Strefy czasowe na świecie – ile ich jest i dlaczego je wprowadzono?
Na świecie jest kilkadziesiąt stref czasowych. Zależą one od położenia geograficznego. W niektórych krajach, z uwagi na duży obszar państwa, występuje ich nawet kilka. Jakie wyróżniamy strefy czasowe? Jak się one dzielą? Jak je obliczyć?
W artykule przeczytasz:
Co to jest strefa czasowa?
Strefa czasowa to wyznaczony obszar Ziemi, w którym obowiązuje jednakowy czas. Ziemia podzielona jest na kilkadziesiąt takich stref, które rozciągają się południkowo między biegunami. Liczą one około 15° długości geograficznej. Dlaczego akurat 15°? Pełny obrót wokół Słońca Ziemia wykonuje w ciągu 24 godzin. Moment górowania Słońca pokonuje drogę ze wschodu na zachód z prędkością 360/24, czyli właśnie 15° na godzinę.
Na wyznaczonych obszarach obowiązuje ten sam czas, czyli tak zwany czas strefowy. O podziale stref czasowych decyduje czas uniwersalny koordynowany, który bazuje na czasie słonecznym południka zerowego. Zerowa strefa czasowa, czyli UTC, przebiega przez Londyn.
System czasu uniwersalnego i stref czasowych opracował kanadyjski inżynier i wynalazca – Sandford Fleming. Miało to miejsce w 1878 roku. W 1884 roku pomysł ten wprowadzono w życie.
Po co są strefy czasowe?
Pomysł wprowadzenia stref czasowych w XIX wieku narodził się ze względu na rozwój transportu kolejowego. Sandford Fleming postanowił ułatwić określenie godzin w poszczególnych miejscach na świecie, dzięki czemu organizacja transportu czy tworzenie rozkładów jazdy było dużo prostsze.
Dzięki strefom czasowym jesteśmy w stanie lepiej wykorzystać czas. Ułatwia to nie tylko organizację transportu pomiędzy poszczególnymi krajami, ale i produkcję energii. Ponadto czas to także istotna część biologicznej sfery człowieka.
Arktyka i Antarktyda nie są objęte strefą czasową. Dlaczego? Wszystkie południki zbiegają się na biegunach Ziemi, a więc zarówno południowy, jak i północny biegun obejmuje jednocześnie wszystkie strefy czasowe. Strefa czasowa na Antarktydzie ustalana jest indywidualnie przez stacje badawcze.
Jakie są strefy czasowe na świecie?
Ziemia podzielona jest na 24 strefy czasowe. Granice stref rozmieszone są co 15°, a więc przesunięcie się o chociażby 1° powoduje zmianę czasu o 4 minuty. W praktyce tak dokładne określanie godziny ma sens jedynie na morzach i oceanach. Na lądzie wygląda to nieco inaczej.
Największa różnica czasowa to ta pomiędzy strefą UTC+14:00 a UTC-12:00. Wynosi ona 26 godzin.
Podział na strefy czasowe odbywa się z uwzględnieniem pełnych godzin. Dzięki temu w małych krajach obowiązuje tylko jedna strefa czasowa. Z kolei w większych państwach funkcjonują zwykle różne strefy czasowe.
Przykładem państwa, które ma kilka stref czasowych, jest:
- Australia (3 strefy czasowe),
- Brazylia (4 strefy czasowe),
- Kanada (6 stref czasowych),
- Stany Zjednoczone (6 stref czasowych),
- Rosja (9 stref czasowych).
Dawniej w Rosji występowało aż 11 stref czasowych, ale w 2010 roku zmniejszono je do 9.
Jednak nie zawsze duże państwa mają kilka stref czasowych. Wyjątkiem w tej sytuacji są np. Chiny, gdzie różnica pomiędzy wschodnią a zachodnią granicą to 3 godziny. Mimo to w kraju tym obowiązuje jedna strefa czasowa.
Nietypowe różnice czasowe występują także w formie tak zwanych stref urzędowych. Wynoszą one 15 lub 30 minut.
Strefa urzędowa obowiązuje między innymi:
- na Wyspach Chatham, czyli terytorium zależnym od Nowej Zelandii: 15 minut,
- w Nepalu: 15 minut,
- na Sri Lance: 30 minut,
- w Indiach: 30 minut.
Przed II wojną światową w Holandii obowiązywała strefa czasowa UTC+0:20.
Przeczytaj też: Jet lag – co to jest, ile trwa i jak z nim walczyć?
Gdzie występuje czas letni?
Czas letni określany jest jako DTS lub CEST. Przyjmuje się go na okres wiosny i lata. Wyprzedza on czas lokalny o godzinę. Jego zadaniem jest lepsze wykorzystanie światła dziennego, które w okresie letnim występuje dłużej niż w zimowym.
