Technika jazdy automatem – prowadzenie samochodu z automatyczną skrzynią biegów
Ręczna czy automatyczna skrzynia biegów? Coraz więcej osób zadając sobie to pytanie przy kupnie samochodu, wybiera drugą opcję. Jazda automatem rządzi się jednak swoimi prawami. Jak we właściwy sposób prowadzić auto z tego rodzaju przekładnią, by nie narazić skrzyni biegów na uszkodzenie?
Z tego artykułu dowiesz się:
Automatyczna skrzynia biegów, czyli wygoda kontra koszt
Według powszechnie panującej opinii, gdy już kierowca zdecyduje się na automatyczną skrzynię biegów, nigdy nie zechce wrócić do tradycyjnego rozwiązania. Coś w tym jest, bo wygoda towarzysząca prowadzeniu auta, w którym nie trzeba samodzielnie obsługiwać przekładni, jest niezaprzeczalna. A gdy do komfortu dodamy jeszcze więcej zalet, choćby niższe koszty eksploatacji, nasuwa się pytanie, czy istnieją w ogóle jakieś wady?
Otóż tak, istnieją. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że jazda samochodem z automatyczną skrzynią biegów jest czystą przyjemnością tylko w przypadku, gdy robi się to we właściwy sposób. W przeciwnym razie może się okazać, że szybko zapomnisz o wygodzie, zamiast tego z przerażeniem obserwując, ile wyniesie Cię naprawa uszkodzonego sprzętu.
Wszystko dlatego, że będąc bardziej skomplikowaną konstrukcją od manualnej, automatyczna skrzynia biegów jest jednocześnie trudniejsza w naprawie. To z kolei sprawia, że znacznie wzrasta koszt serwisu, przez co oszczędności poczynione na użytkowaniu automatu szybko przestają być odczuwalne. Nie znaczy to jednak, że należy z niego rezygnować! Wręcz przeciwnie, bo jak się okazuje, znaczna część uszkodzeń automatycznej skrzyni biegów wynika z błędów w jej użytkowaniu. Jasne, czasem szkody uniknąć się nie da – w wielu przypadkach jej ryzyko można jednak samemu zminimalizować. Automaty są bowiem z reguły trwałe, o ile sami kierowcy ich nie popsują. O to natomiast wcale nietrudno, mimo że z pozoru jazda takim autem to bułka z masłem.
Automat najlepiej sprawdza się w warunkach jazdy miejskiej. Do dynamicznej jazdy po terenach niezabudowanych lepiej pasuje ręczna skrzynia biegów.
Co trzeba wiedzieć o samochodach z automatyczną skrzynią biegów?
W teorii w prowadzeniu automatu nie ma żadnej filozofii. Wrzucasz D, wciskasz gaz i jedziesz. W praktyce sprawa jest nieco bardziej skomplikowana i często bywa tak, że właśnie ze względu na nieodpowiednie podejście kierowców, cierpią ich skrzynie biegów. Zanim zaczniesz używać automatu, powinieneś więc sprawdzić, czego należy się spodziewać, począwszy od podstawowej sprawy, czyli umiejscowienia i wyglądu skrzyni biegów.
W przeciwieństwie do manuali, dźwignie zmiany biegów w automatach mogą być zamontowane w różny sposób. Najczęściej spotyka się ich tradycyjne położenie między siedzeniem kierowcy i pasażera, ale niekiedy można je znaleźć również przy kierownicy – to wyróżnia szczególnie samochody produkowane w USA. Jeśli zaś chodzi o wygląd, zwykle automaty przypominają konstrukcyjnie manualne skrzynie biegów. Czasem jednak dobrze wszystkim znaną gałkę może zastąpić np. pokrętło lub suwak. Wszystko zależy od producenta.
Zmianie nigdy nie ulegają natomiast oznaczenia na skrzynie biegów. Te zawsze są takie same, choć czasem może ich być nieco więcej. W każdym przypadku należy się jednak spodziewać co najmniej czterech podstawowych możliwości.
- P (ang. park) – tryb parkingowy przeznaczony do postoju po zatrzymaniu auta, kiedy kierowca opuszcza pojazd.
- D (ang. drive) – tryb jazdy do przodu, podczas którego bieg jest automatycznie dostosowywany do prędkości i dynamiki jazdy.
- R (ang. reverse) – tryb jazdy do tyłu, wybierany podczas jazdy wstecz.
- N (ang. neutral) – położenie neutralne, odpowiednik pozostawienia skrzyni manualnej na luzie, tu jednak stosowany tylko do bezkolizyjnej zmiany przełożeń i w sytuacjach awaryjnych.
