Wypadki na stokach narciarskich – jakich urazów doznają narciarze?
Przed każdym sezonem zimowym mówi się o bezpieczeństwie na stokach narciarskich. Czy jest się rzeczywiście czego bać? Jak często zdarzają się wypadki podczas zjazdu na nartach? Jakie są najczęstsze urazy? I jak zadbać o swoje bezpieczeństwo na stoku i finanse w razie nieszczęśliwego upadku lub zderzenia?
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak często dochodzi do wypadków na stokach narciarskich?
- Czy podczas uprawiania narciarstwa zdarzają się wypadki śmiertelne?
- Jakie są przyczyny wypadków na stokach narciarskich?
- Jakich urazów najczęściej doznają narciarze?
- Kto najczęściej ulega wypadkom podczas uprawiania narciarstwa?
- Dlaczego ubezpieczenie narciarskie jest tak ważne?
Wypadki na stokach narciarskich – statystyki z Polski
W publikacji GUS Uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej w 2021 roku podano, że narty lub deskę snowboardową ma 10,5% gospodarstw domowych w miastach i 12,6% na wsi. Natomiast umiejętność jazdy na nartach lub snowboardzie zadeklarowało 22% badanych, w tym 25,7% mężczyzn i 18,4% kobiet. Nie powinno więc dziwić, że stoki narciarskie każdej zimy są pełne miłośników narciarstwa i snowboardingu. A co z bezpieczeństwem podczas szusowania?
Niestety nikt nie publikuje w Polsce regularnych statystyk co do wypadków na stokach narciarskich. Można znaleźć jedynie starsze lub cząstkowe informacje. Dlaczego w tym artykule będziemy posiłkować się starszymi danymi oraz tymi z innych krajów – USA, Austrii, a nawet Australii!
W pracy Czynniki ryzyka i bezpieczeństwa w uprawianiu narciarstwa znajdziemy informacje, że w Polsce co roku dochodzi do ponad 3000 wypadków na stokach narciarskich. Z kolei TOPR podaje, że tylko na terenie jego działania doszło w sezonach 2008/2009 i 2009/2010 odpowiednio do 1694 i 1798 wypadków narciarskich, a w 2021 roku odnotowano 59 wypadków narciarzy skiturowych i 4 wypadki narciarzy freeride’owych. Natomiast Grupa Beskidzka GOPR w 2022 roku odnotowała 1497 wypadków na 20 stokach narciarskich.
Wypadki śmiertelne na stokach narciarskich – czy często dochodzi do takich zdarzeń?
Z przytoczonej powyżej polskiej pracy wynika, że w Polsce dochodzi do prawie 100 wypadków śmiertelnych na stokach. W porównaniu z innymi krajami jest to szokująco wysoka liczba i budzi pewne wątpliwości. Dlaczego? Oto statystyki wypadków śmiertelnych w Stanach Zjednoczonych z ostatnich 5 sezonów:
| Sezon | Liczba wypadków śmiertelnych w USA | Dni narciarskie w roku [w milionach]* |
|---|---|---|
| 2022/2023 | 46 | 65,4 |
| 2021/2022 | 57 | 60,7 |
| 2020/2021 | 48 | 59,0 |
| 2019/2020 | 42 | 51,3 |
| 2018/2019 | 42 | 59,3 |
| 2017/2018 | 37 | 53,3 |
| 2016/2017 | 43 | 54,8 |
W Stanach Zjednoczonych rocznie na stokach narciarskich jest mniej niż 50 wypadków śmiertelnych – z wyjątkiem sezonu 2021/2021. Natomiast w Polsce ma być ich prawie 100? Przyjrzyjmy się infrastrukturze w obu krajach. W USA są 532 ośrodki narciarskie, które oferują ponad 11 000 km tras zjazdowych (dane z skiresort.info). A w Polsce? Mamy 290 ośrodków z 520 km tras!
Oczywiście wpływ na liczbę wypadków śmiertelnych może mieć wiele czynników, w tym stan infrastruktury, jakość tras narciarskich, natężenie ruchu czy przepisy dotyczące bezpieczeństwa.
W USA podobnie jak w Polsce dorośli nie mają obowiązku jazdy w kaskach, choć większość osób to robi. Sprawdźmy więc statystyki z Austrii. To w końcu jeden z najpopularniejszych kierunków wyjazdów narciarskich. W kraju tym są 440 ośrodki narciarskie, które oferują 7287 km tras zjazdowych.
| Sezon | Liczba wypadków śmiertelnych w Austrii | Dni narciarskie w roku [w milionach] |
|---|---|---|
| 2017/2018 | 30 | 54,7 |
| 2016/2017 | 26 | 52,2 |
| 2015/2016 | 33 | 51,9 |
| 2014/2015 | 34 | 52 |
| 2013/2014 | 39 | 49,4 |
Wprawdzie dane z Austrii i USA dotyczą w większości różnych sezonów, jednak widać, że w kraju alpejskim ginie mniej osób mimo podobnej liczby dni narciarskich. Polskie statystyki wydają się być zawyżone, choć nie jestem tego w stanie zweryfikować. Warto jeszcze dodać, że w Austrii aż 87,3% ofiar śmiertelnych stanowili mężczyźni. Natomiast średnia wieku ofiar to 51 lat.