Zmiana czasu na letni obowiązuje w prawie 70 krajach na całym świecie. Dotyczy aż 42 państw w Europie, z wyjątkiem Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Islandii, Kazachstanu, Rosji i Turcji.
W Europie zmiana czasu odbywa się w ostatnim tygodniu marca i października. W pozostałych krajach wygląda to następująco:
- Izrael – rozpoczęcie 29 marca, a zakończenie 27 października,
- Nowa Zelandia – rozpoczęcie 29 września, a zakończenie 7 kwietnia,
- Paragwaj – rozpoczęcie 6 października, a zakończenie 24 marca,
- Stany Zjednoczone (bez Hawajów i większej części Arizony) – rozpoczęcie 10 marca, a zakończenie 3 listopada.
W Polsce czas letni został wprowadzony pierwszy raz w 1919 roku. Później przyjmowano go nieregularnie, w latach 1945–1949 i 1957–1964. Od 1977 roku czas letni występuje co roku.
Jak obliczyć strefę czasową?
Jeśli chcesz obliczyć strefę czasową, wystarczy, że dodasz lub odejmiesz jedną godzinę na każde 15° długości geograficznej. To, czy dodasz, czy odejmiesz godzinę, zależy od tego, gdzie leży dany kraj.
Czas na zachodzie jest wcześniejszy, a na wschodzie późniejszy.
Pamiętaj, że punktem odniesienia w tej sytuacji jest czas uniwersalny. Musisz także wiedzieć, w jakiej strefie czasowej leży państwo.
W Polsce występuje strefa czasowa UTC+1, a jeśli obowiązuje czas letni – UTC+2. Przyjmijmy, że w Warszawie jest godzina 10:00 czasu letniego. Jaka godzina będzie w Londynie, Nowym Jorku i Tokio?
- Londyn leży w strefie UTC+1, więc jeśli w Warszawie jest godzina 10:00, to w Londynie będzie 9:00.
Nowy Jork leży w strefie GMT-4, więc jeśli w Warszawie jest godzina 10:00, to w Nowym Jorku będzie 4:00.
Tokio leży w strefie GMT+9, więc jeśli w Warszawie jest godzina 10:00, to w Tokio będzie 17:00.
Jak wyglądają strefy czasowe w Polsce?
Pod względem geograficznym Polska leży w dwóch strefach czasowych – w UTC+2 na wschodnich krańcach kraju i w UTC+1 w pozostałej jego części. Mimo wszystko nasze państwo obejmuje tylko jedna strefa czasowa – w UTC+1, będąca czasem środkowoeuropejskim. Wynika to z zastosowania tak zwanych elastycznych granic stref czasowych.
Ze względu na to, że w Polsce obowiązuje czas letni i zimowy, od marca do października w naszym kraju funkcjonuje strefa czasowa UTC+2:00. Wówczas zegarki przestawiamy w nocy z godziny 2:00 na 3:00 w ostatnią niedzielę marca. Zmiana czasu na zimowy odbywa się w ostatnią niedzielę października – również w nocy, ale z godziny 3:00 na 2:00.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o strefy czasowe
Na świecie są 24 strefy czasowe, które rozciągają się południkowo między biegunami. Każda z nich ma szerokość 15° długości geograficznej. Największa różnica czasowa wynosi 26 godzin. Występuje ona pomiędzy strefą UTC+14:00 a UTC-12:00.
Strefy czasowe wprowadzono w XIX wieku w celu usprawnienia organizacji transportu. Miało to ułatwić określenie godzin na całym świecie i produkcję energii. Poza tym miało to także wpłynąć na biologiczną sferę człowieka.
Polska zgodnie z geograficznym położeniem znajduje się w strefie czasowej UTC+1:00 i UTC+2:00. Mimo wszystko w naszym kraju obowiązuje tylko jedna strefa czasowa, czyli UTC+1:00. Poza tym w Polsce funkcjonuje również czas letni i zimowy.
- Strefy czasowe rozciągają się południkowo między biegunami.
- Strefa czasowa zmienia się mniej więcej co 15° długości geograficznej.
- System stref czasowych opracował Sandford Fleming. Jego pomysł wszedł w życie w 1884 roku.
- Na świecie są 24 strefy czasowe.
- W większych państwach występuje często kilka stref czasowych.
- W prawie 70 krajach na całym świecie obowiązuje zmiana czasu na letni.
- W pewnych krajach funkcjonują strefy czasowe urzędowe, które wynoszą 15 i 30 minut.
Trudne pojęcia:
Dołącz do dyskusji