Konfiskata samochodu – od kiedy, na jakich zasadach, komu grozi?
Pod koniec 2022 roku prezydent podpisał nowe przepisy, które wprowadzają istotne zmiany dla kierowców w Kodeksie karnym. Zgodnie z nimi zaostrzone zostały kary dla pijanych kierowców, którym będzie teraz grozić konfiskata samochodu. Na jakich zasadach będzie mógł zostać orzeczony przepadek pojazdu? Czy nowe zasady weszły już w życie? Wyjaśniamy w artykule.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jazda w stanie po spożyciu alkoholu lub nietrzeźwości – konsekwencje dla kierowcy
Według danych policji w 2023 roku na polskich drogach zatrzymano ponad 93 tys. nietrzeźwych kierowców – pokazuje to, że problem z osobami jeżdżącymi po alkoholu jest w dalszym ciągu w naszym kraju ogromny. I to mimo zaostrzenia przepisów od początku października 2023 roku, zgodnie z którym kary dla pijanych kierowców wynoszą aktualnie:
- za jazdę w stanie po spożyciu alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila alkoholu we krwi) – grzywna w wysokości co najmniej 2500 zł, zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat, 15 punktów karnych,
- za jazdę w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi) – obligatoryjna kara pozbawienia wolności do 3 lat, zakaz prowadzenia pojazdów od 1 roku do 15 lat, kara pieniężna (5000-60 000 zł) na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej), 15 punktów karnych.
W przypadku zatrzymania kierowcy za jazdę pod wpływem alkoholu po raz kolejny w okresie 2 lat, czyli w stanie recydywy, kary ulegają zwiększeniu. Przykładowo, grzywna za jazdę w stanie po spożyciu alkoholu wzrasta do minimum 5000 zł, a za jazdę w stanie nietrzeźwości grozi grozi pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Jeszcze większe kary grożą kierowcom, którzy po alkoholu spowodują wypadek. Jest to nawet pozbawienie wolności od 3 lat (nie mniej niż 5 lat w razie śmierci poszkodowanego) do 16 lat, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów i świadczenie pieniężne w wysokości od 10 000 do 60 000 zł.
Kierowca będący w stanie nietrzeźwości spowodował wypadek, w wyniku którego jeden z poszkodowanych odniósł ciężkie obrażenia. Przybyłej na miejsce policji sprawca tłumaczył się, że pił alkohol po zdarzeniu, ponieważ był zdenerwowany. Zgodnie z nowymi przepisami nie ma to jednak żadnego znaczenia – poniesie identyczną karę, jak nietrzeźwy kierowa, jeśli pił alkohol po wypadku, ale przed przeprowadzeniem badania alkomatem przez policję.
Konfiskata samochodu – kiedy będzie można stracić auto w myśl nowych przepisów?
Na tym jednak na wskazanych powyżej karach dla pijanych kierowców się nie kończy, ponieważ 2 grudnia 2022 roku prezydent podpisał nowelizację Kodeksu karnego, która wprowadza zmiany w tym zakresie. Zgodnie z nią za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości w określonych okolicznościach kierowcy będzie grozić również przepadek pojazdu.
Konfiskata samochodu zostanie orzeczona w trzech przypadkach:
- kierowcy zatrzymanemu za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, jeśli ma nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi – sąd może odstąpić od orzeczenia konfiskaty pojazdu ze względu na wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami,
- bezwarunkowo kierowcy, który spowodował wypadek w stanie nietrzeźwości – nie ma podwyższonego limitu alkoholu we krwi ani możliwości odstąpienia od konfiskaty pojazdu,
- bezwarunkowo kierowcy, który popełnił przestępstwo polegające na jeździe w stanie nietrzeźwości kolejny raz w okresie ostatnich 2 lat (recydywa) – nie ma podwyższonego limitu alkoholu we krwi ani możliwości odstąpienia od konfiskaty pojazdu,
- kierowcy, który spowodował wypadek i zbiegł z miejsca zdarzenia – również na trzeźwo, nie ma możliwości odstąpienia od konfiskaty pojazdu.
W razie przyłapania kierowcy w jednym z wymienionych przypadków jego pojazd zostanie najpierw tymczasowo zajęty przez policję na okres do 7 dni. W następnej kolejności samochód zabezpieczy prokurator, a na koniec sąd obligatoryjnie orzeknie przepadek pojazdu.
Konfiskata samochodu to rozwiązanie stosowane w ustawodawstwie różnych europejskich krajów, m.in. Austrii, Niemczech, Danii, Szwajcarii, Francji czy Słowacji, gdzie nie zawsze ogranicza się tylko do przestępstw związanych z jazdą w stanie nietrzeźwości.
Pijany kierowca nie jechał swoim autem – co z konfiskatą pojazdu?
Zmiany w przepisach obejmują również sytuacje, w których pijany kierowca nie jest właścicielem prowadzonego samochodu (np. leasing, samochód firmowy, współwłasność pojazdu itp.). Czy w takim wypadku również grozi konfiskata pojazdu?
Otóż nie – sąd orzeknie wówczas przepadek równowartości pojazdu. Na jakich zasadach zostanie określona wysokość takiej kary?
- Jeżeli samochód posiada ubezpieczenie AC, za jego równowartość zostanie przyjęta wartość pojazdu uwzględniona w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo.