Przyczyny wypadków na stokach narciarskich – przede wszystkim upadki
Prawdopodobieństwo śmiertelnego wypadku na nartach jest znikome. Z pewnością dużo większe jest podczas jazdy samochodem czy przechodzenia przez jezdnię. A z jakich powodów ludzie ginęli na stokach narciarskich? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w wieloletnich danych z Austrii.
Przyczyny wypadków śmiertelnych na stokach narciarskich w Austrii w sezonach 2008/2009 – 2017/2018:
| Przyczyna śmierci na stoku związana z wypadkiem | Liczba zdarzeń | Procent zdarzeń |
|---|---|---|
| Upadek podczas zjazdu | 89 | 46,8% |
| Kolizja z obiektem | 76 | 40,0% |
| Kolizja z innym narciarzem | 23 | 12,2% |
| Lawina | 2 | 1,0% |
Na stoku narciarskim ludzie giną z dwóch głównych powodów – upadku podczas jazdy oraz kolizji z obiektem. Jaki z tego płynie wniosek? Narciarze mają wpływ na większość takich zdarzeń. Rozważna jazda oraz podnoszenie swoich umiejętności z pewnością zmniejszają szansę na taki śmiertelny wypadek.
Z kolei dane TOPR z sezonów 2008/2009 – 2009/2010 wskazują, że aż w 81,9% przypadków uraz powstał w wyniku upadku, a jedynie w 14,6% w wyniku zderzenia narciarzy.
Najczęstsze urazy narciarzy – nogi i ręce
Na szczęście zdecydowanie większość wypadków na stokach narciarskich nie kończy się śmiercią. Jednak część z nich wiąże się z urazami. Które części ciała narciarzy są szczególnie narażone na uszkodzenia podczas upadku lub kolizji?
| Część ciała | Procent urazów |
|---|---|
| Kończyna dolna | 50,1% |
| Kończyna górna | 35,6% |
| Głowa | 10,8% |
| Klatka piersiowa | 2,5% |
| Kręgosłup | 2,3% |
| Miednica | 2,2% |
| Brzuch | 0,4% |
Z danych TOPR wynika, że w większości przypadków urazy dotyczyły kończyn, a nieco ponad 10% związanych było z głową. Porównajmy te dane ze statystykami przyjęć do szpitali w stanie Wiktoria w Australii!
W latach 2004-2006 przyjęto na oddziały 218 pacjentów, którzy doznali urazów podczas jazdy na nartach. 42% kontuzji dotyczyło kończyn dolnych, 23% kończyn górnych, 3% głowy a 11% barków. Statystyki te są więc podobne do tych z Polski.
Najczęstsze rodzaje urazów kończyn doznanych podczas jazdy na nartach:
| Rodzaj urazu kończyny | Procent urazów |
|---|---|
| Skręcenie | 28,4% |
| Zwichnięcie | 19,5% |
| Złamanie kości długiej | 19,4% |
| Rana | 8,9% |
Narciarze najczęściej doznają skręceń, zwichnięć i złamań kości długich w kończynach. Dane z Australii potwierdzają polskie statystyki, gdyż najczęściej stwierdzano tam skręcenie lub nadwyrężenie (41%), złamanie (28%) oraz urazy mięśni i ścięgien (9%).
Wiek poszkodowanych w wypadkach podczas jazdy na nartach – młodzi najczęściej poszkodowani
Doświadczenie na stoku jest jednym z czynników, który zmniejsza ryzyko wypadku. Dane z Polski pokazują, że to najmłodsi narciarze, a więc statystycznie z najmniejszą liczbą zjazdów, są najczęściej poszkodowani na stokach. Przyjrzyjmy się, jak wygląda rozkład procentowy ze względu na wiek narciarzy na tatrzańskich trasach zjazdowych.
Wypadki w sezonie 2008/2009 oraz 2009/2010
| Wiek poszkodowanych | Procent poszkodowanych |
|---|---|
| do 10 lat | 5,4% |
| od 11 do 20 lat | 31,6% |
| od 21 do 30 lat | 25,5% |
| od 31 do 40 lat | 18,5% |
| powyżej 51 lat | 7,8% |
Najmłodsi i najstarsi stanowią najmniejszy odsetek poszkodowanych, ale może to wynikać z faktu, że jest po prostu ich procentowo mniej na stokach narciarskich. Dodatkowo młodzież i młodzi dorośli są często mniej rozważni i czasami zapominają o konsekwencjach swoich działań, co skłania ich do większej brawury podczas jazdy na nartach – przywileje, a jednocześnie zagrożenia młodości.
Ubezpieczenie na narty – pokrywa koszty leczenia i zapewnia odszkodowanie w razie uszczerbku na zdrowiu
Osoby, które wybierają się na narty, powinny wykupić ubezpieczenie turystyczne dedykowane tego typu aktywności. Dzięki niemu otrzymają szeroką ochronę w razie wypadku podczas korzystania ze stoku narciarskiego. Co zapewnia ubezpieczenie narciarskie?
