Wady wzroku a prawo jazdy – ograniczenia dla kierowców z wadami wzroku
Nosisz okulary lub szkła kontaktowe i chcesz ubiegać się o prawo jazdy? Nie musisz się obawiać, że kłopoty ze wzrokiem pozbawią Cię takiej możliwości, jednak informacja o wadzie pojawi się na dokumencie uprawniającym do prowadzenia pojazdów, a Ciebie będą wówczas dotyczyć pewne ograniczenia. A co w przypadku poważniejszych wad wzroku? Wyjaśnienie wszystkich związanych z tym kwestii znajdziesz w artykule.
W tym artykule przeczytasz:
Badania lekarskie dla kierowców – co obejmują?
Jak dobrze wiadomo, przed podejściem do egzaminu i uzyskaniem prawa jazdy każdy kandydat na kierowcę musi spełnić szereg obowiązków. Zalicza się do nich m.in. przejście badania lekarskiego, po którym uprawniony do jego przeprowadzenia lekarz wydaje badanej osobie orzeczenie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem. O konieczności spełnienia tego wymogu mówi art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami.
Koszt badania lekarskiego dla kierowców wynosi 200 zł i jest niezmienny zarówno w przypadku pierwszego, jak i powtórnego badania.
Co dokładnie kryje się pod terminem “badanie lekarskie”? Chodzi oczywiście o sprawdzenie, czy badana osoba nie wykazuje żadnych cech czy przypadłości, które mogłyby istotnie wpłynąć na bezpieczeństwo prowadzenia przez nią pojazdu. Jest to zatem sprawa bardzo ważna, wręcz kluczowa, przy ubieganiu się o prawo jazdy. W praktyce jednak przyjęte podczas badania normy są na tyle mało restrykcyjne, że w zdecydowanej większości przypadków stanowi ono krótką formalność, która rzadko kończy się negatywnym wynikiem.
Na czym zatem polega samo badanie lekarskie? Przeprowadzający je lekarz skupia się na podstawowym sprawdzeniu tych aspektów stanu zdrowia danej osoby, które mogą wpłynąć na jej zachowanie za kierownicą. Szczegółowo wymienia je Rozporządzenie Ministra Zdrowia, zaliczając do nich sprawdzenie m.in.:
- narządu wzroku,
- narządu słuchu,
- układu ruchu,
- układu sercowo-naczyniowego i układu oddechowego,
- układu nerwowego,
- cukrzycy,
- stanu psychicznego,
- objawów wskazujących na uzależnienie od alkoholu lub innych podobnych substancji.
Badanie lekarskie na prawo jazdy można odbyć w dowolnym Ośrodku Medycyny Pracy. Często organizują je również we własnym zakresie ośrodki szkolące przyszłych kierowców.
Długość terminu ważności badań określana jest przez przeprowadzającego je lekarza, ale maksymalnie na 15 lat, czyli najdłuższy czas, na jaki wydawane jest prawo jazdy. Przy jego wymianie na nowe, badania trzeba powtórzyć – wymóg ten nie dotyczy osób z bezterminowym prawem jazdy oraz sytuacji zmiany nazwiska. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: “Wymiana prawa jazdy 2024 – o tym pamiętaj!”.
Badanie wzroku kierowcy – co jest sprawdzane?
Skupmy się teraz na najbardziej interesującym nas elemencie badania lekarskiego kierowców, czyli badaniu wzroku. To oczywiście absolutnie kluczowy dla prowadzących pojazdy narząd, dlatego jego kontroli lekarz przeprowadzający badanie poświęca szczególną uwagę. Jak wygląda badanie w tym zakresie?
Nie różni się ono szczególnie od każdego standardowego badania wzroku. Lekarz sprawdza zatem ostrość wzroku za pomocą tzw. Tablicy Snellena, z której badany musi odczytać litery i cyfry umieszczone w zmniejszających się rzędach. Ponadto badane jest pole widzenia, czyli umiejętność patrzenia na boki, a także ruchy oczu pozwalające wykryć m.in. zeza.
