Jak leki mogą wpłynąć na zdolność prowadzenia samochodu?
Jak wiadomo, prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu czy narkotyków jest naganne i stwarza potencjalne zagrożenie, dlatego też może zostać zakwalifikowane jako wykroczenie lub przestępstwo. Co istotne, nie tylko alkohol i narkotyki mogą wprowadzić człowieka w stan odurzenia. Niektóre leki mogą ujemnie oddziaływać na układ nerwowy. Dlatego też osoba zażywająca leki wpływające negatywnie na zdolność koncentracji czy szybkiego reagowania nie powinna siadać za kierownicą. W poniższym artykule wskazujemy, jakie leki mogą wpływać na zdolność do kierowania pojazdem, na jakie leki należy w takim przypadku zwrócić szczególną uwagę, a także jak prowadzenie samochodu pod wpływem niektórych leków może przekładać się na odpowiedzialność karną.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
Jak leki mogą wpływać na zdolność do prowadzenia pojazdów?
Fakt, że kierowanie samochodem pod wpływem alkoholu lub narkotyków nie powinno mieć miejsca, jest oczywisty. Substancje te w sposób negatywny działają na zdolności psychofizyczne osoby, która je zażyła. Należy jednak podkreślić, że ujemny wpływ na zachowanie kierowcy mogą mieć także środki farmaceutyczne. Niektóre leki mogą negatywnie wpływać na układ nerwowy kierowcy, powodując m.in.:
- zaburzenie czynności koncentracji,
- osłabienie refleksu i zdolności oceny sytuacji panującej na drodze,
- spowolnienie czasu reakcji.
Oczywiście nie wszystkie leki wywołują niepożądane reakcje. Celem zachowania bezpieczeństwa należy stosować się do zaleceń lekarza oraz wskazań na ulotce. Lekarz przepisujący dany lek powinien uprzedzić pacjenta o tym, że środek może mieć wpływ na upośledzenie zdolności do kierowania pojazdem. Czujność należy zachować również podczas stosowania leków dostępnych bez recepty, w szczególności jeśli zażywasz go po raz pierwszy lub zażywasz kilka środków jednocześnie. Wpływ leków na organizm nie powinien być ignorowany, bowiem upośledzenie zdolności psychofizycznych może być przyczyną stłuczki lub wypadku.
Matyldę przez cały dzień męczyła wyjątkowo bolesna migrena. Przed wyjściem z pracy zażyła sporo środków przeciwbólowych, sądząc, że w ten sposób łatwiej jej będzie dojechać do domu. Nie wzięła jednak pod uwagę, że zbyt duża dawka leków może znacząco osłabić jej refleks za kierownicą. Gdy podczas jazdy nagle samochód jadący przed nią gwałtownie zahamował, Matylda nie zdążyła odpowiednio szybko zareagować na tę sytuację i uderzyła w jego tył – gdyby nie niepożądane działanie leków, stłuczki dałoby się uniknąć.
Ponadto należy wspomnieć, że prowadzenie samochodu pod wpływem działania niektórych leków może zostać uznane w odpowiednich okolicznościach za wykroczenie lub przestępstwo. Osoba znajdująca się pod wpływem leków działających odurzająco stanowi bowiem potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu.
Czy prowadzenie samochodu po lekach jest karane?
Rozpatrując kwestię karalności w kontekście prowadzenia samochodu po spożyciu leków, należy skupić się na dwóch artykułach Kodeksu karnego oraz Kodeksu wykroczeń.
Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.
Art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń
Ponadto, w razie popełnienia powyższego wykroczenia, zgodnie z art. 87 § 3 Kodeksu wykroczeń, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.
W cytowanym wyżej przepisie wskazano, że karze podlega nie tylko osoba, która spożywała alkohol, ale również osoba, która zażyła podobnie działający środek. Za taki środek uznaje się nie tylko narkotyki, ale również środki farmaceutyczne, które mogą wpłynąć ujemnie na psychofizyczne zdolności kierowcy. Niektóre leki mogą negatywnie wpłynąć na organizm człowieka. Chodzi tu w szczególności o tego rodzaju wpływ, który osłabia zdolność koncentracji czy refleks.
Co istotne – w założeniu ustawodawcy osoba, która spożywała alkohol lub inne preparaty działające w podobny sposób, stanowi potencjalne zagrożenie dla siebie oraz innych uczestników ruchu drogowego. Dlatego też dla popełnienia wykroczenia uregulowanego w art. 87 Kodeksu wykroczeń wystarczy sam fakt, że osoba kierująca znajdowała się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Nie ma potrzeby wykazywać, czy taka osoba faktycznie spowodowała zagrożenie.
Powyżej wskazano, w jakich warunkach kierujący może popełnić wykroczenie. Trzeba jednak zaznaczyć, że spożycie alkoholu lub innych środków odurzających przez kierowcę może zostać zakwalifikowane również jako przestępstwo uregulowane w Kodeksie karnym.
Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 178a § 1 Kodeksu karnego
Pierwsza różnica między powyższymi artykułami to rozróżnienie pojęć „stan po użyciu alkoholu” oraz ,,stan nietrzeźwości”. Stan po spożyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 do 0,5‰ albo do obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 do 0,25 mg w 1 dm3. Z kolei stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila (albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość) lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg (albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość). Jeśli chodzi natomiast o pojęcie ,,podobnie działającego środka” oraz ,,pod wpływem środka odurzającego”, to należy odnieść się do orzecznictwa sądów oraz podglądów prezentowanych przez doktrynę.
Sąd Najwyższy uznał, że „stan po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu jest równoznaczny jedynie ze znajdowaniem się takiego środka w organizmie”. Natomiast fakt użycia takiego środka nie oznacza jeszcze jego realnego wpływu na zdolności psychomotoryczne kierowcy (postanowienie SN, V KK 398/10). Jeśli chodzi natomiast o stan opisany w Kodeksie karnym, to należy podkreślić, że do przypisania sprawcy odpowiedzialności z art. 178a konieczne jest nie tylko stwierdzenie obecności środka odurzającego w organizmie, ale również stwierdzenie zaburzeń w zachowaniu kierowcy, co jest analogiczne do znajdowania się w stanie nietrzeźwości (wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach, VI Ka 460/16).
Spowodowanie wypadku a przyjmowanie leków
Odpowiedzialność karna za spowodowanie wypadku drogowego została uregulowana w art. 177 Kodeksu karnego. Kolejny artykuł wskazuje, w jakich okolicznościach taka odpowiedzialność może zostać zaostrzona.
Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, art. 174 lub art. 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a w wypadku przestępstwa określonego w art. 177 § 2 w wysokości nie niższej niż 2 lata, do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Art. 178 § 1 Kodeksu karnego
Zatem osoba, która spowodowała wypadek i znajdowała się w tym czasie pod wpływem środków odurzających, musi liczyć się z zaostrzeniem kary. Za środek odurzający mogą zostać uznane np. niektóre leki, które zaburzają czynności psychofizyczne, bowiem, jak stwierdził Sąd Najwyższy:
Pojęcie środka odurzającego w rozumieniu art. 178a k.k. obejmuje nie tylko środki odurzające wskazane w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485), lecz również inne substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działające na ośrodkowy układ nerwowy, których użycie powoduje obniżenie sprawności w zakresie kierowania pojazdem.
Uchwała Sądu Najwyższego, I KZP 36/06
Po jakich lekach nie powinno się prowadzić samochodu?
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
Ogólnodostępne leki przeciwbólowe, które zawierają paracetamol, kwas acetylosalicylowy czy ibuprofen nie powinny mieć negatywnego wpływu na zdolność do kierowania pojazdem, o ile oczywiście są stosowane w odpowiednich dawkach i nie są mieszane z innymi substancjami. Niebezpieczeństwo mogą np. stanowić środki zawierające mieszankę paracetamolu i leku przeciwhistaminowego.
Ostrożność powinni jednak zachować pacjenci przyjmujący leki zawierające tramadol, kodeinę oraz leki opioidowe. Leki opioidowe zaburzają pracę mózgu, negatywnie wpływają na koncentrację oraz procesy myślowe, ponadto mogą powodować opóźnienie refleksu, jak i również trudność z właściwą oceną sytuacji panującej na drodze.
- Leki wpływające na napięcie mięśni
Szczególną ostrożność powinni zachować pacjenci przyjmujący leki działające na napięcie mięśni. Działaniem niepożądanym takich leków może być dystonia, tj. zaburzenie pracy mięśni. Co więcej mogą one wpływać ujemnie na czas reakcji pacjenta.
- Leki uspokajające, barbiturany, benzodiazepiny
Zażywając leki uspokajające, nie powinno się zasiadać za kierownicą. Pacjenci przyjmujący takie środki powinni skonsultować z lekarzem możliwość prowadzenia samochodu. Leki uspokajające oraz nasenne powodują osłabienie i senność, co w sposób negatywny wpływa na refleks, który wymagany jest za kierownicą. Mogą ponadto powodować zawroty głowy.
W szczególności ostrożność powinny zachować osoby zażywające barbiturany lub benzodiazepiny. Substancje te mogą powodować opóźnioną reakcję oraz senność. Dla kierowcy oznacza to przede wszystkim: obniżone zdolności psychofizyczne, zaburzenie koncentracji, opóźniony refleks i zaburzenia widzenia.
