Co trzeba wiedzieć o zespole pojazdów? Sprawdź, co mówią na ten temat przepisy
Przepisy dotyczące zespołu pojazdów w polskim prawie są dość zawiłe i często sprawiają problemy z interpretacją. Co dokładnie mieści się w tej definicji? Jaką maksymalną długość mogą mieć zespoły pojazdów, z jaką dopuszczalną prędkością mogą się poruszać i jaką masę osiągać?
Z tego artykułu dowiesz się:
Kiedy mamy do czynienia z zespołem pojazdów?
Zgodnie z art. 2 pkt 49 Ustawy Prawo o ruchu drogowym zespół pojazdów tworzą pojazdy złączone ze sobą w celu poruszania się po drodze jako całość, ale nie dotyczy to pojazdów złączonych w celu holowania. Innymi słowy, z zespołem pojazdów mamy do czynienia w przypadku połączenia samochodu z przyczepą, ale nie z innym samochodem wziętym na hol.
Specjalną kategorią zespołu pojazdów są z kolei tzw. pojazdy członowe. Według art. 2 pkt 35 kodeksu drogowego tworzą je zespoły pojazdów składające się z pojazdu silnikowego złączonego z naczepą. Jaka jest różnica? Ta wynika z rozróżnienia pomiędzy przyczepą a naczepą.
- Przyczepa to pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem.
- Naczepa to rodzaj przyczepy, której część spoczywa na pojeździe silnikowym i obciąża ten pojazd.
Pojazdem członowym nazwiemy więc zespół pojazdów złożony ze specjalnego pojazdu posiadającego siodło do sprzęgania z naczepą, który pełni rolę ciągnika oraz samej naczepy obciążającej ciągnik. Najczęściej będą to zatem samochody ciężarowe wraz z naczepami. Samochody osobowe z przyczepami lub przyczepami kempingowymi to z kolei zwykłe zespoły pojazdów.
Ekspert Mubi radzi:
Długość zespołu pojazdów – ile wynosi i od czego zależy?
Regulacje dotyczące długości zespołu pojazdów znajdziemy w art. 62 ust. 4 i 4a Ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nimi zespół pojazdów może składać się najwyżej:
- z dwóch pojazdów, jeśli jest ciągnięty przez pojazd silnikowy inny niż ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny,
- z trzech pojazdów, jeśli ciągnięty przez ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny.
Liczba pojazdów tworzących zespół to jednak nie wszystko, bo ściśle określona jest także ich długość. Łączna długość zespołu pojazdów nie może przekraczać:
- 18,75 m – w przypadku zespołu dwóch pojazdów,
- 22 m – w przypadku zespołu trzech pojazdów.
Wyjątki stanowią zespoły pojazdów złożone z pojazdu samochodowego i naczepy, których długość nie może przekraczać 16,5 m oraz motocykla, motoroweru i roweru wraz z przyczepą, których długość nie może przekraczać 4 m.
Masa zespołu pojazdów – ile może wynieść i jak ją obliczyć?
O ile ustalenie, czy zespół pojazdów mieści się w dopuszczalnych granicach ze względu na swoją długość, nie powinno sprawić nikomu większych kłopotów, o tyle problem może się pojawić w kwestii masy. W tym przypadku konieczne będzie bowiem sięgnięcie do dokumentów pojazdu i sprawdzenie niektórych oznaczeń w dowodzie rejestracyjnym samochodu i przyczepy. Jakich?
Przede wszystkim będą nas interesować pozycje:
- F.2 – określająca dopuszczalną masę całkowitą pojazdu,
- F.3 – określająca dopuszczalną masę całkowitą zespołu pojazdów,
- O.1 – określająca maksymalną masę całkowitą przyczepy z hamulcem,
- O.2 – określająca maksymalną masę całkowitą przyczepy bez hamulca.
Co zatem trzeba zrobić? W pierwszej kolejności sprawdź, ile wynosi dopuszczalna masa całkowita (dmc) przyczepy. Znajdziesz ją w jej dowodzie rejestracyjnym w rubryce F.2. Jeśli przyczepa ma hamulec, wartość ta nie może przekraczać liczby podanej w rubryce O.1 dowodu rejestracyjnego auta, jeśli nie ma – interesuje Cię rubryka O.2.
