Cyberprzemoc wobec dzieci – co to jest, czym się objawia i jak na nią reagować?

Hejt, bullying, flood to tylko niektóre terminy związane z cyberprzemocą. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat Internet stał się najważniejszym medium, z którego korzystają dzieci i dorośli. To właśnie cyberprzemoc w stosunku do najmłodszych jest szczególnie groźnym zjawiskiem w sieci. Sprawdźmy, czym ona jest i jak się powinni zachować rodzice, gdy ich dziecko dotknie hejt i cyberbullying!

Cyberprzemoc i hejt – co to jest?

Internet zrewolucjonizował świat. To tam robimy zakupy, załatwiamy sprawy urzędowe, poznajemy się, rozmawiamy, uczymy, a także dzielimy doświadczeniami i przeżyciami. Dla najmłodszych pokoleń to naturalne środowisko, w którym się świetnie odnajdują i lepiej rozumieją obowiązujące tam zasady (też je tworzą) niż starsze pokolenia. Niestety mimo wielu zalet i korzyści Internet ma też ciemne strony – jedną z nich jest hejt i cyberprzemoc.

Przed erą Internetu do gnębienia i prześladowania uczniów dochodziło na korytarzach i boiskach szkolnych. Tak zwany bullying, podobnie jak życie dzieci i nastolatków, trafił do sieci. Pojawiły się pojęcia cyberbullying, cyberprzemoc i hejt. 

Cyberprzemoc (cyberbullying) – to przede wszystkim przemoc rówieśnicza, która polega na nękaniu, zastraszaniu, izolowaniu i wyśmiewaniu ofiary za pomocą urządzeń elektronicznych w Internecie, SMS-ach czy MMS-ach. Osobę, która dopuszcza się cyberprzemocy, nazywa się stalkerem.

Hejt – pochodzi od angielskiego słowa hate, które oznacza czasownik “nienawidzić”. To forma cyberprzemocy, która polega na obraźliwym, najczęściej agresywnym komentowaniu, a także wypowiadaniu się wrogo na temat danej osoby, grupy społecznej lub konkretnego tematu. Celem hejtu jest okazanie pogardy i podważanie pozycji społecznej danej osoby czy grupy społecznej.

Niestety powszechność hejtu i cyberprzemocy wynika często z przekonania, że napastnik jest anonimowy – to nie prawda. Dodatkowo w cyfrowym świecie każdy bardzo łatwo może spreparować, a potem rozpowszechnić agresywne i krzywdzące treści. 

Jednocześnie w Internecie tego typu treści bardzo szybko się rozprzestrzeniają i osiągają duże zasięgi, co tylko zwiększa strach i traumę ofiary. W wirtualnym świecie łatwiej o przemoc, ponieważ napastnik nie musi patrzeć ofierze w twarz, co popycha część osób do takich zachowań. 

Cyberprzemoc wobec dzieci – jak wygląda?

Dzisiejsza młodzież, a także część dorosłych, prowadzi życie towarzyskie w Internecie. To za pomocą tego medium komunikujemy się i pokazujemy nasze życie poprzez serwisy społecznościowe. Wszystko, co umieszczamy w necie, pozostanie tam na zawsze. Do tego bardzo ciężko jest być teraz offline, ponieważ oznacza to wypisanie się z wielu relacji i szans życiowych. Niestety na tych cechach dzisiejszego stylu życia żeruje cyberprzemoc – dlatego też jest tak groźna!

Do cyberprzemocy dochodzi często między rówieśnikami z jednej szkoły bądź klasy. Ofiara i sprawca w wielu przypadkach znają się w rzeczywistości. Jednak w świecie wszechobecnych serwisów społecznościowych hejt (cyberprzemoc) zdarza się również między osobami, które w ogóle się nie znają.

Do najczęściej pojawiających się form cyberprzemocy (bullyingu) zalicza się:

• zamieszczanie wulgarnych, agresywnych komentarzy, tweetów i postów (hejt),
• publikowanie poniżających i ośmieszających zdjęć, filmów lub ich przeróbek,
• podszywanie się pod kogoś innego,
• wykluczenie z grupy w Internecie,
• włamanie na serwis społecznościowy lub e-mail dziecka,
• przesyłanie prywatnych zdjęć i wiadomości innym osobom,
• zalewanie kogoś wiadomościami lub komentarzami (flood),
• tworzenie kompromitujących stron lub materiałów.

