Układ ASR – co to jest i za co odpowiada system kontroli trakcji w samochodzie?
Każdy kierowca kojarzy, do czego służy system ABS, za to znacznie mniej właścicieli pojazdów potrafi prawidłowo określić sposób działania układu ASR. Tymczasem ma on równie duże znaczenie dla bezpieczeństwa prowadzenia samochodu, zapobiegając poślizgowi podczas przyspieszania. Jak dokładnie działa system ASR i dlaczego jest taki istotny?
W tym artykule przeczytasz:
ASR – co to jest?
ASR (ang. Acceleration Slip Regulation), czyli system kontroli trakcji to powszechnie stosowany w samochodach układ bezpieczeństwa, który odpowiada za to, by podczas gwałtownego przyspieszenia pojazdu jego koła nie wpadły w nadmierny poślizg. Można go więc określić jako swoiste przeciwieństwo układu ABS, który działa na podobnej zasadzie, ale podczas hamowania.
ASR jest układem zapobiegającym utracie przyczepności kół napędzanych samochodu, a w związku z tym najbardziej przydaje się:
- podczas ruszania – na każdej nawierzchni, ale szczególne znaczenie ma na podłożu mokrym lub oblodzonym;
- podczas jazdy po wzniesieniu – zarówno przy wjeżdżaniu, jak i zjeżdżaniu;
- podczas jazdy po zakręcie – szczególnie przy przyspieszaniu.
W praktyce można więc powiedzieć, że system ASR umożliwia ruszenie samochodem z maksymalnym przyspieszeniem oraz stabilną jazdę po różnych nawierzchniach. Do tego chroni elementy zawieszenia i napędu przed przeciążeniami oraz ma wpływ na zmniejszenie zużycia opon i paliwa.
W zależności od marki samochodu można się spotkać z różnymi określeniami systemu ASR. Ford i Chevrolet stosują nazwę TCS (Traction Control System), Toyota TRC (Track Control), a BMW ASC+T (Automatic Stability Control plus Traction) lub DSC (Dynamic Stability Control).
Na czym polega działanie systemu ASR?
Jak dokładnie działa układ ASR? Co ciekawe, jego praca jest bezpośrednio związana z systemem ABS, wykorzystując przy funkcjonowaniu niektóre jego elementy. Oznacza to także, że ASR może być zastosowany wyłącznie w samochodach, w których jest również ABS – na szczęście dziś obydwa systemy wchodzą już w skład standardowego wyposażenia aut.
Przeczytaj też: Jak działa układ ESP w samochodzie?
Sposób działania systemu ASR można najprościej opisać jako ciągłą kontrolę prędkości obrotowych kół, która jest możliwa dzięki wykorzystaniu czujników ABS. W momencie gdy różnica prędkości kół napędzanych i nienapędzanych przekroczy ustaloną wartość, system zaczyna działać w celu wyrównania prędkości obu osi, dzięki czemu auto może odzyskać utraconą sterowność.
Jak system ASR realizuje zmniejszenie prędkości dla kół, które wpadły w poślizg? Może się to odbywać poprzez:
- przyhamowanie kół znajdujących się w poślizgu,
- opóźnienie lub odłączenie zapłonu wraz z odcięciem wtrysku,
- przymknięcie przepustnicy.
Pierwsze rozwiązanie jest najszybsze, jednak wpływa ono negatywnie na komfort podróży. Na ten zdecydowanie najmniejszy wpływ ma przymknięcie przepustnicy, ale to z kolei metoda działająca z największym opóźnieniem, nawet mimo tego, że układ ASR steruje pracą silnika niezależnie od poleceń kierowcy, wykorzystując układ elektroniczny (w nowszych rozwiązaniach, w starszych stosuje się dodatkową przepustnicę). W zależności od wersji systemu oraz producenta, ASR wykorzystuje jeden, dwa lub wszystkie trzy sposoby sterowania jednocześnie.
Większość układów ASR w samochodach średniej klasy działa najlepiej tylko w niskich zakresach prędkości (do 40 km/h). Przy wyższych prędkościach system pracuje tylko przez ograniczenie mocy silnika, nie przyhamowując kół.
Awaria lub wyłączenie systemu ASR
Samochody często posiadają przycisk umożliwiający wyłączenie systemu ASR, o którego użyciu informuje zapalenie się odpowiedniej kontrolki. Pytanie jednak, w jakich sytuacjach powinno się to robić?
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że wyłączenie układu ASR powinno mieć miejsce tylko w określonych sytuacjach. Mianowicie wtedy, gdy samochód znajdzie się w trudnym położeniu, a działanie systemu mogłoby mu utrudnić wydostanie się. Może do tego dojść:
- podczas jazdy po głębokiej i sypkiej nawierzchni, np. piasku;
- podczas próby wydostania się z błota lub śniegu.
Nawet wówczas można jednak uniknąć trudności na inny sposób, np. montując łańcuchy na kołach. Wyłączanie systemu kontroli trakcji powinno być zawsze traktowane jako ostateczne rozwiązanie w sytuacji bez wyjścia – w innych przypadkach należy go unikać.
Oczywiście może dojść do sytuacji, w której system ASR ulegnie awarii. Może tak się stać np. w wyniku zepsucia się czujników prędkości obrotowej koła czy modułu sterującego lub uszkodzenia przewodów zasilających. W tym przypadku zaleca się jak najszybsze odwiedzenie warsztatu, tym bardziej, że awaria układu ASR najczęściej oznacza również awarię ABS.
