Kontrola drogowa – jak się zachować?

Zatrzymanie pojazdu do kontroli – co mówią przepisy?

W jaki sposób funkcjonariusz sygnalizuje chęć przeprowadzenia kontroli drogowej? To zależy… może to zrobić na kilka sposobów, ponieważ jest to związane z warunkami atmosferycznymi i umundurowaniem lub jego brakiem. 

W najprostszej sytuacji, kiedy przejrzystość powietrza jest dobra, a policjant ma na sobie mundur, funkcjonariusz sygnalizuje zatrzymanie pojazdu tarczą lub ręką. Natomiast w przypadku, gdy widoczność jest ograniczona, powinien on użyć latarki z czerwonym światłem lub tarczy ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. 

Inaczej sprawa przedstawia się z nieumundurowanym funkcjonariuszem. Po pierwsze ma on prawo zatrzymać pojazd tylko na obszarze zabudowanym! Po drugie nie musisz reagować, jeśli taki policjant będzie nas próbował zatrzymać wskazaniem ręki – możesz nie wiedzieć, że jest to funkcjonariusz publiczny. 

Nakaz zatrzymania pojazdu nie musi odbywać się z pozycji statycznej. Funkcjonariusz w samochodzie Policji może użyć urządzeń nagłaśniających, sygnalizujących lub świetlnych – to dość częsty widok!

Warto także podkreślić, że polecenie zatrzymania się powinno być podane dostatecznie wcześnie, by kierowca miał czas zareagować i bezpiecznie zatrzymać się we wskazanym miejscu – może być ono oznaczone znakiem “stój – kontrola drogowa”. 

Trzeba też mieć świadomość, że niezatrzymanie się do kontroli drogowej może, w zależności od sytuacji, zostać sklasyfikowane jako przestępstwo lub wykroczenie. W każdym przypadku kierowcy będą wówczas grozić inne kary. Sięgnijmy do przepisów Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń.

O przestępstwie w razie niezatrzymania się do kontroli drogowej mówimy zatem, gdy:

• funkcjonariusz porusza się pojazdem,
• wydawane są sygnały dźwiękowe i świetlne,
• kierowca nie zatrzymuje się niezwłocznie.

Jeżeli natomiast policjant porusza się pieszo lub znajduje się w nieporuszającym się radiowozie, niezatrzymanie się do kontroli będzie tylko wykroczeniem.

Za tego rodzaju wykroczenie kierowcy grozi mandat w wysokości od 20 do 5000 zł (jeżeli sprawa trafi do sądu – do 30 000 zł), 15 punktów karnych oraz orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów.

Przeczytaj też: 8 ogólnopolskich akcji policyjnych, które są kierowane do uczestników ruchu drogowego

Kontrola drogowa – nie wysiadaj z samochodu!

Jeśli otrzymasz od funkcjonariusza sygnał do zatrzymania pojazdu, to powinieneś zrobić to w wyznaczonym przez policjanta miejscu, które nie zagraża bezpieczeństwu ruchu – poza drogą lub na poboczu (w tym przypadku funkcjonariusz powinien poprosić kierowcę o włączenie świateł awaryjnych). W przypadku, gdy trzeba dojechać do takiego miejsca, policjant może wydać polecenie, byś pojechał za pojazdem Policji. 

Po zatrzymaniu pojazdu w wyznaczonym miejscu kierowca powinien:

• pozostać w pojeździe,
• trzymać ręce na kierownicy,
• wyłączyć silnik i włączyć światła awaryjne na polecenie funkcjonariusza,
• umożliwić identyfikację pojazdu – dostęp do komory silnika.

Kierowca może wysiąść z auta tylko po otrzymaniu takiego polecenia od policjanta. Również pasażerowie mogą opuścić samochód tylko wtedy, kiedy otrzymają takie pozwolenie od osoby przeprowadzającej kontrolę.

Przeczytaj też: Czy można utracić prawo jazdy za agresywne zachowanie na drodze?

Obowiązki policjanta podczas kontroli drogowej

Co dzieje się dalej? Pojazd Policji zatrzyma się za Twoim samochodem (takie są zalecenia dla funkcjonariuszy). Do zatrzymanego pojazdu podejdzie policjant, a kierowca widząc zbliżającego się funkcjonariusza, powinien opuścić szybę po swojej stronie i spokojnie siedzieć w samochodzie. Policjant ma obowiązek podać:

• stopień,
• imię i nazwisko,
• nazwę jednostki, w której jest zatrudniony,
• przyczynę zatrzymania (na prośbę kierującego również podstawę prawną).

W przypadku kiedy funkcjonariusz nie ma munduru, to sam z siebie, bez prośby czy wezwania, powinien pokazać legitymację służbową w taki sposób, by kierowca mógł bez problemu odczytać numer służbowy policjanta, jego imię, nazwisko oraz nazwę organu, który wydał dokument. Warto przy tym zanotować numer funkcjonariusza – może on być przydatny później, np. na potrzeby identyfikacji policjanta w sądzie.

Okazanie legitymacji służbowej – w jakich przypadkach policjant nie musi tego robić?

Zdarzają się sytuacje, w których policjant może przejść od razu do czynności służbowych, pomijając okazanie legitymacji służbowej. Kiedy tak się dzieje? To zawsze dynamiczne zdarzenia, które miejmy nadzieję, nigdy Ci się nie przytrafią! Należy do nich zatrzymanie pojazdu:

• po przeprowadzonym pościgu,
• w przypadku podejrzenia, że auto pochodzi z przestępstwa,
• gdy występuje uzasadnione podejrzenie, że samochodem poruszają się osoby, które popełniły przestępstwo.

