Noc spadających gwiazd 2024 – kiedy i gdzie oglądać?
Rozświetlające ciemne niebo roje złocistych meteorów to widok, którego długo nie da się zapomnieć. Tę wspaniałą naturalną atrakcję dla miłośników astronomii, romantyków i każdego rodzaju marzycieli można oglądać bez specjalistycznego sprzętu – wystarczy wybrać odpowiednie miejsce i datę. Gdzie i kiedy najlepiej się udać, żeby być świadkiem tego niezwykłego spektaklu?
Z tego artykułu dowiesz się:
Skąd się biorą spadające gwiazdy?
Dla jednych spadające gwiazdy to najlepsze tło do spędzenia romantycznej nocy. Inni wierzą, że ujrzawszy je, wystarczy wypowiedzieć życzenie, a to na pewno się spełni. Są wreszcie miłośnicy nocnego nieba, którzy czekają cały rok tylko po to, żeby móc je obserwować. A czym właściwie są spadające gwiazdy?
Dziś, mając już podparcie w naukowej wiedzy, spadające gwiazdy nie stanowią takiej tajemnicy jak przed laty, gdy dopatrywano się w nich magicznego znaczenia. Wciąż jednak w ich pojawieniu się na nocnym niebie jest coś fascynującego i wzbudzającego poczucie niezwykłości. Nawet znając ich pochodzenie.
W starożytności spadające gwiazdy były uznawane za różnego rodzaju znaki. Rzymianie wierzyli, że to zwiastuny burzy wysłane przez Jowisza, zapowiedzi narodzin dziecka lub innych ważnych wydarzeń. Dla chrześcijan meteor był znakiem, że dusza opuściła czyściec, a także ostrzeżeniem przed najazdem lub śmiercią. Z kolei muzułmanie uznawali spadające gwiazdy za kamienie rzucane przez anioły, żeby odpędzić dżinny.
A to zostało oczywiście wytłumaczone przez badających niebo astronomów, którzy wytłumaczyli, że gwiazdy to w rzeczywistości znajdujące się w ogromnej odległości od Ziemi kule rozżarzonego gazu, w których zachodzą reakcje termojądrowe. Jasne więc, że żadna z nich nie może “spaść” i nie ma nic wspólnego ze spadającymi gwiazdami. Te są w rzeczywistości meteorami, które wcześniej były meteoroidami. Na czym polega różnica?
- Meteoroidy – okruchy skalne poruszające się po orbitach wokół Słońca, najczęściej będące fragmentami asteroid krążących między Marsem a Jowiszem. Mają umowną średnicę od 0,1 mm do 10 m. Większe są nazywane planetoidami, a mniejsze pyłem kosmicznym.
- Meteory – to właśnie je nazywa się potocznie spadającymi gwiazdami. Powstają, gdy dwie asteroidy zderzają się ze sobą, a ich rozlatujące się we wszystkie strony kawałki wędrują w stronę Ziemi. Wpadając w atmosferę ziemską, pędzą z tak dużą prędkością, że otaczająca je warstwa atmosfery zaczyna świecić, zostawiając za sobą widoczny ślad. Najjaśniejsze z nich nazywane są bolidami.
- Meteoryty – pozostałość meteoroidu, która nie wyparowała w atmosferze, lecz w postaci ciała stałego dotarła do powierzchni planety lub księżyca.
Codziennie do ziemskiej atmosfery trafia od 100 do 1000 ton meteoroidów, najczęściej w postaci pyłu. Nieliczne stają się meteorytami – największy odnaleziono w 1920 roku w Namibii (meteoryt Hoba o masie ok. 60 ton). W Polsce rekordowy jest fragment meteorytu Morasko (271 kg) odnaleziony w 2017 roku.
Noc spadających gwiazd 2024 – jak się przygotować?
Wiemy już zatem, że spadające gwiazdy to nic innego jak deszcze meteorów, które można obserwować na nocnym niebie z powierzchni Ziemi. Aby mieć jak najlepszy widok, należy się jednak do tego przygotować. W jaki sposób? Zasady są proste.
Jak najlepiej obserwować spadające gwiazdy?
- Wybierz obszar z najlepszą widocznością nieba, bez zasłaniających je drzew lub budynków.
- Oddal się od sztucznych źródeł światła.
- Wybierz bezksiężycową i bezchmurną noc.
