadczenie zawodowe.
- co najmniej 3 lata zajmował stanowisko kierownicze,
- nie był karany za przestępstwo skarbowe lub umyślne przestępstwo,
- cieszy się nieposzlakowaną opinią i daje rękojmię odpowiedniej pracy.
Oczywiście w pewnych okolicznościach Prezes Rady Ministrów może odwołać Przewodniczącego KNF. Dzieje się tak na przykład, kiedy zostanie prawomocnie skazany za przestępstwa skarbowe lub straci obywatelstwo polskie.
Członkowie KNF – kto zasiada w komisji?
Art. 5 Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym dokładnie określa skład KNF. Wchodzi w niego Przewodniczący KNF, jego 3 zastępców i 9 członków, którymi są:
- minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel,
- minister właściwy do spraw gospodarki albo jego przedstawiciel,
- minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel,
- Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego,
- przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
- przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów,
- przedstawiciel Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,
- przedstawiciel Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- przedstawiciel ministra – członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych,a jeżeli nie został wyznaczony – przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów.
Przedstawiciel Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, przedstawiciel Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i przedstawiciel ministra – członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, a jeżeli nie został wyznaczony – przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów pełnią jedynie funkcje doradcze.
Finansowanie UKNF – nie z budżetu państwa
Jeśli UKNF nie jest finansowany z budżetu państwa, to skąd otrzymuje środki na działalność? Zgodnie z przytaczaną już wcześniej Ustawą o nadzorze nad rynkiem finansowym przychodami urzędu są:
- wpłaty i opłaty otrzymywane od podmiotów podlegających nadzorowi;
- opłaty za egzaminy (np. dla brokerów, aktuariuszy czy maklerów);
- opłaty za wydawanie interpretacji;
- darowizny i zapisy;
- odsetki za opóźnienie w zapłacie należności;
- najem;
- lokaty;
- inne przychody.
Jak widać, UKNF otrzymuje środki finansowe z różnych źródeł. Jednak ustawa wyraźnie wskazuje, że to z opłat za egzaminy pokrywa się koszty funkcjonowania UKNF i jego organów, czyli KNF i Przewodniczącego.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o KNF
Komisja Nadzoru Finansowego odpowiada za kontrolę i nadzorowanie sektora bankowe, emerytalnego i ubezpieczeniowego. Pełni także nadzór nad rynkiem kapitałowym, czyli giełdą oraz nad instytucjami płatniczymi w tym związanymi z pieniędzmi elektronicznymi.
Nie. Nadzór nad Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym sprawuje minister, który odpowiada za sprawy instytucji finansowych. Jednak działalność samych zakładów ubezpieczeniowych podlega nadzorowi KNF.
- KNF to Komisja Nadzoru Finansowego, która nadzoruje i kontroluje rynek finansowy w Polsce.
- KNF zajmuje się między innymi nadzorem bankowym, emerytalnym i ubezpieczeniowym.
- Do zadań KNF-u należy nadzór nad rynkiem finansowym, zapewnienie mu prawidłowego funkcjonowania, wspieranie innowacyjności, informowania i edukowania.
- Nad działaniem UKNF, czyli Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów.
- W skład KNF wchodzi 13 osób, w tym Przewodniczący Urzędu i jego 3 zastępców.
- UKNF nie jest finansowany z budżetu państwa, lecz między innymi z wpłat i opłat podmiotów podlegających nadzorowi i opłat za egzaminy.
- http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200002059/T/D20202059L.pdf
- https://bip.knf.gov.pl/?l=/Komisja/030_Zadania_Komisji/000_Zadania_Komisji.html
- https://www.gov.pl/web/finanse/ochrona-osob-ubezpieczonych
Trudne pojęcia
Dołącz do dyskusji