Kupujesz lub sprzedajesz auto? Sprawdź, jak działa umowa przedwstępna

Co to jest umowa przedwstępna sprzedaży auta?

Umowa przedwstępna sprzedaży samochodu to dokument, w którym obie strony – zarówno kupujący, jak i sprzedający – zobowiązują się do zawarcia w przyszłości właściwej, ostatecznej umowy kupna-sprzedaży pojazdu na określonych warunkach. Innymi słowy, to forma prawnego „zarezerwowania” transakcji, zanim dojdzie do jej finalizacji.

Nie jest to jeszcze faktyczne przeniesienie własności samochodu, lecz prawo-obowiązek zawarcia tej transakcji w przyszłości. Taki dokument przydaje się szczególnie wtedy, gdy kupujący i sprzedający nie mogą od razu sfinalizować sprzedaży, ale chcą się nawzajem zabezpieczyć.

Czym umowa przedwstępna różni się od właściwej umowy kupna-sprzedaży?

Umowa przedwstępna różni się od umowy kupna-sprzedaży tym, że nie jest to dokument, który przenosi własność pojazdu. Po spisaniu takiej umowy samochód wciąż należy do sprzedającego. To jedynie zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej, czyli właściwej, w określonym terminie i na uzgodnionych warunkach.

Czy umowa przedwstępna jest wiążąca prawnie?

Umowa przedwstępna sprzedaży samochodu jest wiążąca prawnie, o ile spełnia określone warunki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego (art. 389 i 390). To oznacza, że obie strony mają prawny obowiązek zawarcia umowy ostatecznej, czyli tzw. umowy przyrzeczonej, jeśli nie wystąpiły uzasadnione przeszkody. Umowa ta nie przenosi jeszcze własności pojazdu, ale tworzy zobowiązanie do zawarcia właściwej transakcji w przyszłości.

Artykuł 389 Kodeksu cywilnego wyjaśnia, czym jest przedwstępna umowa kupna-sprzedaży:

Co czyni umowę przedwstępną wiążącą?

Aby umowa przedwstępna była prawnie skuteczna, musi zawierać:

• dane obu stron (kupującego i sprzedającego),
• jasny opis przedmiotu sprzedaży (np. samochód: marka, model, numer VIN),
• cenę pojazdu,
• termin zawarcia umowy końcowej lub określenie, że zostanie ona sporządzona w wyznaczonych okolicznościach.

Umowa nie będzie skuteczna, jeśli:

• nie zawiera istotnych postanowień (np. brakuje danych pojazdu lub ceny),
• została zawarta ustnie i brakuje dowodów jej istnienia,
• została zawarta przez osobę nieuprawnioną do sprzedaży pojazdu (np. bez zgody właściciela),
• strony ustaliły, że nie będzie miała mocy wiążącej (np. będzie to forma listu intencyjnego, który nie tworzy zobowiązania).

Przedwstępnej umowy kupna-sprzedaży nie trzeba zawierać u notariusza. Wystarczy forma pisemna dokumentu, choć w niektórych przypadkach (gdy strony chcą dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej przed sądem) forma pisemna z podpisami stron jest absolutnie konieczna.

Kiedy warto zawrzeć umowę przedwstępną kupna-sprzedaży pojazdu?

Umowa przedwstępna kupna-sprzedaży pojazdu nie jest obowiązkowa, ale w wielu sytuacjach stanowi bardzo przydatne i rozsądne zabezpieczenie interesów obu stron. Szczególnie wtedy, gdy transakcja nie może zostać sfinalizowana natychmiast, a strony chcą mieć gwarancję, że ich ustalenia zostaną dotrzymane.

1. Zebranie środków lub uzyskanie finansowania
   Wówczas umowa przedwstępna pozwala zarezerwować auto i mieć pewność, że sprzedający nie sprzeda go komuś innemu. Np. gdy kupujący chce nabyć pojazd, ale:
   – czeka na decyzję kredytową lub leasingową,
   – sprzedaje swoje dotychczasowe auto, by sfinansować nowy zakup,
   – oczekuje na środki z darowizny, spadku lub inwestycji.
2. Skompletowanie dokumentów
   Bez kompletu dokumentów dzięki umowie przedwstępnej kupujący i sprzedający mogą ustalić konkretny termin zakupu pojazdu, mając pewność, że transakcja dojdzie do skutku.
   Np. gdy sprzedający musi:
   – odzyskać dowód rejestracyjny z banku (gdy auto było w leasingu),
   – uzyskać zgodę współwłaściciela lub pełnomocnictwo.
3. Transakcja między firmą a osobą prywatną
   Gdy stroną jest przedsiębiorca, często potrzebny jest czas na:
   – rozliczenia księgowe,
   – przetworzenie formalności wewnętrznych,
   – przygotowanie dokumentów związanych z VAT lub amortyzacją.
   Wówczas umowa przedwstępna chroni obie strony przed nagłą zmianą warunków.
4. Zabezpieczenie dla sprzedającego lub kupującego
   Niekiedy sprzedający chcą mieć pewność, że kupujący nie zrezygnują bez powodu. Z kolei kupujący chcą zabezpieczyć sobie wybrane auto. Umowa z zadatkiem lub zaliczką działa, jak prawne zarezerwowanie pojazdu.
5. Potrzeba formalnego potwierdzenia ustaleń
   Umowa przedwstępna dokumentuje warunki i ułatwia ich egzekwowanie. Np. jeśli:
   – auto ma być odebrane później,
   – ustalono niestandardowe warunki sprzedaży.