Przeczytaj też: Kontrolki w samochodzie – sprawdź, co mówi Twoje auto
Ekspert Mubi radzi:
Dlaczego system kontroli trakcji jest taki ważny?
Wiesz już czym jest i jak działa układ ASR w samochodzie, ale czy rzeczywiście jest on taki istotny i w znaczący sposób wpływa na bezpieczeństwo? Odpowiedzi w obydwu przypadkach brzmią: tak. Działanie systemu kontroli trakcji może wyglądać niepozornie, a w normalnych okolicznościach jest wręcz niezauważalne i nieodczuwalne, ale nie sposób go nie docenić.
Wyobraźmy sobie sytuację, w której samochód bez systemu ASR próbuje ruszyć z miejsca, stojąc jednym kołem na oblodzonej nawierzchni. Opór stawiany przez podłoże temu kołu jest znacznie mniejszy niż w przypadku pozostałych, więc zaczyna się ono obracać szybciej, przez co wzrastają obroty układu napędowego. Zgodnie z zasadą działania mechanizmu różnicowego moment obrotowy jednego koła napędzanego musi być identyczny jak drugiego – w ten sposób prawidłowo toczące się koło napędowe także nie może wykorzystać swojej przyczepności.
W podanym przykładzie widać jak na dłoni, że brak systemu kontroli trakcji może spowodować, że nawet w pozornie niegroźnej sytuacji całe auto straci sterowność. To z kolei nie tylko utrudni ruszenie z miejsca, ale może stwarzać duże zagrożenie, gdy samochód niespodziewanie zjedzie na bok bez kontroli kierowcy.
A jeszcze groźniejszy może być poślizg podczas jazdy po wzniesieniu, przy pokonywaniu zakrętu czy wjechaniu w kałużę. We wszystkich przypadkach koło lub koła, które wpadną w poślizg, będą zachowywać się dokładnie tak jak opisano powyżej, a do tego trzeba też pamiętać, że nawet gdy uda im się odzyskać przyczepność, silnik będzie musiał na to odpowiednio zareagować. Nastąpi więc gwałtowne zmniejszenie obrotów, co spowoduje wyraźnie odczuwalne i niebezpieczne szarpnięcie.
Wróćmy do opisanej sytuacji, ale tym razem w samochodzie wyposażonym w układ ASR. Gdy system wykryje, że jedno z kół wpadło w poślizg, ogranicza moc silnika i przyhamowuje to koło, dzięki czemu układ różnicowy może zadziałać prawidłowo. W ten sposób wszystkie koła są optymalnie napędzane, a samochód nie traci sterowności.
Zalety działania systemu ASR są więc niezaprzeczalne, ale podobnie jak przy wszystkich innych układach mających wspomagać bezpieczeństwo prowadzenia pojazdu nie można zapominać, że zawsze najwięcej w tej kwestii i tak zależy od kierowcy. Jego rozsądnego sposobu jazdy, doświadczenia i umiejętności nie zastąpi bowiem żadne, nawet najlepsze rozwiązanie wymyślone przez inżynierów.
- ASR, czyli system kontroli trakcji w samochodzie, to układ bezpieczeństwa chroniący przed wpadnięciem w poślizg podczas gwałtownego nabierania prędkości.
- System ASR zapobiega utracie przyczepności przez koła podczas ruszania, jazdy po wzniesieniu, przyspieszania na zakręcie oraz jazdy po mokrej lub oblodzonej nawierzchni.
- Praca systemu ASR jest bezpośrednio związana z układem ABS, korzystając ze stosowanych w nim czujników prędkości obrotowej koła.
- Działanie układu ASR polega na przyhamowaniu koła znajdującego się w poślizgu, opóźnieniu zapłonu lub przymknięciu przepustnicy.
- Układ ASR można wyłączyć, ale powinno się to robić tylko w określonych sytuacjach, np. podczas jazdy po piasku lub śniegu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o układ ASR
Układ ASR, czyli system kontroli trakcji, chroni pojazd przed wpadnięciem w poślizg podczas mocnego przyspieszania. Jego działanie przydaje się przede wszystkim w czasie ruszania na oblodzonym podłożu, wjeżdżania na wzniesienie i zjeżdżania z niego oraz jazdy po zakrętach.
Bez systemu ASR samochód może stracić sterowność, jeśli na przykład będzie miał ruszyć z miejsca stojąc kołami na dwóch różnych rodzajach nawierzchni. Taka sytuacja jest szczególnie groźna w zimie, gdy drogi są częściowo oblodzone. Jazda bez ASR mogłaby być niebezpieczna również na zakrętach i w czasie jazdy po wzniesieniu, gdyby niektóre koła pojazdu wpadły w poślizg.
W większości sytuacji nie warto wyłączać ASR. Ten system może jednak przeszkodzić podczas próby wydostania się ze śniegu lub błota albo w czasie jazdy po sypkiej nawierzchni.
System ASR może ulec awarii na przykład z powodu uszkodzenia przewodów zasilających lub innych, może dojść do awarii modułu sterującego systemem ASR lub ASR i ABS. Uszkodzeniu mogą ulec również czujniki prędkości obrotowej koła. Wtedy, w zależności od przyczyny tego uszkodzenia, trzeba je albo wyczyścić, albo wymienić na nowe.
Dołącz do dyskusji