Ponadto istnieją jeszcze dodatkowe tryby jazdy, których nie spotyka się w każdym samochodzie z automatyczną skrzynią biegów. Są to m.in.:
- 1 – skrzynia biegów zablokowana na pierwszym biegu,
- 2 – skrzynia biegów używa tylko pierwszych dwóch lub tylko drugiego biegu,
- 3 – skrzynia biegów używa tylko pierwszych trzech biegów,
- S – tryb sportowy, zmienia biegi na wyższych obrotach i utrzymuje niższe przełożenia przekładni,
- W – tryb zimowy, przystosowany do jazdy w trudnych warunkach,
- +/- lub M – tryb ręcznej zmiany biegów,
- HOLD – przycisk do blokady przełożeń.
W tym roku po raz pierwszy wybierasz się w góry twoim nowym samochodem z automatyczną skrzynią biegów? Pamiętaj, że jeśli posiadasz dodatkowe tryby jazdy wymienione powyżej, możesz z nich skorzystać w czasie zjeżdżania z góry. Tryby, które blokują samochód na jednym z pierwszych biegów, świetnie nadają się do hamowania silnikiem, w przeciwieństwie do zwykłego trybu D.
Opanowanie trybów jazdy jest zatem pierwszą rzeczą, jakiej powinieneś się nauczyć przy korzystaniu z automatów. Jeśli połączysz to z pozbyciem się naturalnego nawyku do używania lewej nogi (brak pedału sprzęgła powoduje, że stopa czasem odruchowo ląduje na hamulcu, co może mieć bardzo przykre konsekwencje), będziesz już w znacznym stopniu potrafił obsługiwać samochód z automatyczną skrzynią biegów.
Ekspert Mubi radzi:
Pora przejść do istotnych szczegółów.
Przeczytaj też: Dwusprzęgłowa skrzynia biegów – wady i zalety
Jak jeździć automatem, by go nie uszkodzić?
Prowadzenie automatu jest łatwiejsze i wygodniejsze od obsługi manualnej skrzyni biegów – nie ma sensu z tym nawet dyskutować. Warto jednak uświadomić sobie, że używanie tego rodzaju przekładni nie jest aż tak banalne, jak mogłoby się wydawać, a popełniane przy tym błędy mogą doprowadzić do uszkodzenia skrzyni biegów.
Przede wszystkim należy pamiętać, że zmienianie przełożeń w automacie powinno być ograniczone do minimum. Właśnie po to masz samochód z automatyczną skrzynią biegów, by samemu jak najmniej manipulować przy drążku, więc tego się trzymaj. Nadgorliwy kierowca to najgorsze, co może spotkać takie auto.
Kiedy zatem można zmienić położenie dźwigni w automacie? Tylko i wyłącznie po całkowitym zatrzymaniu samochodu i przy wciśniętym hamulcu. Absolutnie nigdy nie zmieniaj przełożeń w czasie jazdy, nawet wówczas, gdy auto tylko się toczy. Dotyczy to również wrzucania na luz (tryb N), które w automacie funkcjonuje w zupełnie inny sposób niż przy manualu, będąc użyteczne tylko w sytuacjach awaryjnych, np. podczas przetaczania pojazdu na lawetę lub pchaniu.
Trybu neutralnego (a także parkingowego) nie należy zatem używać podczas stania w korku czy na światłach. W takiej sytuacji najlepiej nie zmieniać trybu jazdy (D), a wyłącznie wciskać hamulec. Wówczas jego odpuszczenie sprawi, że samochód ruszy spokojnie do przodu, a wciskając gaz, od razu zwiększymy prędkość. W tryb P, poza całkowitym zatrzymaniem pojazdu, można przejść w sytuacji, gdybyś wiedział, że czeka Cię dłuższy postój (np. przed zamkniętym przejazdem kolejowym). Wówczas nie ma potrzeby wciskać bez przerwy hamulca.
Tryb N nie służy do holowania, chyba że producent samochodu przewidział taką możliwość. Na ogół jednak zepsute samochody z automatem przewozi się, a nie holuje.
Spokój za kierownicą to zatem najlepszy przyjaciel właściciela samochodu z automatyczną skrzynią biegów, co jednak nie znaczy, że takim autem nie da się jeździć w dynamiczny sposób. Wszystko jest kwestią wyczucia, bo mimo automatyzacji, również w tym przypadku to kierowca decyduje o tym, kiedy następuje przełożenie.
