Korzystanie z buspasów – kto może po nich jeździć?

Buspasy – kto wyznacza?

Przepisy umożliwiające wydzielanie pasów ruchu dla autobusów pojawiły się już w latach 80. w czasach PRL-u, a pierwszy buspas powstał w 1993 roku w Warszawie. Obecnie w wielu polskich miastach stosuje się to rozwiązanie, którego celem jest przede wszystkim usprawnienie działania komunikacji zbiorowej. A kto odpowiada za powstanie buspasów?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (w 2017 pojawiło się obwieszczenie o ujednoliceniu tekstu owego rozporządzenia) za organizacją ruchu na drodze odpowiada organ zarządzający właściwy dla danej drogi. Co to w praktyce oznacza?

Buspasy wyznaczane są w największych miastach. Organem, który zarządza ruchem na drogach publicznych w miastach na prawach powiatu, jest prezydent miasta. Tak więc to władze lokalne decydują o zasadności wyznaczenia buspasów, wpływu takiego rozwiązania na bezpieczeństwo oraz zasad korzystania z wydzielonego pasa dla autobusów.

Buspasy – oznaczenie pasa ruchu dla autobusów

Pas dla ruchu autobusów (trolejbusów) musi być oddzielony od pozostałej części jezdni. Dodatkowo umieszcza się oznaczenia o przeznaczeniu buspasa, wskazuje miejsca, w których się zaczyna, można go opuścić oraz przez niego przejechać. Co ważne na całej długości buspasa musi pojawiać się znak poziomy “BUS” co 50 metrów. A czy przy buspasach umieszcza się znaki pionowe?

Tak, buspasy oznacza się następującymi znakami pionowymi:

• D-11 – początek pasa ruchu dla autobusów,
• D-12 – pas ruchu dla autobusów.

Znaki te wskazują odpowiednio początek i kontynuację buspasa. Dodatkowo przepisy prawa mówią, że:

Już teraz możemy zauważyć, że buspasami mogą się poruszać nie tylko autobusy czy trolejbusy, ale także inne pojazdy.

Poruszanie się po buspasie – kto może?

Zadaniem buspasów jest poprawa regularności kursowania autobusów lub trolejbusów w miejscach, gdzie ruch drogowy jest duży i tworzą się zatory. Idea ta została w pewien sposób rozmyta poprzez dopuszczenie do poruszania się po tej specyficznej części jezdni również innych pojazdów. O co dokładnie chodzi?

Oprócz autobusów (trolejbusów) po buspasach mogą poruszać się również taksówki. Należy pamiętać, że muszą być one oznaczone, a więc mieć znak “TAXI”, który wskazuje, że dany pojazd służy do odpłatnego przewozu osób. Jednak zarządca drogi może wprowadzić pewne ograniczenia. Jakie? Na przykład zezwolić na poruszanie się buspasem tylko tych taksówek, które przewożą pasażera!

W wielu miastach władze poszły na rękę również motocyklistom, którzy mogą poruszać się po buspach. Oczywiście konkretny wydzielony odcinek jezdni musi być odpowiednio oznakowany. Władze Warszawy wprost wskazują, że:

Czy w takim razie z buspasów mogą korzystać rowery i motorowery? Co do zasady to nie, ale zarządca drogi może oznaczyć wydzieloną część jezdni dla autobusów, na którym taki ruch będzie dopuszczony. Jeśli nie będzie odpowiednich znaków, to rowerzysta powinien poruszać się po części jezdni razem z pozostałymi pojazdami, chyba że jest wyznaczona ścieżka rowerowa.

Dodatkowo z buspasów w zależności od decyzji danego miasta mogą korzystać karetki,  pojazdy Miejskiego Transportu Osób Niepełnosprawnych (MTON) czy służby miejskie. Czy jeszcze jakieś pojazdy mogą poruszać się po pasach ruchu wyznaczonych dla autobusów?

Okazuje się, że tak! Zgodnie z art. 148a kodeksu drogowego do poruszania po buspasach dopuszczone są pojazdy elektryczne (nie hybrydy) oraz pojazdy napędzane wodorem. Ustawodawca wskazał, że przepis ten obowiązuje do 1 stycznia 2026 roku, a zarządca drogi może uzależnić możliwość korzystania z tej części drogi od liczby osób, które poruszają się pojazdem.

