Bezwzględne pierwszeństwo dla pieszych – wady i zalety takiego rozwiązania

Bezwzględne pierwszeństwo dla pieszych – idea pomysłu

Informacje o zmianach w ustawie Prawo o ruchu drogowym pojawiały się już w 2019 roku. Wspominano o chęci poprawy bezpieczeństwa kierowców oraz pieszych. W przestrzeni publicznej mówiono o pomyśle rozszerzenia karania kierowców za przekroczenie prędkości o 50 km/h poza teren zabudowany – zatrzymanie prawa jazdy. Rozważano także zmiany w pierwszeństwie dla pieszych…

Ze względu na szczególną sytuację pieszych w ruchu drogowym planowano, dalej rozważane są owe zmiany, rozszerzenie ich uprawnień związanych z przechodzeniem przez przejścia dla pieszych. W myśl obecnych przepisów piesi mają bezwzględne pierwszeństwo jedynie na pasach – pomysł zakłada rozszerzenie pierwszeństwa również o sytuacje wkraczania i oczekiwania przed przejściem dla pieszych.

Przepisy, w myśl których kierowca musi ustąpić pierwszeństwa pieszym, gdy ten stoi przed pasami, obowiązują w większości krajów Europy Zachodniej. W niektórych z nich są nawet bardziej rygorystyczne. We Francji przepisy drogowe wskazują, że:

• każdy kierowca ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pieszemu, a nawet zatrzymać się, kiedy pieszy przechodzi przez pasy, wchodzi na jezdnię, wyraźnie pokazuje taki zamiar lub krąży przy przejściu, będąc jeszcze na chodniku. Przepis ten dotyczy obszarów zabudowanych.

Wprowadzenie takich przepisów ma poprawić bezpieczeństwo pieszych. Jest to o tyle ważne, że w Polsce w 2016 roku zginęło 868 pieszych – najwięcej w całej UE. Wprawdzie w 2007 roku śmierć poniosło aż 1951 osób – zmiany na plus są bardzo duże, zważywszy na wielokrotne zwiększenie liczby samochodów i ruchu – ale nadal są to bardzo wysokie wskaźniki. Przyjrzyjmy się więc statystykom wypadków z udziałem pieszych w 2019 roku, by uświadomić sobie skalę problemu!

Wypadki z udziałem pieszych – 23,1% wszystkich zdarzeń!

W raporcie policji na temat wypadków drogowych w 2019 roku w Polsce znajduje się sekcja poświęcona bezpieczeństwu pieszych. Znajdziemy tam dane na temat ich udziału w wypadkach drogowych:

• 7 005 – wypadki z udziałem pieszych,
• 793 – ofiary śmiertelne,
• 6 361 – piesi, którzy odnieśli obrażenia.

Trudno przejść obok tych liczb obojętnie! Wypadki z udziałem pieszych stanowią aż 23,1% ogółu wypadków. Natomiast ofiary śmiertelne to aż 27,3% wszystkich zabitych na polskich drogach! Co ważne aż 6 312 wszystkich zdarzeń miało miejsce w terenie zabudowanym. Jednak to poza terenem zabudowanym większy odsetek wypadków kończył się śmiercią pieszego.

Dlaczego dane te podawane są w kontekście bezwzględnego pierwszeństwa dla pieszych na pasach? Ktoś może powiedzieć, że osoby poszkodowane to pewnie pijani, którzy wtargnęli na drogę lub piesi bez elementów odblaskowych chodzący poboczami (to również duży problem!) zostali potrąceni na ciemnej drodze. Jednak nie…

Przyczyną 2 898 wypadków było nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu dla pieszych! W wyniku takich zdarzeń zginęło 199 osób, a 2 841 zostało rannych. Jednocześnie na przejściach dla pieszych doszło do:

• 3 466 wypadków drogowych,
• 234 osoby poniosły śmierć,
• 3 375 zostało rannych!

Wyraźnie widać, że jest to bardzo poważny problem. Można zastanawiać się nad kulturą jazdy kierowców, oznakowaniem i oświetleniem przejść dla pieszych – zimą po zmroku (to wtedy jest najwięcej wypadków z udziałem pieszych) trudno zauważyć osobę ubraną w ciemne ubranie, jeśli pada deszcz, a przy “zebrze” nie ma lampy!

Prawo o ruchu drogowym a konwencja wiedeńska – znacząca różnica!

Dlaczego wspominamy tutaj o konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym? Co to takiego jest? To międzynarodowy traktat, który został stworzony ponad 50 lat temu! Jednak władze polskie opublikowały go w Dzienniku Ustaw dopiero w 1988 roku. To właśnie w tym dokumencie zawarte są ogólne zasady ruchu drogowego, które powinny być wprowadzone przez sygnatariuszy.

Czy w Polsce wprowadzone zostały wszystkie przepisy przyjęte w traktacie? Niekoniecznie… W Art. 21.1. znajduje się następujący zapis:

jeżeli ruch pojazdów na tym przejściu nie jest kierowany sygnałami świetlnymi ruchu lub przez funkcjonariusza kierującego ruchem, kierujący powinni zbliżać się do tego przejścia tylko z odpowiednio zmniejszoną szybkością, aby nie narażać na niebezpieczeństwo pieszych, którzy znajdują się na przejściu lub wchodzą na nie; w razie potrzeby powinni zatrzymać się w celu przepuszczenia pieszych.

