Utylizacja opon – gdzie je oddać i co się z nimi potem dzieje?

Zużyte opony – gdzie je oddać?

Opona składa się w ponad 40% z gumy i 30% z sadzy i krzemionki. Istotnymi jej składnikami są także tekstylia (5,5%) i stal (16,5%), które zwiększają jej trwałość. To cenne surowce, które można ponownie wykorzystać. Dodatkowo składowanie ich zajmuje dużo miejsca (75% objętości opony to pusta przestrzeń) oraz jest niebezpieczne dla środowiska – pożar stosu opon może doprowadzić do katastrofy naturalnej. 

Każdy kierowca powinien pozostawić stare opony w odpowiednim miejscu. Co ważne może on wybrać jedno z dwóch miejsc, gdzie są one odbierane. Należą do nich:

• zakład wulkanizacyjny – najprościej jest zostawić stare opony przy wymianie na te nowe. Wprawdzie przepisy prawa nie określają szczegółowo, na jakiej zasadzie taki odbiór ma się odbywać – odpłatnie czy darmowo – ale nie powinno być z tym problemu,
• PSZOK – w każdej gminie znajduje się Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, który ma obowiązek przyjąć zużyte opony.

Opony odbierane są także przez Centrum Utylizacji Opon. Jednak w ten sposób pozbyć się opon mogą tylko podmioty do tego uprawnione (zajmujące się obrotem opon) – w przypadku opon do samochodów osobowych minimalne zamówienie odbioru to 250 sztuk. 

Przeczytaj też: Zużycie opon – jak je poznać?

Stare opony – prawo, recykling i statystyki

W Polsce recykling materiałowy opon w 2019 roku (ostatnie dostępne dane) wyniósł 40,6%, co stanowiło 140 tys. ton opon poddanych recyklingowi. W sumie odzyskowi zostało poddane 265,5 tys. ton opon (dane za oponeo.pl). Takie dane nie są przypadkowe, ponieważ prawo wskazuje na obowiązek ponownego wykorzystania starych opon. O co dokładnie chodzi?

Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku zawiera art. 122, który wskazuje między innymi, że w Polsce obowiązuje zakaz składowania opon i ich części – z tego przepisu wyłączone są opony rowerowe oraz te o średnicy zewnętrznej większej niż 140 cm. 

Za recykling zużytych opon odpowiedzialne są podmioty, które wprowadzają je na rynek. Mogą one dokonać go samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji zajmujących się odzyskiem. Jeśli ten obowiązek nie zostanie spełniony, to w zamian podmiot wprowadzający opony musi uiścić opłatę produktową.

Niestety głównym problemem związanym z recyklingiem starych opon jest niekontrolowane sprowadzanie ich do Polski z zagranicy – nie trzeba do tego zezwolenia. 

Przeczytaj też: Zestaw naprawczy do opon – czy to dobre rozwiązanie?

Zużyte opony – do czego się ich używa?

Wiemy już, że starych opon nie wolno składować, a jednocześnie zgodnie z prawem powinny one być ponownie wykorzystane. Co więc się z nimi robi? Zużyte opony można:

• wykorzystać jako źródło energii,
• poddać recyklingowi materiałowemu,
• poddać regeneracji (bieżnikowanie), 
• wyeksportować.

Duża część opon wykorzystywana jest w cementowniach. Do czego? Są one tam spalane podczas procesu produkcji cementu portlandzkiego – to istotny składnik betonu. Zużyte opony spala się na dwa sposoby: w całości lub po pocięciu na wióry. Ponieważ temperatury podczas całego procesu są bardzo wysokie, to opony ulegają całkowitemu spaleniu – nowoczesne filtry na kominach ograniczają emisję CO2 i innych substancji trujących. 

Natomiast bieżnikowanie polega na nałożeniu nowego bieżnika na zużytą oponę, co przedłuża jej żywotność i pozwala ponownie wprowadzić ją do użytku.

W tym artykule interesuje nas przede wszystkim to, co powstaje z opon poddanych recyklingowi materiałowemu. Które materiały ze składu opony można odzyskać? 

Recykling materiałowy – co powstaje ze starych opon?

Najlepszym rozwiązaniem w przypadku starych opon jest przeprowadzenie recyklingu materiałowego – nazywanego też surowcowym. Proces ten polega na przetworzeniu zużytej opony tak, by odzyskać z niej stal, tekstylia i gumowy granulat. Następnie pozyskane materiały wykorzystywane są ponownie w wielu gałęziach gospodarki.

Gdzie wykorzystuje się materiały uzyskane z recyklingu surowcowego opon?

• Budownictwo – do budowy dróg (asfalt) oraz podkładów kolejowych, a także do produkcji wzmocnionego betonu,
• infrastruktura drogowa – ekrany akustyczne i znaki,
• infrastruktura sportowa i rekreacyjna – nawierzchnie sztucznych boisk czy place zabaw (na przykład boiska do koszykówki),
• przemysł gumowy – przedmioty z gumy takie jak maty, wycieraczki, dywaniki czy podkładki tarasowe,
• poligrafia.

Również całe opony wykorzystywane są w budownictwie lądowym i wodnym – tworzy się z nich bariery ochronne, gdyż dobrze pochłaniają energię.  

Przeczytaj też: Poradnik wymiany opon – co musisz wiedzieć, by jeździć wygodnie i bezpiecznie?

Piroliza opon – co to jest?

To rodzaj obróbki cieplno-chemicznej, który polega na ogrzewaniu surowca do temperatury przekraczającej 400ºC w atmosferze beztlenowej lub obojętnej w reaktorze. W takich warunkach dochodzi do licznych reakcji chemicznych, które powodują powstania sadzy, olejów i gazów, które mogą być potem wykorzystane na przykład do wytwarzania energii elektrycznej.

Olej popirolityczny – to cenne źródło związków chemicznych (benzen, toluen, ksylen, dipenten), które może być wykorzystywane także jako olej opałowy lub napędowy.

Gaz popirolityczny – po oczyszczeniu może być użyty jako paliwo. 

Sadza popirolityczna – nadaje się do produkcji węgla aktywnego, a także niskiej jakości produktów gumowych czy pigmentu drukarskiego.

Głównym problemem surowców uzyskanych z pirolizy opon jest wysoka zawartość siarki. Dlatego muszą one być odsiarczane, by poprawić ich jakość. 

FAQ –  najczęściej zadawane pytania o utylizację opon