Umowę przedwstępną warto zawrzeć zawsze wtedy, gdy istnieje ryzyko, że jedna ze stron mogłaby się wycofać lub nie wypełnić warunków wynikających z umowy. To praktyczny dokument, który pomaga uporządkować i zabezpieczyć cały proces zakupu lub sprzedaży pojazdu bez zbędnego ryzyka.

Z czego powinna składać się umowa przedwstępna?

Aby umowa przedwstępna sprzedaży pojazdu była skuteczna prawnie i chroniła interesy obu stron, powinna zawierać kilka kluczowych elementów, zgodnie z wymaganiami Kodeksu cywilnego oraz dobrą praktyką. Odpowiednie sformułowanie i uzupełnienie umowy pozwalają uniknąć nieporozumień, sporów, a nawet unieważnienia dokumentu.

Dobrze przygotowana umowa przedwstępna kupna-sprzedaży samochodu powinna zawierać:

• tytuł,
• datę i miejsce zawarcia umowy,
• dane stron umowy,
• dane pojazdu,
• cenę,
• zobowiązanie stron do zawarcia umowy końcowej,
• termin zawarcia umowy przyrzeczonej,
• informację o zadatku lub zaliczce (jeśli dotyczy),
• postanowienia dodatkowe (opcjonalne, ale zalecane), np. zapis dotyczący rozwiązania umowy czy kar umownych,
• podpisy obu stron.

Jakie są najczęstsze błędy i problemy przy umowach przedwstępnych?

Zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży samochodu to świetny sposób na zabezpieczenie interesów obu stron. Jednak spisanie takiego dokumenty ma sens tylko wtedy, gdy jest on przygotowany rzetelnie i z uwzględnieniem kluczowych kwestii. W przeciwnym razie zawarcie umowy może prowadzić do nieporozumień, strat finansowych, a nawet do braku możliwości egzekwowania postanowień.

Jakie błędy i problemy pojawiają się najczęściej przy sporządzaniu lub zawieraniu umów przedwstępnych?

1. Brak określenia terminu zawarcia umowy przyrzeczonej
2. Nieprecyzyjne dane pojazdu
3. Nieokreślenie formy zapłaty i jej warunków
4. Zamieszanie między zadatkiem a zaliczką
5. Brak podpisów jednej ze stron
6. Brak jednoznacznego zobowiązania do zawarcia umowy ostatecznej
7. Brak informacji o skutkach rezygnacji z umowy
8. Zawarcie umowy ustnej – brak dowodu zawarcia
9. Niepotwierdzony status prawny sprzedającego lub pojazdu

Jak uniknąć błędów przy zawieraniu umowy przedwstępnej?

Jeśli masz wątpliwości dotyczące poprawności umowy, poczekaj z podpisaniem dokumentu i skonsultuj się z prawnikiem lub rzeczoznawcą. Umowa przedwstępna to poważne zobowiązanie.

Aby uniknąć błędów podczas zawierania umowy przedwstępnej:

1. korzystaj z gotowego, sprawdzonego wzoru umowy,
2. uzupełniaj dokument starannie, bez luk i niedomówień,
3. nie podpisuj dokumentu w pośpiechu – przeczytaj całość lub skonsultuj z prawnikiem,
4. zawsze zrób kopię dla każdej strony.

Co się dzieje, gdy jedna ze stron nie dotrzyma warunków umowy przedwstępnej?

Zawarcie umowy przedwstępnej zobowiązuje obie strony (kupującego i sprzedającego) do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej, czyli właściwej umowy sprzedaży pojazdu. Jeśli jedna ze stron nie dotrzyma ustaleń, mogą grozić jej konsekwencje prawne i finansowe.

W polskim prawie wyróżniamy:

• umowę przedwstępną zwykłą (cywilnoprawną) – zawartą w zwykłej formie pisemnej,
• umowę przedwstępną notarialną – zawartą w formie aktu notarialnego.

Forma ta ma wpływ na skutki w przypadku niedotrzymania warunków.

Jedna ze stron bez uzasadnienia odmawia zawarcia umowy przyrzeczonej

Wówczas druga strona może żądać:

• odszkodowania (umowa przedwstępna zwykła i notarialna)
  Zwrotu kosztów poniesionych w związku z przygotowaniami do zakupu lub sprzedaży auta (np. za transport, analizę techniczną, zaliczkę).
• zawarcia umowy końcowej na drodze sądowej (umowa przedwstępna notarialna)
  Tylko wtedy, gdy umowa przedwstępna została zawarta na piśmie i zawierała wszystkie istotne elementy umowy sprzedaży. Wówczas sąd może zastąpić umowę właściwą swoim wyrokiem.

Konsekwencje finansowe – zaliczka a zadatek

Podczas zakupu auta zainteresowany często zobowiązuje się wpłacić zaliczkę lub zadatek za pojazd. Wiele osób myli jednak te pojęcia, a nie oznaczają one tego samego. Zaliczka ma charakter zwrotny. Jeśli umowa nie dochodzi do skutku z winy jednej ze stron, zaliczka wraca do kupującego. Zadatek nie jest zwrotny. Jeśli kupujący rezygnuje z zakupu bez powodu – traci zadatek. Z kolei jeśli sprzedający wycofa się bez przyczyny – musi oddać zadatek w podwójnej wysokości.

Możliwość rozwiązania umowy lub nieważność umowy

Jeśli warunki nie były jednoznaczne, a umowa została sporządzona wadliwie (np. brakowało w niej określenia istotnych elementów dotyczących przyszłej umowy), można uznać ją za niewiążącą lub rozwiązać za porozumieniem stron.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o przedwstępną umowę kupna-sprzedaży samochodu