- Przyzwyczaj oczy do ciemności, aby siatkówka stała się bardziej czuła na światło.
- Połóż się na ziemi lub leżaku, aby objąć wzrokiem jak największą część nieba.
- Użyj lornetki.
Po pobycie w oświetlonym pomieszczeniu adaptacja oczu do ciemności może zająć nawet do kilkudziesięciu minut.
Oczywiście są jeszcze inne sposoby. Przykładowo, Centrum Nauki Kopernik organizuje co roku wspólne oglądanie roju Perseidów, podczas którego wygaszane są okoliczne iluminacje, planetarium i oświetlenia mostów, aby zapewnić jak najlepsze warunki do oglądania nocnego nieba. Chcąc uzyskać jak najlepszy widok, zaleca się jednak oddalenie od wielkomiejskich świateł – najlepsze w tym celu są tzw. parki lub rezerwaty nocnego nieba.
Perseidy i nie tylko – kiedy przypada noc spadających gwiazd w 2024?
Wspomniane wyżej Perseidy to zdecydowanie najbardziej znany rój meteorów, który można podziwiać na nocnym niebie regularnie, bo co roku w dniach 17 lipca – 24 sierpnia (maksimum przypada na 12-13 sierpnia). Na nich się jednak nie kończy, więc jeśli martwicie się, że przegapiliście je podczas tegorocznych wakacji, nic straconego.
Perseidy zawdzięczamy komecie 109P/Swifta-Tuttle’a, której lodowe jądro paruje zbliżając się do Słońca, uwalniając cząstki i grudki pyłu stające się meteoroidami. W nie właśnie wpada Ziemia podczas swojej corocznej wędrówki po orbicie, a te przechodząc przez ziemską atmosferę tworzą rój meteorów, z których zdecydowana większość ulega spaleniu, pozwalając nam oglądać zjawisko spadających gwiazd.
W 2024 roku będzie jeszcze kilka okazji na podziwianie nocnych spektakli. Szczególnie atrakcyjnie zapowiada się pod tym względem grudzień, gdy spadające gwiazdy będą widoczne podczas aż trzech weekendów z rzędu.
Kiedy są noce spadających gwiazd w 2024 roku?
| Nazwa roju meteorów | Data | Data maksimum |
|---|---|---|
| Kwadrantydy | 1-5 stycznia | 3 stycznia |
| Lirydy | 15-28 kwietnia | 22 kwietnia |
| eta Akwarydy | 19 kwietnia – 28 maja | 6 maja |
| Arietydy | 22 maja – 2 lipca | 7 czerwca |
| Południowe delta Akwarydy | 12 lipca – 19 sierpnia | 28 lipca |
| Perseidy | 17 lipca – 24 sierpnia | 12 sierpnia |
| Drakonidy | 6-10 października | 8 października |
| Orionidy | 2 października – 7 listopada | 21 października |
| Południowe Taurydy | 1-25 listopada | 5 listopada |
| Północne Taurydy | 1-25 listopada | 12 listopada |
| Leonidy | 14-21 listopada | 17 listopada |
| Fenicydy | 28 listopada – 9 grudnia | 6 grudnia |
| Geminidy | 7 grudnia – 17 grudnia | 14 grudnia |
| Ursydy | 17 grudnia – 26 grudnia | 22 grudnia |
Gdzie wybrać się na noc spadających gwiazd w Polsce?
Wiemy już, skąd się biorą, jak się na nie przygotować i kiedy szukać ich na nocnym niebie. A gdzie najlepiej obserwować spadające gwiazdy? Miejsca do tego możesz oczywiście poszukać na własną rękę, kierując się wymienionymi wyżej zasadami, ale jeśli zależy Ci na jak najlepszych warunkach, w Polsce są dwa specjalnie wyznaczone obszary, gdzie oglądanie rojów meteorów będzie najbardziej komfortowe.
Izerski Park Nocnego Nieba
Zaledwie 2 godziny jazdy od Wrocławia, w Górach Izerskich w Sudetach Zachodnich mieści się założony w 2009 roku, pierwszy w naszym kraju i pierwszy na świecie transgraniczny polsko-czeski park ciemnego nieba, gdzie można podziwiać ciała niebieskie w doskonałych warunkach z dala od cywilizacji. Wszystko to oczywiście dzięki ochronie nieba przed nadmiarem światła.