- W razie braku ubezpieczenia AC, przyjęta zostanie średnia wartość pojazdu z uwzględnieniem marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, na podstawie dostępnych danych (bez powoływania biegłych).
- W razie, gdy nie będzie możliwe oszacowanie średniej wartości pojazdu z uwagi na jego cechy szczególne, będzie ona ustalana na podstawie opinii biegłego.
W sytuacji, gdy prowadzony przez pijanego kierowcę samochód niebędący jego własnością zostanie uszkodzony w wyniku wypadku, nie obniży to kwoty stanowiącej jego równowartość.
Inaczej będzie wyglądać sytuacja w przypadku kierowców zawodowych. Zgodnie ze zmianami w ustawie przepadku pojazdu lub jego równowartości nie orzeka się:
(…) jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny, wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy.
Art. 44b. § 3 Kodeksu karnego (po nowelizacji)
W takiej sytuacji kierowcy grozić będzie jedynie nawiązka w wysokości co najmniej 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Marek pożyczył od brata jego BMW 320i z 2017 roku (pojemność silnika 1998 cm3), na które ten miał ubezpieczenie AC, i pojechał nim na imprezę firmową, podczas której spożywał alkohol. Gdy wracał do domu zatrzymała go policja, a badanie wykazało u niego 1,5 promila alkoholu we krwi. Za jazdę w stanie nietrzeźwości został ukarany pozbawieniem wolności na rok w zawieszeniu na 3 lata, zakazem prowadzenia pojazdów i 15 punktami karnymi. Nie doszło do konfiskaty pojazdu, ponieważ Marek nie jest jego właścicielem. Została jednak orzeczona wobec niego gigantyczna kara finansowa równa wartości rynkowej samochodu (54 450 zł zgodnie z sumą ubezpieczenia AC według obliczeń w kalkulatorze Mubi z dnia 19.03.2024).
Konfiskata samochodu – od kiedy?
Opisane zmiany w Kodeksie karnym zaczęły już obowiązywać. Przepisy dotyczące konfiskaty samochodu lub przepadku jego równowartości początkowo miały wejść w życie 12 miesięcy po ich ogłoszeniu, czyli pod koniec 2023 roku. Termin został jednak przesunięty przez ustawodawcę na 14 marca 2024 roku. Wcześniej, bo od 1 października 2023 obowiązują wyższe kary dla nietrzeźwych kierowców opisane na początku artykułu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o konfiskatę samochodu nietrzeźwych kierowców
Nie. Konfiskata samochodu będzie orzekana tylko w określonych sytuacjach, m.in. jeśli prowadzący w stanie nietrzeźwości kierowca będzie miał we krwi co najmniej 1,5 promila alkoholu lub gdy spowoduje on wypadek. W tym drugim przypadku wystarczy, że objętość alkoholu we krwi będzie wynosić 0,5 promila.
Nie. Kara tego rodzaju zostanie orzeczona, jeśli prowadzący po alkoholu nie będzie właścicielem prowadzonego pojazdu, ale również wówczas, gdy przyłapany kierowca sprzeda lub podaruje komuś swój samochód już po zdarzeniu. Podobnie będzie, jeżeli auto zostanie zniszczone lub uszkodzone w wypadku albo w innym przypadku, gdy jego przejęcie przez Skarb Państwa będzie niemożliwe lub niecelowe.
Nie, ponieważ prawo nie działa wstecz. Konfiskata samochodu lub przepadek kwoty stanowiącej jego równowartość w dniu popełnienia przestępstwa będą możliwe dopiero w przypadku zdarzeń, do których doszło od 14 marca 2024 roku, gdy nowe przepisy Kodeksu karnego weszły w życie.
Zapowiedziane zmiany w Kodeksie karnym dotyczące konfiskaty samochodu nie zawierają informacji na temat obowiązkowej składki ubezpieczeniowej takiego pojazdu. Uzasadnienie nowelizacji mówi, że koszty związane z przechowywaniem auta do czasu jego sprzedaży będzie pokrywał skazany. Jednakże przepisy dotyczące OC wskazują, że składkę powinien opłacać faktyczny posiadacz pojazdu – w tym przypadku Skarb Państwa. Na ten moment nie wiadomo, jak sprawa zostanie rozwiązana.
- Zgodnie z nowelizacją Kodeksu karnego kierowcom popełniającym przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości będą konfiskowane samochody.
- Konfiskata samochodu będzie możliwa m.in. w przypadku, gdy stężenie alkoholu we krwi kierowcy przekroczy 1,5 promila lub gdy spowoduje on wypadek w stanie nietrzeźwości.
- Aby mogła zostać orzeczona konfiskata pojazdu, popełniający przestępstwo kierowca musi być właścicielem samochodu, który prowadził.
- W przypadku, gdy nietrzeźwy kierowca nie będzie właścicielem pojazdu, orzeczony zostanie przepadek równowartości pojazdu.
- Równowartość pojazdu określać się będzie na podstawie jego wartości określonej w polisie ubezpieczenia AC, średniej wartości rynkowej w dniu popełnienia przestępstwa lub opinii biegłego.
- Nowelizacja przepisów wprowadza także surowsze kary pozbawienia wolności dla nietrzeźwych kierowców.
- Zmiany w przepisach dotyczące konfiskaty lub przepadku równowartości samochodu weszły w życie 14 marca 2024 roku.
Trudne pojęcia:
Dołącz do dyskusji