Pakiet mobilności – co to jest i jakie zmiany zawiera?

Pakiet mobilności – co to jest?

W lipcu 2020 roku Parlament Europejski ogłosił pakiet mobilności. To zbiór regulacji prawnych dotyczących transportu drogowego we wspólnocie, którego celem jest poprawa warunków pracy kierowców oraz regulacja rynku transportowego. Część stopniowo wprowadzanych rozwiązań spotkała się z krytyką polskich firm transportowych. Dlaczego?

Pakiet mobilności to zestaw zmian w rozporządzeniach unijnych, które wpływają na zasady działania przewoźników na rynku UE. Warto podkreślić, że już wcześniej Niemcy i Francja wprowadziły wewnętrzne przepisy, które dotyczyły pracy kierowców z innych krajów na ich terytoriach. Przepisy pakietu mobilności dotyczą między innymi:

• pracy kierowców, w tym odpoczynków i godzin jazdy,
• delegowania kierowców,
• kabotażu,
• tachografów,
• działalności przedsiębiorstw transportowych.

Polscy przewoźnicy uważają, że przepisy pakietu mobilności zmniejszają ich konkurencyjność oraz podnoszą koszty prowadzenia działalności. W myśl nowych regulacji zagraniczni kierowcy, którzy realizują przejazdy w innych krajach, będą otrzymywać wynagrodzenia adekwatne do tych, które otrzymują kierowcy w tych państwach – nie dotyczy to przejazdów tranzytowych i transportu bilateralnego. 

Polscy przewoźnicy delegowali kierowców do przejazdów w innych krajach UE, płacąc im stawki polskie, co zwiększało ich konkurencyjność. Zmiana przepisów wprowadziła obowiązek zapłaty stawek obowiązujących (minimalnych) w danym państwie – dotyczy to także przewozów kabotażowych (transport towarów w obrębie innego kraju UE) i cross trade (pomiędzy dwoma innymi krajami UE niż ten, w którym zarejestrowana jest firma).

Zmiany z 2020 roku – co wprowadził pakiet mobilności?

Pierwsze przepisy zawarte w pakiecie mobilności weszły w życie 20 sierpnia 2020 roku. Dotyczyły one między innymi odpoczynku kierowców, powrotu do bazy przedsiębiorstwa oraz zwiększenia liczby godzin jazdy. Przyjrzyjmy się szczegółom tych rozwiązań.

• Odpoczynek tygodniowy – kierowca transportu międzynarodowego może odbyć 2 skrócone odpoczynki tygodniowo z rzędu (24 godziny) pod warunkiem, że rekompensata za nie zostanie zrekompensowana równoważnym okresem odpoczynku wykorzystanym jednorazowo przed upływem 3 tygodni. Dodatkowo rekompensata musi nastąpić przed regularnym odpoczynkiem tygodniowym oraz być połączona z odpoczynkiem, który trwa minimum 9 godzin. Jednocześnie zakazane jest odbycie regularnego odpoczynku tygodniowego i dłuższego w kabinie pojazdu (musi być odpowiednie miejsce zakwaterowania).
• Powrót do bazy – pracodawca ma obowiązek tak zorganizować pracę kierowcy, by mógł on odebrać raz na 4 tygodnie regularny odpoczynek tygodniowy w siedzibie przewoźnika lub w swoim miejscu zamieszkania. Po dwóch skróconych tygodniowych odpoczynkach kierowca ma prawo wrócić do bazy, zanim rozpocznie regularny odpoczynek tygodniowy (ponad 45 godzin), który jest rekompensatą za skrócone odpoczynki tygodniowe.
• Dłuższy czas jazdy – przepisy wprowadziły możliwość wydłużenia o godzinę dziennego lub tygodniowego czasu jazdy, gdy kierowca zamierza dotrzeć do bazy lub miejsca zamieszkania, by odebrać odpoczynek tygodniowy. Jazda może być dłuższa o 2 godziny (musi odbyć się 30-minutowa przerwa), gdy kierowca zmierza do bazy lub miejsca zamieszkania, by odbyć regularny tygodniowy odpoczynek.
• Przerwa podczas jazdy – kierowca w załodze kilkuosobowej może odbyć przerwę 45-minutową w pojeździe, którym kieruje inny kierowca, tylko w przypadku, gdy nie pomaga kierowcy prowadzącemu pojazd.

Pakiet mobilności w 2022 roku – kolejne zmiany!

Kolejne zmiany związane z pakietem mobilności weszły w życie na przestrzeni 2022 roku. Nowe przepisy dotyczyły między innymi wynagradzania delegowanych kierowców w transporcie międzynarodowym i wpisów w tachografie.