Jazda po buspasie – kiedy jest dopuszczalna?

Po buspasach mogą poruszać się określone rodzaje pojazdów. Czy oznacza to, że zwykły kierowca nigdy nie może wjechać na ten wydzielony pas ruchu? Okazuje się, że istnieje co najmniej kilka sytuacji, w których całkowicie legalnie możemy korzystać z tej części drogi. O czym mowa?

Przede wszystkim część buspasów pełni swoją funkcję jedynie w określonych godzinach szczytu, gdy natężenie ruchu drogowego jest największe – przeważnie są to poranne godziny (7:00-9:00) oraz popołudniowe (16:00-18:00) w dni robocze. W pozostałych godzinach oraz w weekendy mogą z nich korzystać wszyscy użytkownicy dróg – część buspasów obowiązuje przez cały tydzień!

Na buspas można wjechać w przypadku skrętu w prawo lub lewo (rzadziej się zdarza taka organizacja ruchu). Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z prawem można to zrobić tylko w wyznaczonych do tego miejscach oznaczonych przerywaną linią. Jednocześnie kierowca ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa wszystkim pojazdom poruszającym się po buspasie.

Kolejną okolicznością, która pozwala na jazdę buspasem każdemu użytkownikowi drogi, jest wyższa konieczność. Co to takiego? To na przykład sytuacja, kiedy kierowca musimy pokonać szybko dany odcinek drogi, ponieważ wiezie osobą do szpitala na ostry dyżur, która potrzebuję natychmiastowej pomocy lekarzy.

Buspasy – na jakie problemy się wskazuje?

Wyznaczone pasy ruchu dla autobusów to dobre rozwiązanie, które w najbardziej zatłoczonych i ruchliwych arteriach miast usprawnia ruch komunikacji publicznej i poprawia jakość i punktualność transportu zbiorowego. Część osób wskazuje jednak na pewne problemy związane z wydzielaniem osobnych pasów dla autobusów. Jakie pojawiają się wątpliwości?

• Buspasy zmniejsza liczbę pasów ruchu i ogranicza przepustowość drogi – zadaniem drogi jest umożliwienie jak największej liczbie osób w jak najkrótszym czasie skorzystanie z niej. W oczywisty sposób w centrach miast najlepiej takie zadania spełnia komunikacja zbiorowa (autobusy, tramwaje, metro) i to ona powinna być promowana i stawiana jako najważniejsze środki transportu, a nie prywatne samochody, które w swojej masie zajmują dużo miejsca i przewożą mało osób.
• Błędne korzystanie z buspasów – blokowanie buspasów przez parkowanie pojazdów, poruszanie się nieuprawnionymi pojazdami czy nieprawidłowe wjeżdżanie na nie przy skręcie utrudniają przejazd i zmniejszają przepustowość buspasów, są to jednak przewinienia kierowców, a nie organizacji ruchu.
• Zbyt wielu uprawnionych do korzystania z buspasów – to władze miast decydują, które pojazdy i na jakich warunkach dopuszczane są do korzystania z buspasów, dodatkowo nie na wszystkich obowiązują te same zasady, motocykliści nie spowalniaja ruchu autobusów, z kolei argument, że ktoś będzie celowo montował znak “TAXI, by korzystać z buspasów, uważam za całkowicie chybiony, z kolei wraz ze wzrostem liczby aut elektrycznych możliwość korzystania z buspasów zapewne zostanie zniesiona, bo sama idea wydzielania pasa dla autobusów straci sens.

Pamiętajmy, że buspasy są wyznaczane na podstawie analizy lokalnych potrzeb i uwarunkowań, a ich zadaniem jest wsparcie przede wszystkim komunikacji autobusowej, a nie prywatnych kierowców.

Buspasy w największych polskich miastach – ile kilometrów?

Pierwszy buspas w Polsce został wydzielony w 1993 roku w Warszawie i to w tym mieście jest ich obecnie najwięcej. Natomiast od 2013 roku w Banku Danych Lokalnych gromadzi się informacje o długości tego typu odcinkach dróg. Poniżej przedstawiamy ostatnie dostępne dane z 2022 roku!

FAQ – najczęściej zadawane pytania o korzystanie z buspasów