Pamiętajmy, że cyberprzemoc nie jest jednorazowym aktem, ale długotrwałym i regularnym nękaniem w Internecie. Hejt i bullying może dotyczyć wyglądu fizycznego, ubioru, zainteresowań, poglądów, orientacji seksualnej czy płci.

Cyberbullying – częściej niż nam się wydaje!

Statystyki dotyczące cyberprzemocy wśród dzieci powinny zaniepokoić każdego rodzica i nauczyciela. Ze statystyk zamieszczonych w raporcie Komendy Wojewódzkiej Policji z siedzibą w Radomiu Cyberprzemoc (dziecko ofiara sprawca) wynika, że:

• 52% dzieci w wieku 12-17 lat doświadczyło cyberprzemocy werbalnej,
• 51% dzieci i młodzieży przynajmniej raz bez zgody i wbrew woli zostało nagranych lub uwiecznionych na zdjęciu,
• 47% było wyzywane,
• 29% padło ofiarą podszywania się pod nie w Internecie,
• 21% dzieci zostało poniżone, upokorzone oraz ośmieszone,
• 16% było zastraszanych i szantażowanych,
• 14% doświadczyło rozpowszechniania wstydliwych i kompromitujących je materiałów.

Z kolei z badań NASK Państwowego Instytutu Badawczego Nastolatki 3.0 wynika, że:

• 44,6% spotkało się z wyzywaniem znajomego w Internecie,
• 44,3% z ośmieszaniem znajomego,
• 43,3% z poniżaniem kogoś,
• 32,1% z podszywaniem się pod znajomego,
• 28,6% z rozpowszechnianiem kompromitujących materiałów,
• 25,6% ze straszeniem znajomego,
• 19,8% z szantażowaniem znajomego.

23,5% nastolatków nie spotkało się z takimi zjawiskami wśród znajomych, a 13,6% trudno było odpowiedzieć na pytanie o tę kwestię. 

Skutki cyberprzemocy – jak wpływa na dzieci?

Cyberprzemoc to poważny problem, a jej skutki mogą być bardzo poważne. To jak ofiara hejtu i bullyingu poradzi sobie z sytuacją, w której się znalazła, zależy między innymi od rodzaju przemocy, jej źródła, cech osobowych dziecka i wsparcia. Zupełnie czymś innym będzie wysyłanie kilku złośliwych wiadomości, a czymś innym długotrwała agresja i dręczenie osób, które widzi się na co dzień w szkole.

Dzieci, które doświadczają cyberprzemocy, mogą czuć się osaczone oraz bezsilne. Z jednej strony obawiają się stalkerów, napastników, a z drugiej powiedzenie rodzicom o przemocy wiąże się z obawą, że zostaną niezrozumiane lub co gorsza, ukarane, na przykład zakazem korzystania z Internetu lub mediów społecznościowych.

Poniżenie, ciągły lęk przed kolejnymi atakami i wyzwiskami wpływa na obniżenie poczucia własnej wartości u ofiary. Może doprowadzić ją do samoizolacji i wycofania się z relacji z rówieśnikami. Dziecko może zatracić pasje, które wcześniej kochało. Ciągłe napięcie i stres na pewno wpłyną na naukę – dorosłym ciężko się skoncentrować, gdy mają problemy, a co dopiero dzieciom.

Długotrwałe przeżywanie cyberprzemocy może wiązać się także z problemami zdrowotnymi, takimi jak bezsenność, bóle głowy i brzucha. Niektóre ofiary podejmują próby samobójcze lub robią się agresywne – każdy z nas słyszałam o atakach gnębionych dzieci na szkoły.

Niestety trauma związana z przemocą z czasów szkolnych może ciążyć także w życiu dorosłym, co może przełożyć się na depresję, stany lękowe i trwałe obniżenie poczucia wartości – konieczna może być wtedy pomoc psychologiczna lub psychiatryczna.

Z kolei u dzieci – sprawcy bullyingu – utrwala się wzorzec zachowań agresywnych, którymi można wpływać na innych. Uczą się one zachowań aspołecznych, zwłaszcza gdy są nagradzane uznaniem przez biernych obserwatorów scen poniżania i gnębienia rówieśników.

Dziecko ofiarą cyberprzemocy – jak na nią reagować?

Ofiarą cyberprzemocy w szkole może paść każdy uczeń. Dlatego tak ważne jest zwracanie uwagi na niepokojące sygnały. Dzieci często nie chcą mówić o hejcie i przemocy, która ich spotkała. Boją się kolejnych ataków, złej reakcji rodziców lub nauczycieli, a także kary związanej z używaniem Internetu.