A ten jest całkiem realnym problemem, nie tylko dla miłośników astronomii, ale także dla fauny i flory, których dobowy cykl życia jest zaburzony przez zanieczyszczenie światłem. W Izerskim Parku Nocnego Nieba ten problem został wyeliminowany. Na obszarze 7400 ha widoczność gwiazd jest o 40 razy lepsza niż w centrach wielkich miast, czemu sprzyja położenie na słabo zaludnionym terenie, gęsty las czy okoliczne góry zasłaniające światła miasteczek.
Dzięki temu w Parku można dostrzec wszystkie gwiazdozbiory widoczne z tej szerokości geograficznej, co daje ok. 1800 gwiazd. Dla porównania w dużych miastach jest to ok. 500 lub mniej gwiazd. Warunki do obserwacji mgławic, galaktyk i wreszcie spadających gwiazd są więc w Izerach idealne.
Jak dostać się do Izerskiego Parku Nocnego Nieba?
- Z Warszawy (514 km) – kieruj się autostradą A2 na południowy zachód, a następnie drogą E67 w stronę Wrocławia i drogami krajowymi 5 i 3 w stronę Jeleniej Góry lub autostradą A4 w stronę Legnicy oraz Świeradowa-Zdroju.
- Z Wrocławia (178 km) – autostradą A4 na Legnicę, a następnie na Świeradów-Zdrój.
- Z Krakowa (474 km) – autostradą A4 przez Katowice i Wrocław w stronę Legnicy, a stamtąd na Świeradów-Zdrój.
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Drugi największy polski obszar chroniony utworzony w celu ochrony nocnego nieba znajduje się po drugiej stronie kraju. Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady to 113 846,41 ha powierzchni znajdującej się na terenach Bieszczadzkiego Parku Narodowego, Parku Krajobrazowego Doliny Sanu i Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego, dzięki czemu jest to drugi największy tego typu obszar w Europie.
Celami Parku są m.in. propagowanie ochrony nocnego środowiska naturalnego oraz informowanie o nim i sposobach ochrony przed zanieczyszczeniem świetlnym, a także promocja turystyki astronomicznej. W Parku organizowane są w tym celu specjalne pokazy astronomiczne.
Jak dostać się do Parku Gwiezdnego Nieba Bieszczady?
- Z Warszawy (459 km) – kieruj się na południowy wschód drogą ekspresową S17 w kierunku Lublina, następnie S19 w stronę Rzeszowa i Sanoka, a potem na południe w Bieszczady.
- Z Wrocławia (575 km) – jedź autostradą A4 przez Katowice i Kraków do Rzeszowa, a stamtąd na Sanok i dalej na południe.
- Z Krakowa (305 km) – przejedź autostradą A4 do Rzeszowa, a następnie kieruj się na Sanok lub Ustrzyki Dolne.
W Polsce planuje się utworzenie kolejnych parków ciemnego nieba w wielkopolsce i na lubelszczyźnie. Ponadto na terenie kraju znajdziemy też inne obszary ochrony ciemnego nieba, m.in. Ostoję Ciemnego Nieba w powiecie międzychodzkim, oraz Sopotnię Wielką w powiecie żywieckim.
Gdzie wybrać się na noc spadających gwiazd za granicą?
Oczywiście wyjazd w celu obserwowania spadających gwiazd nie musi ograniczać się do Polski. Najwięcej Parków Ciemnego Nieba znajduje się w USA i Kanadzie, ale nie brakuje ich także na terenie Europy. Gdzie m.in. można się udać?
- Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidy w Czechach,
- Połoniński Park Ciemnego Nieba na Słowacji,
- Transkarpacki Park Ciemnego Nieba w Ukrainie,
- szczyt Pic du Midi de Bigorre we Francji,
- Rezerwat Biosfery Rhön w Niemczech,
- Kerry International Dark-Sky Reserve w Irlandii,
- Exmoor National Park w Anglii,
- Galloway Forest Park w Szkocji,
- Snowdonia National Park w Walii.
Chociaż hiszpańska wyspa La Palma nie ma oficjalnie statusu parku ciemnego nieba, obowiązuje na niej specjalne prawo chroniące nocne niebo.
Jedziesz obserwować gwiazdy? Pamiętaj o ubezpieczeniu!
