Psychotesty dla doświadczonych kierowców – zmiany w prawie jazdy 2024

Kierowca w podeszłym wieku – ile lat ma?

Starsi kierujący to ci, którzy wsiadają za kółko po ukończeniu 65. lub 70. roku życia. Są to więc seniorzy, posiadający uprawnienia do kierowania samochodami od dawna. Prawo jazdy kategorii B mają nie od kilku lat, lecz od wielu dekad lub półwiecza. Prowadzi to do sytuacji, w której stan zdrowia po 60. roku życia znacznie różni się od tego z początku przygody z motoryzacją. Komisja Europejska chce sprawdzić, czy kondycja organizmu kierowcy w zaawansowanym wieku (60+) pozwala na bezpieczne kierowanie autem po publicznych drogach w krajach Wspólnoty.

Badania psychologiczne starszych kierowców – na czym będą polegać?

W ramach opracowywanego przez europejskich urzędników projektu zmian w prawie drogowym pod nazwą “wizja zero” ma pojawić się zapis dotyczący psychotestów dla kierowców z długim stażem. Nowe przepisy uzależniają przedłużenie prawa jazdy od wyników przeprowadzonych badań. Psychotest ma wykryć m.in. ewentualne:

• problemy z koncentracją,
• trudności z koordynacją psychoruchową.

Powyższe symptomy mogą świadczyć o objawach typowych np. dla:

• demencji starczej,
• innych chorób otępiennych mózgu.

Co dadzą wyniki testu psychologicznego?

Po przejściu obowiązkowego badania psychologicznego kierowca powyżej 65 lat ma otrzymać opinię lekarską, czy jego stan zdrowotny pozwala dalej prowadzić auto na dotychczasowych warunkach, czy może coś się zmieniło w tym względzie.

Negatywny wynik testu – i co wtedy?

Po uzyskaniu negatywnej opinii lekarskiej, na kierującego mogą zostać nałożone pewne ograniczenia zgodne z wykrytymi odstępstwami. Czy starszy kierowca zostanie wyłączony z prawa do jazdy po drogach ze względu na potencjalne zagrożenie, jakie stwarza jego zachowanie za kierownicą? Raczej mało prawdopodobne, aby KE zdecydowała się na tak drastyczny krok. Ale kierowca, który dotychczas prowadził bez okularów może np. otrzymać wpis dodatkowego kodu ograniczenia psychofizycznego, które do tej pory nie posiadał. Pozwala na to obecne prawo krajowe.

Jakie są kody symbolizujące ograniczenia do kierowania?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wzorów dokumentów potwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami przewiduje się wymienione poniżej kody, które oznaczają rozmaite warunki szczególne odnoszące się do ograniczeń stwierdzonych w przypadku kierowcy.

• 01 – wymagana korekta wzroku,
• 02 – wymagana korekta słuchu,
• 03 – wymagane protezy narządu ruchu podczas jazdy,
• 05 – jazda tylko w określonych warunkach:
  • 05.01 – jazda przy świetle dziennym,
  • 05.04 – jazda z prędkością nie większą niż narzucona,
  • 05.03 – jazda bez pasażerów,
  • 05.05 – jazda w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy,
  • 05.06 – zakaz ciągnięcia przyczepy,
  • 05.07 – zakaz jazdy po autostradach,
  • 05.08 – zakaz spożywania alkoholu,
• 10 – wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów,
• 15 – wymagana modyfikacja sprzęgła,
• 20 – wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym,
• 25 – wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia (potencjometr),
• 30 – wymagane modyfikacje układów: hamowania i przyspieszenia,
• 35 – wymagane modyfikacje urządzeń sterowania,
• 40 – wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym,
• 42 – wymagane modyfikacje lusterek,
• 43 – wymagane modyfikacje fotela kierowcy,
• 44 – wymagane modyfikacje motocykla,
• 45 – jazda tylko motocyklem z koszem,
• 50 – jazda określonym rodzajem pojazdu/nadwozia,
• 51 –  jazda określonym pojazdem z konkretną tablicą rejestracyjną,
• 70 – wymiana prawa jazdy wydanego za granicą,
• 71 – wtórnik prawa jazdy,
• 72 – ograniczenie kategorii A do kategorii A1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 73 – ograniczenie kategorii B do kategorii B1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 74 – ograniczenie kategorii C do kategorii C1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 75 – ograniczenie kategorii D do kategorii D1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 76 – ograniczenie kategorii C+E do kategorii C1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 77 – ograniczenie kategorii D+E do kategorii D1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 78 – jazda tylko pojazdami z automatyczną skrzynią biegów,
• 101 – wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu,
• 102 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
• 103 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
• 104 – wymiana prawa jazdy kategorii M z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi,
• 105 – wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami,
• 106 – zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy,
• 107 – wymagane dostosowanie pojazdu do konkretnego rodzaju schorzenia.