Kolejnym warunkiem koniecznym do utworzenia zespołu pojazdów jest sprawdzenie, czy jego dmc nie przekracza wartości z rubryki F.3 dowodu rejestracyjnego auta.
1 stycznia 2023 roku zmieniły się przepisy dotyczące zespołów pojazdów z przyczepami wyposażonymi w hamulec najazdowy. Do tej pory obowiązywały regulacje mówiące, że hamulec najazdowy powinien być stosowany w przyczepach z dmc do 2631 kg (3500 kg x 1,33). Po zmianie z przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia zniknął zapis mówiący, że dmc pojazdu ciągnącego powinna być o 33% większa niż przyczepy. Oznacza to, że aktualnie hamulec najazdowy jest dopuszczalny w przyczepie o dmc nieprzekraczającej 3,5 t. Innymi słowy, przy obliczaniu dmc przyczepy nie stosuje się już przelicznika 1,33.
Czy to już wszystko? W teorii tak, w praktyce niekoniecznie, bo trzeba pamiętać, że cały czas mówimy o dopuszczalnej masie całkowitej, która powinna (bo oznacza największą dozwoloną przepisami masę pojazdu wraz z pasażerami i ładunkiem), ale nie zawsze przekłada się na rzeczywistą masę całkowitą. Tym mianem określa się faktyczną masę pojazdu łącznie z masą znajdujących się w nim rzeczy i osób – a przeczytać o niej można w kodeksie drogowym, w przepisach wspomnianego już art. 62.
Zgodnie z nimi rzeczywista masa całkowita przyczepy ciągniętej przez:
- samochód osobowy, ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t lub autobus nie może przekraczać rzeczywistej masy całkowitej pojazdu ciągnącego,
- samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t nie może przekraczać jego rzeczywistej masy całkowitej powiększonej o 40%,
- motocykl lub motorower nie może przekraczać ich masy własnej i nie może być większa niż 100 kg.
Co to wszystko oznacza? W praktyce chodzi o to, że obliczając masę zespołu pojazdów, nie powinieneś kierować się wyłącznie teoretycznymi danymi zawartymi w ich dowodach rejestracyjnych. Zawsze trzeba brać pod uwagę masę przewożonych w nich w konkretnych przypadkach osób oraz ładunków i uważać, by rzeczywiste masy całkowite nie okazały się większe od dopuszczalnych norm.
Jakich uprawnień potrzebujesz do prowadzenia zespołu pojazdów?
Kolejną kwestią budzącą sporo wątpliwości wśród kierowców jest to, jakie dokładnie uprawnienia są potrzebne do prowadzenia różnego rodzaju zespołów pojazdów. Wszystko dlatego, że kategorii prawa jazdy w Polsce nie brakuje, a że każda obejmuje nieco inne pojazdy, łatwo przy tym o zamieszanie.
Przede wszystkim warto więc zapamiętać, kiedy do prowadzenia zespołu pojazdów wystarczy zwykła kategoria B prawa jazdy. A takich przypadków wcale nie ma mało, bo zgodnie z prawem jej właściciele mogą kierować:
- zespołem pojazdów złożonym z pojazdu samochodowego o masie do 3,5 t oraz przyczepy lekkiej (o dmc nieprzekraczającej 750 kg),
- zespołem pojazdów złożonym z pojazdu samochodowego o masie do 3,5 t oraz przyczepy innej niż lekka, o ile łączna dmc tego zespołu nie przekracza 4250 kg.
Jeśli łączne dmc samochodu i przyczepy nie przekracza 4250 kg, lecz przyczepa waży więcej niż 750 kg, dokumentem uprawniającym do prowadzenia takiego zespołu pojazdów będzie prawo jazdy kategorii B z kodem 96.
A co jeśli chciałbyś kierować zespołem pojazdów, którego dmc przekracza 4250 kg? Wówczas będziesz potrzebował prawa jazdy kategorii B+E, które uprawnia do prowadzenia zespołu pojazdów złożonych z samochodu o masie do 3,5 t oraz przyczepy o masie do 3,5 t. Ponadto takie uprawnienie pozwoli Ci też poprowadzić zespół pojazdów składający się z ciągnika rolniczego lub pojazdu wolnobieżnego z przyczepą. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: „Prawo jazdy kategorii B+E – wszystko, co musisz wiedzieć”.