W jaki sposób? Po prostu zamiast zmieniać bieg samodzielnie, wystarcza umiejętnie operować pedałem gazu (np. po osiągnięciu odpowiedniej prędkości lekko odpuścić gaz, dając tym samym sygnał do wrzucenia wyższego biegu). W przypadku wyprzedzania natomiast, gdy następuje potrzeba redukcji biegu w celu szybkiego przyspieszenia, trzeba energicznie wcisnąć pedał gazu do samego końca. Zadziała wówczas tzw. funkcja kickdown i samochód zmniejszy bieg do najniższego możliwego przy tej prędkości.
Jakie błędy najczęściej popełniają kierowcy automatów?
Jak już było wspomniane, główną przyczyną awarii automatycznych skrzyń biegów jest ich nieprawidłowe używanie. Drobne, lecz powtarzające się błędy w codziennej eksploatacji samochodu mogą znacząco przyczynić się do pogorszenia jego kondycji, a co za tym idzie stopniowego uszkadzania przekładni. O czym zatem trzeba pamiętać, by nie narazić się na kosztowną wizytę u mechanika?
- Nie naciskaj jednocześnie pedałów gazu i hamulca.
- Nie zmieniaj trybu jazdy na wsteczny (R) lub parkingowy (P) przed zatrzymaniem samochodu.
- Przed włączeniem trybu jazdy do przodu (D) przytrzymaj hamulec, aby zapobiec gwałtownemu ruszeniu pojazdu.
- Daj skrzyni chwilę na uruchomienie przełożenia – odczekaj kilkadziesiąt sekund na rozgrzanie oleju i pozwól silnikowi popracować na niskich obrotach.
- Gaś i uruchamiaj silnik tylko w trybie parkingowym.
- Nie używaj w ogóle lewej nogi – najlepiej obsługiwać obydwa pedały prawą stopą.
- Pamiętaj o wymianie oleju zgodnie z zaleceniami producenta (w normalnie eksploatowanym samochodzie powinno się to robić co 40-60 tys. km).
FAQ – najczęściej zadawane pytania o technikę jazdy automatem
Poza brakiem pedału sprzęgła, automatyczna skrzynia biegów przypomina wyglądem ręczną przekładnię i jest najczęściej umieszczana w tym samym miejscu. Zawsze można na niej znaleźć cztery podstawowe oznaczenia: P – tryb parkingowy, D – jazda do przodu, R – jazda do tyłu, N – położenie neutralne. W niektórych autach spotyka się więcej trybów.
Tak i jest o to nawet łatwiej niż w przypadku manualnej skrzyni biegów, a to ze względu na jej bardziej złożoną budowę. Choć automat wydaje się bardzo prosty w obsłudze, opanowanie sposobu jego działania może zająć trochę czasu, szczególnie kierowcom, którzy wcześniej jeździli wyłącznie z ręczną przekładnią – popełniane przez nich błędy są najczęstszymi przyczynami awarii skrzyni biegów.
Podstawową i najważniejszą zasadą jest ograniczenie używania przekładni do minimum. Pamiętaj, że położenie dźwigni w automacie zmienia się tylko po całkowitym zatrzymaniu auta i przy wciśniętym hamulcu, absolutnie nigdy w czasie jazdy. To samo dotyczy trybu neutralnego, którego w automacie używa się wyłącznie w sytuacjach awaryjnych, a nie podczas krótkiego zatrzymania czy holowania.
Częstym błędem, który ma fatalne skutki dla skrzyni biegów, jest jednoczesne wciskanie gazu i hamulca spowodowane odruchowym używaniem lewej stopy szukającej sprzęgła. Ponadto kierowcy nagminnie zmieniają tryb jazdy przed zatrzymaniem auta albo gaszą i uruchamiają silnik w trybie innym niż parkingowy. Takie drobne, ale powtarzalne rzeczy prowadzą do stopniowego zużywania się przekładni.
- Jazda automatem jest znacznie bardziej komfortowa od używania ręcznej skrzyni biegów, ale niewłaściwe jego używanie grozi uszkodzeniem, co wiąże się z wysokimi kosztami napraw.
- W automatycznej skrzyni biegów znajdziesz cztery podstawowe tryby jazdy: D (do przodu), R (wstecz), N (neutralny) oraz P (parking).
- Zmiana trybów podczas jazdy automatem powinna być ograniczona do minimum – można to robić tylko przy zatrzymanym pojeździe i wciśniętym hamulcu.
- Podczas stania na światłach lub w korku wystarczy trzymać wciśnięty hamulec – nie należy przechodzić w tryb neutralny lub parkingowy.
- Drobne błędy przy używaniu automatycznej skrzyni biegów przyczyniają się do jej uszkadzania.
Dołącz do dyskusji