Potrzeba badań psychologicznych kierowców – z czego wynika?

Unijni komisarze wskazują, że badaniami psychologicznymi powinni zostać objęci nie tylko kierowcy w podeszłym wieku, ale także początkujący kierujący. I to już od 17. roku życia, gdyż UE chce umożliwić im prowadzenie auta przez 2 lata z doświadczonym opiekunem. To właśnie przedstawiciele tych dwóch grup wiekowych są powodem podobnej liczby wypadków drogowych.

Z danych Komendy Głównej Policji w Polsce w 2022 roku kierujący w wieku 18–24 spowodowali 3059 wypadków, w których zginęło 551 osób, a 6893 zostały ranne. Najstarsi kierujący wyrządzili więcej zdarzeń drogowych o blisko 500–3551, jednak znacznie mniej osób uszło w nich z życiem – 4027 rannych, 316 nieżyjących. Wskaźnik populacyjny jest blisko czterokrotnie bardziej korzystny dla grupy najstarszych kierowców (36,4‰) niż w przypadku najmłodszych (120,1‰).

Po co kierowcy okresowy psychotest?

Policyjne statystyki wypadków to jedno. Młodych kierujących cechuje na ogół brawura i agresja za kierownicą. Z kolei najstarszych za kierownicą można niejednokrotnie poznać po uśpionej czujności i powolnych manewrach.

We wspomnianych powyżej statystykach, jednym z wymienionych powodów kolizji jest zmęczenie lub zaśnięcie za kierownicą. Doprowadziło to do 562 wypadków, w których zginęło 85 osób (74 zdarzenia), a 838 zostało rannych. Na autostradach w Polsce to trzeci główna przyczyna wypadków (43 zdarzenia, 11 ofiar śmiertelnych i 62 poszkodowanych).

Badanie psychologiczne kierowców – co ile ma być powtarzane?

Jak długo będą ważne badania? Czy psychotesty trzeba będzie regularnie powtarzać co jakiś czas? Tego najbardziej obawiają się doświadczeni kierowcy, którzy przed laty uzyskali uprawnienia do prowadzenia pojazdów. W wielu przypadkach nadawane były bezterminowo, czyli de facto dożywotnio.

Na lata 2028–33 zaplanowano obowiązkową wymianę bezterminowych praw jazdy. Więcej na ten temat przeczytasz w poradniku: “Wymiana prawa jazdy 2024 – o tym pamiętaj!”.

Pierwotny projekt zakładał, że osoby powyżej 65. roku życia mają być kierowane do badania co 2 lata. Po ukończeniu 75 lat testy miały odbywać się co roku, jednak ostatecznie psychotesty mają odbywać się co 5 lat.

Co jeszcze oprócz badań czeka starszych kierowców?

Poza samymi badaniami psychologicznymi kierowców, unijna inicjatywa zakłada wprowadzenie kursów odświeżających dla kierowców po 70. roku życia. Chodzi o przypomnienie zasad, a także uaktualnienie stanu wiedzy o nowe rozwiązania tak, aby kierujący byli świadomi aktualne obowiązujących przepisów drogowych oraz przydatne techniki jazdy.