Zwróćmy uwagę na zdanie “…, którzy znajdują się na przejściu lub wchodzą na nie.”! A co mówią przepisy zawarte w Ustawie o ruchu drogowym? Oto one z Art. 26.1.:

Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu.

Widzisz różnicę w zapisie? To właśnie o nie prowadzona jest dyskusja. Pomysłodawcom zmian chodzi o wprowadzenie zapisu, który mówiłby o obowiązku ustąpienia przez kierowców pierwszeństwa również tym pieszym, którzy wchodzą na przejście lub oczekują na wejście na nie.  

Bezwzględne pierwszeństwo dla pieszych – zalety

Wiemy już, że na polskich drogach ginie wielu pieszych – nie jest to subiektywne stwierdzenie, co potwierdzają porównania statystyk z Polski i krajów o podobnej wielkości. Przykładowo w Hiszpanii w 2016 roku zginęło 389 pieszych (przyp. w Polsce 868). Natomiast w 80-milionowych Niemczech w tym samym czasie było 500 ofiar śmiertelnych! 

Jakie są więc zalety wprowadzenia bezwzględnego pierwszeństwa dla pieszych na przejściach dla pieszych? Oto argumenty za takim rozwiązaniem:

• pieszy jest bardziej narażony na urazy w wyniku wypadku – nie chronią go pasy bezpieczeństwa i poduszki powietrzne,
• pieszy nie musi znać przepisów ruchu drogowego – może nim być dziecko,
• przepisy takie obowiązują w innych krajach – liczba wypadków i ofiar śmiertelnych z udziałem pieszych jest tam niższa,
• wprowadzenie takich przepisów poprawi bezpieczeństwo pieszych – odpowiedzialność za ewentualny wypadek zostanie jasno określona,
• rozszerzenie bezwzględnego pierwszeństwa pieszych zmusi kierowców do większej ostrożności przed przejściami dla pieszych – 50,3% ofiar to osoby powyżej 60 roku życia, a nie biegający na oślep ludzie,
• obecnie ruch samochodowy, zwłaszcza w dużych miastach i na drogach krajowych przebiegających przez miejscowości jest tak duży, że pieszym czasami trudno jest przejść przez przejście dla pieszych.

Przyjrzyjmy się teraz kontrargumentom!

Bezwzględne pierwszeństwo dla pieszych – wady

Rozszerzenie bezwzględnego pierwszeństwa dla pieszych spotyka się także z krytyką. Zwraca się uwagę na to, że nowe przepisy nakładają 100% odpowiedzialności na kierowców, a przecież Ustawa prawo o ruchu drogowym poprzez Art.3.1. wskazuje, że:

uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga – szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.

W końcu należy pamiętać, że samochód nie zatrzymuje się w miejscu, a pewni swojego pierwszeństwa niektórzy piesi mogą w ogóle nie zwracać uwagi na nadjeżdżające pojazdy (pamiętajmy o zasadzie ograniczonego zaufania). Jakie jeszcze inne wady można wskazać w pomyśle na bezwzględne pierwszeństwo dla pieszych również w momencie wejścia i stania przed przejściem? Oto one:

• rozwiązanie takie spowoduje, że ruch samochodowy będzie jeszcze mniej płynny,
• zaczną tworzyć się gigantyczne korki, ponieważ kierowcy będą zatrzymywać się z obawy, że pieszy idący po chodniku, może w każdej chwili skręcić na pasy,
• kierowca może popełnić błąd, zostać oślepionym lub po prostu nie zauważyć pieszego, który myśląc, że zawsze ma pierwszeństwo, wejdzie na jezdnię bez rozejrzenia się na wszystkie strony,
• sam przepis i karanie kierowców nic nie zmieni – liczy się edukacja, 
• liczba wypadków na pasach to nie tylko wina kierowców, ale także fatalnej organizacji przejść dla pieszych i złej infrastruktury.

Na koniec przyjrzyjmy się temu ostatniemu punktowi. Ile razy zdarzyło Ci się jechać samochodem i w ostatniej chwili zauważyć kogoś bez elementów odblaskowych na nieoświetlonym chodniku? A co jeśli nagle taki pieszy zmieni zdanie i wejdzie na przejście dla pieszych, które również nie jest oświetlone?

Oczywiście znak drogowy D-6 przejście dla pieszych wskazuje “zebry” kierowcom, ale czy po zmianie przepisów trzeba będzie w praktyce zatrzymywać się przed każdym takim znakiem na wszelki wypadek? 

Na poprawę bezpieczeństwa wpływają nie tylko przepisy, ale także kultura jazdy, infrastruktura drogowa oraz racjonalna organizacja ruchu drogowego. A Ty jesteś za rozszerzeniem bezwzględnego pierwszeństwa dla pieszych?

Źródła:

• https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf
• https://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html
• https://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/i/infrastruktura-rowerowa_3000/documents/konwencja_wiedenska.pdf
• http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-242-2020/$file/9-020-242-2020.pdf
• https://ec.europa.eu/transport/road_safety/sites/roadsafety/files/pdf/statistics/dacota/bfs20xx_pedestrians.pdf
• https://www.legifrance.gouv.fr/codes/article_lc/LEGIARTI000037411323/

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.