W przypadku braku zastrzeżeń, badanie jest zaliczone. Jeżeli natomiast lekarz je przeprowadzający odnotuje jakiegoś rodzaju odchylenia od prawidłowego stanu zdrowia, może on skierować badanego do lekarza specjalisty lub zlecić badania diagnostyczne.
Osoby noszące okulary lub szkła kontaktowe muszą przyjść w nich na badanie i poinformować lekarza o ich używaniu.
Jakie są warunki zaliczenia badania wzroku kierowcy?
Szczegółowe warunki badania lekarskiego w zakresie narządu wzroku określone są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia. Zgodnie z nim, w przypadku osób ubiegających się o wydanie lub posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T, wymagane jest stwierdzenie:
- obuocznej ostrości wzroku nie mniej niż 0,5 po korekcji,
- poziomego pola widzenia co najmniej 120° o zakresie minimum 50° na lewo i prawo, oraz 20° w górę i w dół.
Dla wskazanych wyżej kategorii prawa jazdy nie jest z kolei wymagane badanie rozpoznawania barw, widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie. Te dotyczyć mogą m.in. kierowców zawodowych, w przypadku których obowiązują inne przepisy – więcej na ten temat w artykule “Jakie badania muszą przejść kierowcy zawodowi zanim zaczną pracę za kółkiem?”.
Starosta, jako organ wydający prawo jazdy, może wezwać kierowcę do ponownego przejścia badania lekarskiego, np. na podstawie notatki policyjnej po stłuczce lub wypadku.
Ograniczenia prawa jazdy dla osób z wadami wzroku
O ile zaliczenie badania lekarskiego sprawdzającego wzrok kierowcy nie jest niczym trudnym nawet dla osób z wadami wzroku, nie oznacza to, że nie dotyczą ich pewne reguły. Przede wszystkim, trzeba pamiętać, że osoba ze stwierdzoną wadą wzroku otrzymuje terminowe prawo jazdy krótsze niż 15 lat. Dokument dla kierowcy, u którego stwierdzono np. krótkowzroczność czy nadwzroczność, jest wydawany maksymalnie na 10 lat, a w przypadku stwierdzenia poważniejszych wad – na 5 lat lub mniej. Po tym czasie badanie lekarskie należy powtórzyć.
Dodatkowo, w przypadku osób u których podczas badania lekarskiego stwierdzono wady wzroku, informacja na ten temat pojawia się w dokumentacji medycznej, a także zostaje umieszczona na prawie jazdy za pomocą tzw. kodu ograniczenia. Jest to sposób zapisu informacji na temat wymaganej u danego kierowcy korekcji wzroku podczas prowadzenia pojazdu.
Kody ograniczenia dotyczące narządu wzroku określa zaczynają się od cyfr 01 (wymagana korekta lub ochrona wzroku) i znajdują się w polu nr 12 na blankiecie prawa jazdy. Zgodnie z rozporządzeniem ws. wzorów dokumentów uprawniających do prowadzenia pojazdów, oznaczają one:
- 01.01 – okulary,
- 01.02 – soczewka(i) kontaktowa(e),
- 01.05 – przepaska na oko,
- 01.06 – okulary lub soczewki kontaktowe,
- 01.07 – indywidualna korekta lub ochrona wzroku.
Dlaczego te kody są istotne? Kierowca posiadający w prawie jazdy kod 01.01, ale używający soczewek zamiast okularów, w razie kontroli policyjnej naraża się na mandat w wysokości 1500 zł za nieprzestrzeganie warunków oznaczonych w dokumencie uprawniającym do prowadzenia pojazdu. Możliwość zamiennego korzystania z okularów i soczewek daje jedynie kod 01.06.
Michał od lat nosił okulary, dlatego gdy ubiegał się o prawo jazdy, lekarz przeprowadzający jego badanie wpisał do dokumentacji medycznej adnotację o kodzie 01.01. Jakiś czas później Michał zaczął jednak używać na zmianę z okularami soczewek kontaktowych i chciał mieć możliwość prowadzenia w nich samochodu. W tym celu udał się na ponowne badanie, informując lekarza o zaistniałej sytuacji i prosząc o wpisanie na zaświadczeniu kodu 01.06, aby ten znalazł się na nowo wydanym dokumencie prawa jazdy.