• Wynagradzanie pracowników delegowanych – kierowcy muszą otrzymywać wynagrodzenie za pracę w danym kraju w takiej wysokości, w jakiej otrzymują je pracownicy w tym państwie. Przepisy te dotyczą przewozów kabotażowych oraz cross trade (z jednego kraju UE do drugiego – oba nie są siedzibą firmy przewozowej). Regulacje te nie obejmują przewozów tranzytowych i bilateralnych. 
• Wpis w tachografie – kierowca przekraczający granice państw na najbliższym możliwym postoju musi się zatrzymać, by zrobić wpis w urządzeniu z symbolem kraju, do którego wjechał. Tachografy II generacji (obowiązkowa wymiana od września 2025 roku) będą dokonywać wpisu automatycznie. 
• System IMI – firmy transportowe muszą zgłaszać do systemu ogólnoeuropejskiego delegowanych kierowców, którzy wykonują przejazdy kabotażowe i cross trade. Kierowca podlegający przepisom Pakietu mobilności musi mieć kopię zgłoszenia, która zawiera kod QR (ułatwia kontrolę).
• Kabotaż – 21 lutego weszły w życie przepisy, które zobowiązują kierowców wykonujących przewozy kabotażowe do zjazdu raz na 8 tygodni do bazy w kraju, gdzie mieści się siedziba przewoźnika. Ten sam pojazd może wykonać maksymalnie 3 przejazdy kabotażowe w ciągu 7 dni w jednym państwie UE (przerwa musi wynieść 4 dni).
• Baza firmy transportowej – przepisy wprowadzają nową definicję bazy eksploatacyjnej, która musi posiadać określoną liczbę miejsc postojowych (co najmniej na ⅓ posiadanej floty pojazdów).
• Pojazdy od 2,5 t DMC z licencją transportową – w maju 2022 roku weszły w życie przepisy, które wymagają na firmach obowiązek posiadania licencji transportowej i zezwolenia wykonywania zawodu. Firmy będą mogły wyznaczyć osobę fizyczną, która pod pewnymi zasadami będzie spełniać obowiązki zarządzającego transportem (jedna osoba maksymalnie na 4 firmy i 50 pojazdów).
• Zabezpieczenie finansowe pojazdów od 2,5 t DMC – wysokość zabezpieczenia na pierwszy pojazd to 1800 euro, a na kolejne 900 euro.
• Rejestracja siedziby firmy – przewoźnik zajmujący się transportem pojazdami do 2,5 tony DMC musi posiadać siedzibę firmy.
• Rozszerzenie zasad pakietu mobilności – przewoźnicy korzystający z pojazdów od 2,5 t DMC podlegają przepisom wspólnym o licencjach i kabotażu.

Nie tylko przepisy o delegowaniu budziły wątpliwości i sprzeciw (wzrost kosztów między innymi dla polskich firm przewozowych). Również obowiązek powrotu do bazy raz na 8 tygodni będzie wiązał się z większym ruchem pojazdów ciężarowych, a więc dodatkową emisją spalin. 

Zmiany w pakiecie mobilności – co nowego w 2023 roku?

Wprowadzenie wymienionych regulacji to nie koniec zmian w przepisach dotyczących transportu wewnątrz Unii Europejskiej. Jakie zmiany dla przewoźników wprowadzono w 2023 roku?

• Minimalna liczba miejsc postojowych w bazie eksploatacyjnej – zgodnie z dopracowaną definicją bazy eksploatacyjnej musi się ona znajdować w Polsce i być wyposażona w odpowiedni sprzęt i urządzenia, które pozwalają na prowadzenie działalności w sposób ciągły i zorganizowany. Jej wielkość musi być adekwatna do skali działalności, a w jej skład musi wchodzić co najmniej jedno miejsce postojowe, miejsce załadunku i rozładunku, miejsce konserwacji i naprawy. Od początku tego roku liczba miejsc postojowych musi wynosić tyle, co ⅓ floty pojazdów zgłoszonych do licencji. W przypadku niewielkich przewoźników (1 lub 2 auta), parking powinien mieć miejsce na jedno auto.
• Oświadczenia dotyczące kierowców – przedsiębiorcy mający zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego muszą składać oświadczenia o liczbie osób zatrudnionych, w tym kierowców wykonujących operacje transportowe w roku poprzedzającym zgłoszenie informacji, oraz o średniej arytmetycznej liczby kierowców zatrudnionych wykonujących operacje transportowe w roku poprzedzającym obowiązek zgłoszenia informacji. Obowiązek jest całoroczny.
• Nowe tachografy – najpierw od dnia 20.08.2023 mają pojawić się tachografy nowszej generacji w nowo rejestrowanych pojazdach. Natomiast od 20.08.2025 mają być one wymieniane także w starszych pojazdach.

Zmiany w Pakiecie mobilności w 2024 roku

Na 2024 rok również planowane są pewne zmiany. Do końca roku ma zacząć obowiązywać przepis nakazujący przechowywanie i udostępnianie danych z tachografu z okresu do 56 dni. Ponadto w planach jest także obowiązkowa wymiana tachografów cyfrowych i analogowych na te drugiej generacji. Dotyczy to starszych pojazdów, które nie posiadają tachografu czwartej generacji i które świadczą transport międzynarodowy.

Łamanie przepisów Pakietu mobilności – jakie kary?

Nowelizacje ustaw związanych z pakietem mobilności wprowadziły kary za naruszanie przepisów związanych z pakietem mobilności. Oto taryfikator:

• odpoczynek powyżej 45 godzin w kabinie pojazdu – 50 zł dla kierowcy, przewoźnika i zarządzającego transportem,
• brak dokumentacji związanej z powrotem kierowcy co 4 tyg. – 150 zł dla przewoźnika i 50 zł dla zarządzającego transportem,
• brak wpisu w tachografie o wjeździe do kraju – 100 zł dla kierowcy,
• naruszenie przepisów powrotu do kraju co 8 tygodni w przejazdach kabotażowych – 2000 zł dla przewoźnika,
• brak dokumentacji (listy przewozowe, delegowania) – 3000 zł dla przewoźnika.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o pakiet mobilności

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.