Właściciel samochodu osobowego dowiedział się, że ma prawo prowadzić zespół pojazdów złożony z samochodu osobowego i przyczepy, o ile ich masa nie przekracza 4250 kg. Sprawdził dane dotyczące dopuszczalnej masy całkowitej w swoim dowodzie rejestracyjnym i doszedł do wniosku, że bez obaw może poruszać się swoim samochodem i wybraną przez siebie przyczepą, które miały prawie taką samą masę. Gdyby ciągnął przyczepę o większej niż dopuszczalna masie całkowitej, mógłby spowodować zagrożenie dla siebie i innych uczestników ruchu drogowego, a w razie kontroli zapłacić od 100 do 300 zł mandatu.
Z jaką prędkością mogą poruszać się zespoły pojazdów?
Kwestię dopuszczalnych prędkości na drogach w Polsce regulują przepisy art. 20 kodeksu drogowego. W przypadku zespołu pojazdów są one identyczne jak dla pozostałych pojazdów na obszarze zabudowanym, ale inne w terenie niezabudowanym.
Obszar zabudowany
Zespół pojazdów na obszarze zabudowanym może się poruszać z prędkością:
- maksymalnie 50 km/h w obszarze zabudowanym,
- maksymalnie 20 km/h w strefie zamieszkania.
Obszar niezabudowany
Zespół pojazdów poza obszarem zabudowanym może się poruszać z prędkością maksymalnie 80 km/h na:
- autostradzie,
- drodze ekspresowej,
- drodze dwujezdniowej o przynajmniej dwóch pasach ruchu w każdą stronę.
Na pozostałych drogach w obszarze niezabudowanym ograniczenie prędkości dla zespołu pojazdów wynosi 70 km/h.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o zespół pojazdów
Do poruszania się zespołem pojazdów wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii B lub B+E. Pierwsza z tych kategorii uprawnia do jazdy samochodem osobowym z przyczepą lekką lub inną niż lekka, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita pojazdów nie przekracza 4250 kg. Kategoria B+E uprawnia do kierowania samochodem o masie do 3,5 t z przyczepą o masie do 3,5 t.
Zespół pojazdów ciągnięty przez pojazd rolniczy lub wolnobieżny może składać się z 3 pojazdów i mieć długość do 22 m. Zespół ciągnięty przez inny rodzaj pojazdu (na przykład samochód osobowy) może składać się z 2 pojazdów i osiągnąć długość 18,75 m.
Zespół pojazdów może poruszać się z prędkością 20 km/h w strefie zamieszkania, a w obszarze zabudowanym do 50 km/h. Na autostradzie, drodze ekspresowej i drodze dwujezdniowej o dwóch pasach ruchu w każdą stronę zespół pojazdu może jechać z prędkością do 80 km/h, a na innych drogach w obszarze niezabudowanym – do 70 km/h.
- Zespół pojazdów składa się z pojazdów złączonych ze sobą w celu poruszania się po drodze jako całość.
- Pojazd członowy to specjalny rodzaj zespołu pojazdów składający się z pojazdu silnikowego oraz przyłączonej do niego naczepy.
- Zespół pojazdów może się składać z dwóch pojazdów. Trzy są dopuszczalne, jeśli zespół jest ciągnięty przez ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny.
- Długość zespołu dwóch pojazdów nie może przekraczać 18,75 m, trzech – 22 m.
- Dopuszczalną masę zespołu pojazdów można określić po wartościach podanych w dowodzie rejestracyjnym. Rzeczywista masa całkowita przyczepy nie może przekraczać rzeczywistej masy całkowitej ciągnącego ją samochodu osobowego.
- Do prowadzenia zespołu pojazdów o masie nieprzekraczającej 4250 kg może uprawniać kategoria B prawa jazdy. Do prowadzenia cięższych zespołów pojazdów potrzebna będzie kategoria B+E.
- Ograniczenia prędkości dla zespołu pojazdów są takie same jak dla pozostałych pojazdów na obszarze zabudowanym, ale inne poza obszarem zabudowanym, gdzie wynoszą w zależności od drogi – 70 km/h i 80 km/h.
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf
- http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20110300151/U/D20110151Lj.pdf
Dołącz do dyskusji