Zachowania dziecka, które mogą świadczyć o problemie z cyberprzemocą:

• nagła niechęć do chodzenia do szkoły,
• unikanie kontaktów z kolegami i koleżankami,
• kłótnie i bójki z rówieśnikami,
• rezygnacja z hobby i pasji,
• obniżony nastrój, smutek, zdenerwowanie,
• ukrywanie tego, co robi na telefonie lub komputerze,
• rezygnacja z korzystania z komputera, telefonu i internetu,
• nadmierne i kompulsywne sprawdzanie wiadomości w telefonie i serwisach społecznościowych.

Nie zawsze pojawienie się któregoś z wymienionych zachowań musi świadczyć o cyberprzemocy. Przed podjęciem działań, należy spokojnie przyjrzeć się zachowaniu dziecka i nie postępować pochopnie. 

Gdy jednak okaże się, że dziecko jest ofiarą cyberprzemocy, to powinieneś:

• zareagować spokojnie i troskliwie– w tym momencie dziecko potrzebuje wsparcia, to ono jest przerażone i oczekuje rozsądnej,  logicznej reakcji i rzeczowej oceny tego, co się mu przydarzyło (nie karz, tylko wspieraj – to ono jest ofiarą!),
• okazać wsparcie – powiedz, że dobrze zrobiło, informując o zdarzeniu, ponieważ to ono jest ofiarą i nikt nie może go krzywdzić (to nie jego wina), nakreśl z dzieckiem plan działania, obserwuj zachowanie i zadeklaruj pomoc,
• udzielić rad na temat reakcji na cyberprzemoc – poradź dziecku, by unikało kontaktu ze sprawcą, nie kasowało dowodów przemocy oraz zwiększyło bezpieczeństwo w serwisach społecznościowych (zmiany haseł, danych) czy mailu,
• zabezpieczyć dowody cyberprzemocy – zapisz z dzieckiem dowody agresji na dysku (treść, daty, dane nadawcy),
• zgłosić naruszenie w serwisie społecznościowym – jeśli do cyberprzemocy doszło w serwisie społecznościowym, to na ich stronach znajdziesz formularze i wsparcie, co zrobić (interwencja pozwoli na usunięcie szkodliwych treści lub blokadę stalkera),
• interweniować w szkole i porozmawiać ze sprawcą lub jego rodzicami – jeśli sprawcą cyberprzemocy jest uczeń z klasy lub szkoły, to należy także zgłosić się do placówki oświatowej i porozmawiać z nim i jego rodzicami (szkoła ma obowiązek dbać o bezpieczeństwo podopiecznych),
• zgłosić sprawę na policji – jeśli uważasz, że dziecku grozi niebezpieczeństwo lub gdy sądzisz, że doszło do przestępstwa lub wykroczenia.

NNW szkolne – UNIQA oferuje wsparcie w razie hejtu

Ubezpieczyciel UNIQA świadomy zagrożeń cyberprzemocy wobec dzieci rozpoczął wraz z Instytutem Polska Przyszłość im. Stanisława Lema akcję “Masz moc na hejt”. Jednym z aktywnych działań było przygotowanie specjalnej oferty NNW szkolnego, w którego ramach można wykupić dodatkowe ubezpieczenie na wypadek hejtu w Internecie.

UNIQA oferuje 4 warianty NNW szkolnego o różnych sumach ubezpieczenia. Rodzice mogą wykupić za 25 zł dodatkową ochronę na wypadek hejtu, który może spotkać ich dzieci w Internecie. W ramach tego ubezpieczenia UNIQA oferuje:

• ochronę prawną w przypadku naruszenia dobrego imienia i prywatności w Internecie,
• pokrycie kosztów adwokata, radcy prawnego, biegłych, rzeczoznawców, a także postępowania sądowego,
• zorganizowanie i opłacenie specjalisty IT, który usunie lub zablokuje dostęp do bezprawnych bądź negatywnych treści na temat dziecka,
• zorganizowanie i pokrycie kosztów konsultacji psychologicznych – telekonsultacje i 10 wizyt w stacjonarnej placówce medycznej.

NNW szkolne z dodatkową opcją ochrony w przypadku hejtu w Internecie zapewnia profesjonalne wsparcie dziecka od strony psychologicznej, prawnej i technicznej. Więcej o akcji przeczytasz w artykule: https://mubi.pl/biuro-prasowe/masz-moc-na-hejt-uniqa/.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o cyberprzemoc wobec dzieci

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.

Wystaw ocenę

Loading...