Wybierając się za granicę, trzeba koniecznie pamiętać o tym, żeby przed podróżą wykupić ubezpieczenie turystyczne. Dlaczego to takie ważne? Chodzi o koszty leczenia, które poza Polską są wyższe niż w kraju i mogą mocno uszczuplić nasz domowy budżet. A przemierzając góry lub inne odludne miejsca w kompletnych ciemnościach, jakie są potrzebne do obserwacji gwiazd, o wypadek przecież nietrudno.
Na szczęście aby się zabezpieczyć na taką przykrą okoliczność nie trzeba wiele. Podstawowa ochrona ubezpieczeniowa na czas wyjazdu to koszt nawet kilku złotych dziennie, a w jej ramach otrzymujemy nie tylko pokrycie kosztów leczenia. W zależności od wybranego wariantu polisa zapewni także m.in.:
- ubezpieczenie NNW,
- ubezpieczenie OC w życiu prywatnym,
- ubezpieczenie sportowe,
- ubezpieczenie assistance podróżne,
- ubezpieczenie bagażu.
Sprawdźmy, ile kosztuje ubezpieczenie turystyczne dla podróżnego chcącego wybrać się na weekendową obserwację spadających gwiazd do Izerskiego Parku Nocnego Nieba, ale po czeskiej stronie granicy. W tabeli uwzględniliśmy najtańsze oferty od poszczególnych ubezpieczycieli – okazało się, że dzienny koszt polisy zaczyna się od 4 zł!
| Firma ubezpieczeniowa | Warunki ubezpieczenia | Cena polisy |
|---|---|---|
| SIGNAL IDUNA | KL: 86 186 zł, NNW: 15 000 zł | 11 zł |
| UNIQA | KL: 250 000 zł, NNW: 30 000 zł | 13 zł |
| AXA Partners | KL: 200 000 zł, NNW: 20 000 zł | 14 zł |
| Proama | KL: 100 000 zł | 14 zł |
| Wiener | KL: 172 372 zł, NNW: 10 000 zł, OC: 107 732 zł | 15 zł |
| mtu24.pl | KL: 80 000 zł, OC: 50 000 zł | 16 zł |
| You Can Drive | KL: 100 000 zł, OC: 50 000 zł | 17 zł |
| Generali | KL: 300 000 zł, NNW: 15 000 zł, OC: 50 000 zł | 22 zł |
- Spadające gwiazdy to tzw. meteory – świetlne ślady pozostawiane w atmosferze przez meteoroidy. Jeśli tym uda się dotrzeć na Ziemię, stają się meteorytami.
- Aby obserwować spadające gwiazdy należy wybrać obszar z najlepszą widocznością nieba, oddalony od źródeł sztucznego światła.
- Najlepsze warunki do oglądania spadających gwiazd panują w rezerwatach ciemnego nieba, które w Polsce znajdują się w Górach Izerskich i Bieszczadach.
- Do najsłynniejszych rojów meteorów widocznych z Ziemi należą Perseidy, które można oglądać co roku w okresie lipca-sierpnia.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o noc spadających gwiazd
Spadająca gwiazda to tzw. meteor, czyli świetlny ślad, jaki zostawiają za sobą poruszające się w atmosferze ziemskiej meteoroidy, a więc kawałki skał pochodzące z przestrzeni kosmicznej. Meteorów i meteoroidów nie należy mylić z meteorytami, czyli pozostałościami ciał niebieskich, które przedarły się przez atmosferę i w postaci ciał stałych dotarły na powierzchnię planety.
Roje meteorów zwanych potocznie spadającymi gwiazdami można obserwować na przestrzeni całego roku. Najbardziej znanymi są Perseidy, które widoczne są co roku w okresie lipca-sierpnia. W drugiej połowie roku na miłośników astronomii czekają m.in. Taurydy i Leonidy w listopadzie czy Geminidy i Ursydy w grudniu.
Podstawowym warunkiem do obserwacji spadających gwiazd jest znalezienie miejsca z najlepszą widocznością nieba i jak najmniejszym zanieczyszczeniem świetlnym. O to ostatnie może być jednak trudno zwłaszcza w dużych miastach, dlatego dobrze jest udać się specjalnie wyznaczone do tego miejsca. W Polsce są to przede wszystkim dwa parki ciemnego nieba – w Górach Izerskich i Bieszczadach.
Trudne pojęcia:
Dołącz do dyskusji