Nadmierne zanieczyszczenie środowiska przez samochód – jaki mandat grozi?

Smog a ruch samochodowy w mieście – istotna przyczyna smogu!

W przeciągu ostatnich kilkunastu lat liczba samochodów podwoiła się w Polsce i dziś jesteśmy w czołówce krajów z największą liczbą aut na 1000 mieszkańców. Niestety wiele z pojazdów, które pojawiły się na naszych drogach, to używane auta sprowadzone z zagranicy, a nie modele z salonów. Część z nich to stare samochody, które nie spełniają nowych bardziej wyśrubowanych norm emisji spalin. Ktoś może powiedzieć – no i co z tego? 

W raporcie z 2020 roku NIK powołał się na dokument Europejskiej Agencji Środowiska. Wskazuje on, że z powodu zanieczyszczenia powietrza w Europie przedwcześnie zmarło ponad 400 tys. osób, z czego ponad 40 tys. w naszym kraju. Mówimy tutaj o jednym roku. W tym samym czasie na drogach w wypadkach w Polsce śmierć poniosło 2909 osób.

Ruch samochodowy negatywnie wpływa przede wszystkim na jakość powietrza w miastach – to nie ulega wątpliwości. Dowód? Gdy rozpoczęła się pandemia COVID-19, to ulice opustoszały, co błyskawicznie poprawiło jakość powietrza. Dlaczego akurat w miastach emisja spalin z silników pojazdów ma wyjątkowo negatywny wpływ na otoczenie?

Po pierwsze, są to tereny gęsto zaludnione. Po drugie, szkodliwe cząsteczki i pyły roznoszą się na niewielkiej wysokości – mieszkańcy są bardziej narażeni na ich wdychanie. Dodatkowo w miastach wiatr z powodu zabudowy (często nieprzemyślanej), a także usytuowania niektórych miast (Kraków, Wrocław), nie wywiewa łatwo zalegającego smogu. 

Nie możemy także zapomnieć, że w miastach panuje intensywniejszy ruch. Rachunek jest prosty – więcej samochodów to większy ruch, czyli większe korki, a więc więcej spalin na mniejszym obszarze! Stąd pomysły wprowadzania ograniczeń wjazdu samochodów spalinowych do centrów miast.  

Akcja “Smog” – kontrola spalin

Co jakiś czas policjanci z różnych regionów Polski przeprowadzają akcję “Smog”. Jej celem jest wyeliminowanie z ruchu pojazdów, których stan techniczny nadmiernie szkodzi środowisku oraz stwarza zagrożenie na drodze. Podczas działań policjanci używają:

• dymomierzu – do sprawdzania stanu spalin diesli,
• analizatorów spalin – do kontroli jakości spalin diesli i pojazdów benzynowych. 

W informacjach zawartych na stronach policji wskazano, że akcje “Smog” mają przede wszystkim cel informacyjno-edukacyjny, choć zdarzały się także zatrzymania dowodów rejestracyjnych. Jednak przeważnie policjanci upominają kierowców oraz wskazują na zagrożenia zdrowotne wynikające ze smogu. 

Poruszanie się kopciuchem – przepisy prawa

W Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym znajdziemy przepisy dotyczące jazdy samochodem, który nadmiernie zanieczyszcza środowisko.

Szczegółowe zapisy na temat emisji szkodliwych substancji zawiera Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia.

Czy za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących warunków technicznych pojazdu może spotkać nas kara? Tak! Wskazuje na to art. 132 tej samej ustawy:

Co ważniejsze, policjant w takim przypadku nie wypisuje pokwitowania, które pozwala na korzystanie z pojazdu przez maksymalnie 7 dni – przepisy wyraźnie wskazują, że nie może tego zrobić. Kierujący pojazdem w takim przypadku musi wezwać lawetę, by odholować pojazd do warsztatu.

Mandaty, które można otrzymać w związku z nadmiernym zanieczyszczeniem środowiska:

• do 500 zł dla właściciela samochodu za naruszenie norm ochrony środowiska – nawet jeśli nie prowadził pojazdu,
• do 300 zł dla kierującego za używanie pojazdu w sposób powodujący uciążliwości związane z nadmierną emisją spalin do środowiska lub nadmiernym hałasem. 

Drugi mandat nie musi wynikać ze złego stanu technicznego pojazdu. Jak wskazuje przepis, dotyczy on nieprawidłowego używania samochodu. Najczęściej w tym kontekście wymienia się odśnieżanie samochodu, który ma włączony silnik. 

Zanieczyszczenie powietrza a samochody – wnioski z raportu NIK

W 2020 roku Najwyższa Izba Kontroli przyjrzała się zagadnieniu smogu w kontekście ruchu samochodowego. Wnioski NIK są następujące (zrobiliśmy tutaj krótkie podsumowanie):

• brak rozwiązań, które ograniczałyby użytkowanie najbardziej zanieczyszczających środowisko samochodów – od lat brak zmian norm na stacjach kontroli pojazdów, a normy mocno się zmieniły (w przypadku związków azotowych 12-krotnie, a pyłów 28-krotnie),
• system dopuszczania do ruchu nie eliminuje najbardziej zanieczyszczających powietrze pojazdów – nieprawidłowe procedury oraz wymogi w Stacjach Kontroli Pojazdów,
• działania Policji i Inspekcji Transportu Drogowego są nieskuteczne – niewystarczająca liczba kontroli, funkcjonariuszy oraz sprzętu (często nieskalibrowany),
• brak przepisów zachęcających do kupowania aut nowych i niskoemisyjnych – na przykład akcyza przy sprowadzaniu pojazdów nie jest uzależniona od poziomu emisji spalin, czyli norm Euro.

Problemem jest także samowolne usuwanie z pojazdów filtrów DPF (filtr cząstek stałych) – w raporcie wskazano, że za takie działania nie ma kar dla kierowców i warsztatów. Pamiętajmy, że to w naszym interesie jest, by po drogach poruszały się pojazdy, które jak najmniej szkodzą nam i środowisku. 

FAQ – najczęściej zadawane pytania o nadmierne zanieczyszczenie środowiska przez samochód

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.