Ograniczenia prawa jazdy w przypadku daltonizmu i widzenia na jedno oko
Jak wygląda kwestia ograniczeń dotyczących prawa jazdy dla osób z poważniejszymi wadami wzroku? W niektórych przypadkach (np. dużych wad wzroku lub astygmatyzmu) wystarczająca będzie odpowiednia korekcja wzroku z właściwą adnotacją na prawie jazdy, w innych z kolei mogą pojawić się większe ograniczenia.
Daltonizm
Osoby cierpiące na daltonizm, czyli zaburzenie rozpoznawania barw, nie muszą martwić się o wydanie prawa jazdy kategorii A lub B. W ich przypadku polskie prawo nie przewiduje żadnych przeciwwskazań. Inaczej jest przy zawodowych kategoriach C i D – tam kierowca musi udowodnić, że potrafi prawidłowo rozpoznawać barwę czerwoną, żółtą i zieloną. Test pomagający to ustalić wykonuje się na tzw. lampie Wilczka.
Widzenie na jedno oko
Przeciwwskazaniem do prowadzenia pojazdów nie musi być także jednooczność, o ile kierowca spełnia dwa warunki:
- ostrość wzroku i pole widzenia oka widzącego mieszczą się w granicach przewidzianych dla widzenia obuocznego (podane szczegółowo wyżej),
- od powstania jednooczności upłynęło co najmniej 6 miesięcy.
W przypadku widzenia na jedno oko kierowców zawodowych wymagane jest przedstawienie opinii lekarza specjalisty w dziedzinie okulistyki potwierdzającej adaptację.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o wpływ wad wzroku na prawo jazdy
Teoretycznie jest to oczywiście możliwe, ale jedynie w przypadku, gdy wspomnianą wadę ignorujesz, nie stosując się do zalecanych przez lekarza metod korekcji wzroku. Jeżeli cierpisz np. na krótkowzroczność czy nadwzroczność i w związku z tym nosisz okulary lub soczewki kontaktowe, wystarczy że informacja na ten temat znajdzie się na Twoim prawie jazdy w postaci odpowiedniego kodu ograniczenia.
Tak, ale jedynie w przypadku, gdy posiadasz prawo jazdy z kodem ograniczenia 01.06. Oznacza on właśnie możliwość jazdy zarówno w okularach, jak i soczewkach, podczas gdy kody 01.01 i 01.02 odnoszą się do nich osobno. Niestosowanie się do kodów umieszczonych na prawie jazdy grozi mandatem w wysokości 1500 zł.
W przypadku kierowców niezawodowych powtarzanie badania jest obowiązkowe przy każdej wymianie prawa jazdy (za wyjątkiem bezterminowych dokumentów i zmiany nazwiska) oraz po utracie ważności badań. Kierowcy zawodowi są zobowiązania do powtarzania badań co 5 lat, jeśli nie ukończyli 60. roku życia, lub co 30 miesięcy, jeśli są starsi.
- Badanie lekarskie określające brak przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów jest obowiązkowe dla wszystkich kierowców. Obejmuje m.in. kontrolę narządów wzroku i słuchu oraz układu ruchu.
- Badanie wzroku kierowcy polega na sprawdzeniu ostrości i pola widzenia oraz ruchów oczu.
- Prawo jazdy dla osób ze stwierdzonymi wadami wzroku jest ważne maksymalnie przez 10 lat.
- Kody ograniczenia na prawie jazdy osób z wadami wzroku określają wymagany w ich przypadku sposób korekcji wzroku.
- Osoby cierpiące na daltonizm lub widzące na jedno oko również mogą otrzymać zaświadczenie o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów.
- Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20110300151/U/D20110151Lj.pdf
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001659/O/D20191659.pdf
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160000702/O/D20160702.pdf
Trudne pojęcia:
Dołącz do dyskusji