- Inne leki
Na jakie leki należy również zwrócić uwagę? Na pewno pacjenci zażywający leki przeciwdepresyjne powinni skonsultować możliwość prowadzenia auta z lekarzem. Na zdolność prowadzenia samochodu mogą mieć wpływ także leki miejscowo znieczulające. Warto zapytać o tę kwestię dentystę, jeśli przyjmowane będzie znieczulenie.
Powyższa treść zawiera jedynie przykłady. O wpływ konkretnego leku na zdolność do kierowania pojazdem należy zawsze zapytać lekarza. W przypadku leków ogólnodostępnych zapoznaj się ze wskazaniami zawartymi w ulotce.
Zapoznaj się z ulotką lub zapytaj lekarza
Do przedmiotowego tematu należy podejść poważnie, ale i z głową. Jeśli masz wątpliwości, czy lek, który przepisze Ci lekarz, może wpłynąć negatywnie na zdolność do kierowania pojazdem, zapytaj go o to. Jednocześnie jeśli zażywasz inne leki, nie ukrywaj tego faktu. Czasem samo zmieszanie niektórych substancji może mieć wpływ na Twoje reakcje. Jeśli zakupiłeś lek ogólnodostępny, przeczytaj ulotkę. Ponadto pamiętaj, aby stosować się do dawek wskazanych przez lekarza lub zapisanych w ulotce.
Leki uspokajające, po których można prowadzić samochód
Ogólna zasada jest taka, że nie zaleca się prowadzenia samochodu po wszystkich lekach uspokajających, ponieważ wiele z nich obniża zdolność koncentracji, czas reakcji, a nawet koordynacji. Z pewnością za kierownicę nie powinno się wsiadać po przyjęciu silnych leków uspokajających na receptę.
Co jednak ze środkami ziołowymi na uspokojenie bez recepty? Po wypiciu melisy czy naturalnych środków na uspokojenie można prowadzić samochód, choć zawsze należy baczyć na swoje samopoczucie i stan zdrowia – jeśli niepokój jest silny, to lepiej odłożyć podróż autem.
Warto zwrócić uwagę, że naturalne środki na uspokojenie to nie leki. W przypadku przyjmowania jakichkolwiek preparatów należy zapoznać się z ulotką, czy nie ma w niej przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów po zażyciu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o wpływ leków na zdolność do prowadzenia samochodu
Nie należy zasiadać za kierownicą po zażyciu leków uspokajających i nasennych. Obniżoną koncentrację mogą spowodować również barbiturany, benzodiazepiny i leki opioidowe. Niepożądane działania mogą też wystąpić po lekach wpływających na napięcie mięśni kierowcy.
Zgodnie z art. 87 Kodeksu wykroczeń po prowadzeniu samochodu pod wpływem alkoholu lub podobnie działających środków można zapłacić grzywnę. Osoba, która spowodowała wypadek pod wpływem lekarstw, może otrzymać ostrzejszą karę przewidzianą przez art. 177 Kodeksu karnego.
Zanim zasiądziesz za kierownicą po zażyciu leków, których działania nie jesteś pewien, powinieneś dowiedzieć się, czy nie występują po nich żadne przeciwwskazania do kierowania pojazdami. Najlepiej zapytać o to lekarza, wspominając mu przy tym o innych przyjmowanych specyfikach.
- Osoby, które spożywały alkohol, nie powinny wsiadać za kierownicę. Alkohol negatywnie wpływa na zdolność do prowadzenia pojazdu. Ujemny wpływ na reakcje kierowcy mogą wywierać ponadto niektóre leki.
- Za prowadzenie samochodu po spożyciu alkoholu grozi odpowiedzialność karna. Na wspomnianą odpowiedzialność narażają się ponadto osoby, które prowadzą samochód pod wpływem środka odurzającego lub innej podobnej substancji.
- Za środek odurzający oraz środek działający w sposób podobny do alkoholu uznaje się nie tylko substancje niedozwolone, ale także leki które mogą w sposób ujemny wpływać na czynność kierowania pojazdem.
- Pacjenci przyjmujący leki powinni stosować się do zaleceń lekarza lub wskazań zawartych w ulotce. Jeśli masz wątpliwość, czy dany lek może upośledzić zdolność prowadzenia pojazdu, skonsultuj tę sprawę z lekarzem.
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19820350230/U/D19820230Lj.pdf
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19710120114/U/D19710114Lj.pdf
- Ustawa z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970880553/U/D19970553Lj.pdf
- Postanowienie SN z dnia 31 maja 2011 r., V KK 398/10
- Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 30 sierpnia 2016 r., VI Ka 460/16
- Uchwała SN z dnia 27 lutego 2007 r., I KZP 36/06
- M. Budyn-Kulik, “Kodeks karny. Komentarz aktualizowany”
- T. Grzegorczyk, “Kodeks wykroczeń. Komentarz”
- K. Dymura, J. Woroń, A. Skowroński, “Leki a prowadzenie pojazdów”
Dołącz do dyskusji