- Ubezpieczenie kosztów leczenia – ochrona ta dotyczy wyjazdów zagranicznych i jest szczególnie ważna w krajach, gdzie nie obowiązuje karta EKUZ. Dzięki niej ubezpieczyciel pokryje koszty leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego.
- Assistance podróżne – często łączone z ubezpieczeniem kosztów leczenia. Ubezpieczyciel pokryje koszty akcji ratowniczej czy transportu medycznego.
- NNW – ubezpieczony otrzyma odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu.
- OC w życiu prywatnym – ubezpieczyciel weźmie na siebie odpowiedzialność za szkody spowodowane przez ubezpieczonego, na przykład roszczenia wynikające ze zderzenia z innym narciarzem na stoku.
- Ubezpieczenie bagażu i sprzętu sportowego – zapewnia ochronę w przypadku uszkodzenia, zniszczenia lub kradzieży przedmiotów objętych ubezpieczeniem.
Ubezpieczenie na narty znajdziesz w kalkulatorze ubezpieczenia turystycznego Mubi. Pamiętaj, by zaznaczyć, że na wyjeździe zamierzasz uprawiać narciarstwo lub snowboarding, by oferty ochrony były dopasowane do Twojej aktywności podczas obowiązywania ubezpieczenia.
- Dane GUS wskazują, że 22% Polaków deklaruje umiejętność jazdy na nartach lub snowboardzie.
- Szacuje się, że w Polsce dochodzi do około 3000 wypadków na stokach narciarskich.
- Na stokach narciarskich rzadko dochodzi do wypadków śmiertelnych.
- Większość wypadków na stokach spowodowanych jest upadkiem podczas jazdy.
- Narciarze najczęściej doznają urazów kończyn dolnych i górnych.
- Duża część urazów to skręcenia i zwichnięcia, a także złamania.
- Dane TOPR wskazują, że ofiarami wypadków na nartach były młode osoby.
- Ubezpieczenie narciarskie zapewnia szeroką ochronę.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o wypadki na stokach narciarskich
Na nartach nie powinny jeździć osoby, które mają pewne schorzenia lub ograniczenia zdrowotne, które mogą zwiększać ryzyko kontuzji lub pogorszenia stanu zdrowia. Przede wszystkim, ten rodzaj sportu nie jest wskazany dla tych, którzy cierpią na choroby stawów, choroby układu oddechowego czy problemy z układem krążenia. Ponadto z takiej aktywności powinny zrezygnować lub częściowo ograniczyć kobiety w ciąży. Zwłaszcza że ryzyko doznania urazu podczas jazdy na nartach jest wysoce prawdopodobne.
Jeśli chcesz uniknąć kontuzji na stoku, musisz przestrzegać kilku podstawowych zasad bezpieczeństwa i dbać o odpowiednią kondycję fizyczną. Przed wejściem na szlak zrób krótką rozgrzewkę, aby przygotować mięśnie i stawy do wysiłku. Ponadto używaj odpowiednio dopasowanego sprzętu. Upewnij się, że buty narciarskie lub snowboardowe dobrze pasują do stopy, a narty lub deska są w dobrym stanie technicznym. Pamiętaj także o utrzymaniu równowagi i kontrolowaniu prędkości, zwłaszcza na trudniejszych odcinkach stoku. Co ważniejsze, nie przeciążaj się! Jeśli czujesz zmęczenie, to znak, że warto zrobić przerwę i dać sobie czas na odpoczynek.
Przede wszystkim nie panikuj! Twoje spokojne zachowanie pomoże zachować zimną krew zarówno Tobie, jak i innym osobom wokół. W pierwszej kolejności zabezpiecz miejsce wypadku. Wyznacz strefę bezpieczeństwa i poproś innych narciarzy o obejście miejsca zdarzenia. Następnie oceń sytuację, sprawdź, czy poszkodowany oddycha, a jeśli to niezbędne – wezwij pomoc. Wystarczy że zadzwonisz na numer alarmowy (112) lub na numer lokalnej służby ratunkowej w ośrodku narciarskim. Podaj dokładną lokalizację i poinformuj ratowników o rodzaju urazu. Ostatnim krokiem będzie oczekiwanie wraz osobą poszkodowaną na pomoc. W tym czasie stale monitoruj jej stan zdrowia oraz postaraj utrzymać ją w cieple.
- skiresort.info
- https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/sport/uczestnictwo-w-sporcie-i-rekreacji-ruchowej-w-2021-r-,4,4.html
- https://www.jotsrr.org/articles/ski-accidents-in-topr-statistics.pdf
- https://www.monash.edu/__data/assets/pdf_file/0004/218479/haz66.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7215823/
- http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.mhp-9f96e5b5-1ebd-42a2-aad0-2c0e46e21c67/c/BTiP_2019_2_03_Borkowski.pdf
- https://fundacja.topr.pl/podsumowanie-2021/
Dołącz do dyskusji