Gdy takie zdarzenie będzie miało miejsce, to po zatrzymaniu pojazdu, policjant nakaże kierowcy bądź pasażerowi (lub im obu) wyjście z auta. Następnie delikwent ów będzie musiał stanąć w rozkroku i oprzeć ręce na dachu lub boku samochodu w celu przeprowadzenia przeszukania bądź położyć się na jezdni na brzuchu.

Szybkie testy trzeźwości przeprowadza się zazwyczaj na wjazdach do miast czy ruchliwych wyjazdach z osiedli. Podczas takiej akcji funkcjonariusze kontrolują wszystkich przejeżdżających kierowców.

W pojeździe policyjnym – kiedy zostaniesz do niego zaproszony?

Kontrola drogowa może przebiegać w różny sposób. Czasami jest to szybkie sprawdzenie trzeźwości kierowcy bez wysiadania z auta. W innych sytuacjach sprawdzany jest stan techniczny pojazdu. Jednak w kilku przypadkach możesz zostać zaproszony przez policjantów do radiowozu. Kiedy to się dzieje?

W samochodzie Policji możesz znaleźć się w związku z:

• udzieleniem Ci pomocy,
• doprowadzeniem do izby wytrzeźwień, placówki służby zdrowia lub jednostki policji,
• przeprowadzeniem badania alkomatem,
• przedstawieniem zarejestrowanego wykroczenia,
• wykonaniem czynności w sprawie o przestępstwo, wykroczenie lub naruszenie o charakterze administracyjnym,
• płatnością za mandat kartą płatniczą lub inną formą bezgotówkową,
• przeciwdziałaniem próbie ucieczki – dotyczy osoby pod kontrolą,
• ze sprowadzeniem w bezpieczne miejsce, gdy występuje zagrożenie życia lub zdrowia.

Jak wyraźnie widać, przedstawiona lista dotyczy sytuacji, w których albo kierowca dostał mandat, albo ma problemy z prawem lub potrzebuje pomocy.

Przeczytaj też: Jak odebrać samochód z parkingu policyjnego?

Czego nie może policjant podczas kontroli drogowej?

Wiemy już, co może i co powinien zrobić policjant podczas zatrzymania auta do kontroli drogowej. A czego nie może robić?

Jak już wspominaliśmy, poza terenem zabudowanym nie może zatrzymać kierowcy do kontroli policjant bez munduru służbowego. Polecenia takiej osoby, nawet jeśli wydawane lizakiem czy latarką, są dla kierowcy niewiążące i może on je zignorować.

Czasami może się też zdarzyć, że niemożliwe będzie przeprowadzenie samej kontroli. Stanie się tak, jeśli policjant nie dopełni swoich obowiązków, czyli nie przedstawi się we właściwy sposób, a także wtedy, gdy mimo wyraźnej prośby zatrzymanego nie pokaże mu swojej legitymacji służbowej lub tylko “mignie” mu nią przed oczami, uniemożliwiając odczytanie i zapisanie informacji. Oczywiście mowa o funkcjonariuszu w mundurze – ten w “cywilu” musi okazać legitymację nawet bez prośby kierowcy.

Czy policjant może przeszukać auto podczas kontroli drogowej?

Wątpliwości może budzić sytuacja, w której policjant zażąda od kierowcy dostępu np. do bagażnika czy wnętrza pojazdu. Czy zatrzymany może mu tego odmówić? Zajrzyjmy do przepisów.

Zatrzymany do kontroli kierowca nie tylko musi więc umożliwić policjantowi przeszukanie samochodu – ten będzie miał prawo zajrzeć również do jego bagaży, o ile tylko istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary czy w celu znalezienia broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów. Ważne jednak, aby pamiętać, że przeszukanie nie jest standardową częścią kontroli drogowej. Przesłanki do jego przeprowadzenia muszą być więc wyraźne.

Kontrola ruchu drogowego – kto może ją przeprowadzić?

Od 2019 roku kontrole drogowe mogą przeprowadzać także inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska. Należy jednak podkreślić, że zakres takiej kontroli jest ograniczony i dotyczy transportu odpadów. Inspektorzy swoje działania przeprowadzać mogą w obecności innych wybranych służb, np. policjanta.

Kto jeszcze może zatrzymać samochód do kontroli drogowej? Są to funkcjonariusze lub inspektorzy:

• Policji,
• Inspekcji Transportu Drogowego,
• Żandarmerii Wojskowej,
• Straży Granicznej,
• Służby Celno-Skarbowej,
• straży gminnej,
• straży leśnej,
• straży parku,
• osoby związane z zarządcą drogi w obecności policjanta lub inspektora.

Oczywiście najczęściej zwykli kierowcy mają do czynienia z funkcjonariuszami Policji i inspektorami Inspekcji Transportu Drogowego. 

Kontrola drogowa – jakie dokumenty są potrzebne?

Jeszcze do niedawna kierowcy musieli wozić ze sobą dowód rejestracyjny, polisę OC oraz prawo jazdy. Najpierw zniesiono obowiązek posiadania przy sobie dowodu rejestracyjnego i polisy OC – od 1 października 2018 roku. Natomiast od 5 grudnia 2020 roku nie trzeba mieć przy sobie prawa jazdy.

Funkcjonariusze kontrolujący kierowcę mogą zweryfikować uprawnienia i dokumenty bezpośrednio w Centralnej Ewidencji Kierowców. Jeśli wystąpią jakieś nieprawidłowości, to dokument, np. prawo jazdy, zostanie zatrzymany wirtualnie.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o kontrolę drogową

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.