Wejście zmian w życie – kiedy to nastąpi?

Kierowcy w podeszłym wieku mogą odetchnąć z ulgą. Okazuje się, że propozycja zmian na początku grudnia 2023 roku nie spotkała się z ciepłym przyjęciem przez przedstawicieli państw członkowskich. Wcielenia ich w życie nie należy się więc spodziewać w najbliższym czasie, jeśli w ogóle to nastąpi.

Najstarsi kierowcy – ile płacą za OC?

Wśród użytkowników porównywarki ubezpieczeń OC AC Mubi najmniej za obowiązkową polisę odpowiedzialności cywilnej kierowcy płacili użytkownicy w średnim wieku. Po 65. roku życia widać wyraźny skok średniej stawki o ponad 50 zł, co zrównuje ją z ceną, jaką uzyskują właściciele w wieku 46–55 lat, ale nadal jest on nieznaczny w porównaniu do różnicy 671 zł, dzielącej kierowców do 25 lat i tych starszych o kilka lat.

Wiek kierowcy a średnia cena OC na mubi.pl:

• 18–25 lat – 1432 zł,
• 26–35 lat – 761 zł,
• 36–45 lat – 576 zł,
• 46–55 lat – 592 zł,
• 56–65 lat – 542 zł,
• 65+ lat – 594 zł.

Źródło: kalkulator ubezpieczeń komunikacyjnych mubi.pl [styczeń 2024].

Z powyższego zestawienia widać wyraźnie, że najmłodsi kierowcy słono płacą za OC – blisko 3 razy więcej od doświadczonych kierowców poniżej 65. roku życia. Wynika to braku doświadczenia i zniżek, krótkiej historii ubezpieczenia i zniżek oraz miażdżących dla młodych kierowców statystyk wypadków. Młodzi posiadacze prawa jazdy kategorii B nieraz decydują się na współwłasność ze starszym kierowcą z bliskiego otoczenia. Dzięki temu mogą sporo zaoszczędzić na obowiązkowej polisie. W styczniu 2024 kierowcy w wieku 18–25 lat, którzy samodzielnie ubezpieczali auto płacili 1466 zł, natomiast ze współwłaścicielem byli w stanie zaoszczędzić średnio 286 zł, płacąc składkę w wysokości 1180 zł.

Najtańsze OC dla starszych kierowców na mubi.pl:

• 142 zł – 66-letni mieszkaniec Wielunia, właściciel Trabanta P601 z 1988 r. z silnikiem o poj. 0,6 l,
• 156 zł – 71-letni mieszkaniec powiatu zwoleńskiego, właściciel FSM 126p z 1988 r. z silnikiem o poj. 0,7 l,
• 160 zł – 71-letni mieszkaniec powiatu strzeleckiego, właściciel Suzuki Alto z 1987 r. z silnikiem o poj. 0,8 l,
• 164 zł – 71-letni mieszkaniec powiatu strzeleckiego, właściciel Opla Corsy z 1987 r. z silnikiem o poj. 1,2 l,
• 174 zł – 65-letni mieszkaniec powiatu górowskiego, właściciel FSM 126p z 1990 r. z silnikiem o poj. 0,65 l.

Źródło: kalkulator ubezpieczeń komunikacyjnych mubi.pl [styczeń 2024].

Jak się okazuje, nie tylko osoby w średnim wieku, ale również starsi mogą liczyć na okazyjne ceny OC. Kierowców po 65. roku życia, którzy uzyskali tak atrakcyjną składkę roczną łączy m.in. to, że:

• zamieszkują niewielkie miejscowości, w których ryzyko kolizji jest znikome,
• od wielu lat posiadają te same pojazdom, o które dbają i stale konserwują,
• mają samochody z silnikami o niewielkiej pojemności i mocy, przez co nie są demonami prędkości i nie stanowią dużego zagrożenia na drodze.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o badania psychologiczne dla babć i dziadków za kierownicą