Sprzedaż samochodu współwłaścicielowi – zasady i obowiązki

Współwłasność – co to jest?

Samochód, a także inne rzeczy w tym nieruchomości, mogą należeć do kilku osób. Prawo do współwłasności określa Kodeks cywilny. Cały dział IV poświęcony jest temu zagadnieniu. Już pierwszy artykuł (art.195) tej części kodeksu wskazuje, że:

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w polskim prawie wyróżnia się dwa rodzaje współwłasności:

• ułamkową,
• łączną.

Nas w tym artykule będzie interesować współwłasność ułamkowa, czyli taka, w której osoby mają udziały w samochodzie. Co ważne, zgodnie z Kodeksem cywilnym przy braku określenia udziałów, domniemuje się, że są one równe. Natomiast współwłasność łączna dotyczy osób, które związane są określonym stosunkiem osobistym – małżeństwo czy spółka cywilna.

Kiedy najczęściej spotykamy się ze współwłasnością ułamkową samochodu? W przypadku początkujących kierowców, którzy za ubezpieczenie pojazdu musieliby dużo zapłacić, więc decydują się na jego dzielenie z bardziej doświadczoną osobą, która ma bogatą historię ubezpieczenia i wypracowane zniżki na ubezpieczenie pojazdu.

Problem wysokich składek najczęściej dotyka początkujących i młodych kierowców. Dane porównywarki Mubi wskazują, że osoby w wieku 18-25 lat za ubezpieczenie OC auta, które chcieli sami ubezpieczyć, musieli we wrześniu 2024 roku zapłacić średnio 1625 zł. Natomiast ci, którzy współdzielili samochód, otrzymywali oferty ubezpieczenia OC w średniej cenie 1352 zł, czyli aż o 273 zł tańsze!

Zazwyczaj młodzi kierowcy współdzielą samochód z jednym z członków rodziny, który od dłuższego czasu ubezpiecza pojazdy, a udziały otrzymują na zasadzie darowizny. Co jednak z osobami, które decydują się wspólnie kupić samochód, a potem jeden ze współwłaścicieli chce sprzedać swoje udziały temu drugiemu? Czy to skomplikowana procedura?

Porady i informacje na temat współwłasności samochodu znajdziesz w naszym poradniku Współwłasność pojazdu od strony formalnej – co trzeba wiedzieć?

Umowę kupna-sprzedaży samochodu współwłaścicielowi – co powinna zawierać?

Jednym ze sposobów zniesienia współwłasności jest sprzedaż udziałów przez jednego współwłaściciela temu drugiemu. Transakcję taką przeprowadza się w taki sam sposób jak tę zwykłą. Należy sporządzić umowę kupna-sprzedaży, w której sprzedającym jest jeden współwłaściciel, a drugi jest kupującym.

Umowa sprzedaży samochodu powinna zawierać następujące informacje:

• datę i miejsce zawarcia umowy;
• dane sprzedającego współwłaściciela pojazdu – imię, nazwisko, adres, PESEL, dane z dowodu osobistego;
• dane kupującego współwłaściciela pojazdu – imię, nazwisko, adres, PESEL, dane z dowodu osobistego;
• informacje o przedmiocie umowy – marka, model, rocznik, nr silnika, nr nadwozia, nr rejestracyjny i przebieg;
• informacje o warunkach umowy – cena, sposób płatności, termin wydania pojazdu, kluczyków, dokumentów;
• podpisy stron umowy.

Dodatkowo w umowie powinny znaleźć się oświadczenia, których zadaniem jest zabezpieczenie interesów sprzedającego i kupującego. W dokumencie umieszcza się więc następujące oświadczenia:

• kupującego – o zapoznaniu się ze stanem technicznym pojazdu;
• sprzedającego – o posiadaniu udziałów w pojeździe (współwłasności);
• sprzedającego – o tym, że jego udziały nie są przedmiotem zabezpieczenia i nie zostały zajęte przez komornika, a więc może nimi swobodnie dysponować.

Polskie prawo zapewnia dużą swobodę w kształtowaniu umowy kupna-sprzedaży. W dokumencie można zawrzeć także zapisy o sprawach nieuregulowanych, które mogą być ważne dla stron umowy, a są zgodne z Kodeksem cywilnym.

Przeczytaj też: Jak wycenić samochód na sprzedaż?

Sprzedaż udziałów w pojeździe współwłaścicielowi – formalności po transakcji

Po podpisaniu umowy kupna-sprzedaży przez współwłaścicieli obie strony zobowiązane są do spełnienia kilku formalności. Sprzedający współwłaściciel musi pamiętać o dwóch czynnościach:

• zgłoszenie w ciągu 30 dni w urzędzie, który dokonał rejestracji, o zbyciu udziałów w pojeździe;
• zawiadomienie w ciągu 14 dniu ubezpieczyciela o zmianach we własności pojazdu.

Z kolei kupujący udziały byłego współwłaściciela również ma kilka obowiązków. Czeka go więc:

• zgłoszenie w ciągu 30 dni wniosku w wydziale komunikacji o zniesienie współwłasności;
• opłacenie podatku PCC (jeśli jest to konieczne).

W jakich sytuacjach nie trzeba płacić podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC)? Nie trzeba tego robić między innymi, gdy:

• pojazd jest kupowany na fakturę;
• wartość pojazdu jest niższa niż 1 000 zł;
• pojazd kupiony jest przez osobę niepełnosprawną na jej użytek.

Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz w naszym poradniku Podatek od kupna samochodu (podatek PCC) 2024 – kiedy trzeba go zapłacić?.

Nowy dowód rejestracyjny po sprzedaży auta współwłaścicielowi – czy zawsze trzeba wymienić dokument?

W przypadku zwykłej sprzedaży pojazdu innej osobie, a nie współwłaścicielowi, należy zawsze wymienić dowód rejestracyjny, aby dane obecnego właściciela zgadzały się z tymi wpisanymi do dokumentu. Czy po zbyciu udziałów przez jednego współwłaściciela drugiemu również trzeba wyrobić nowy dowód rejestracyjny?

Niekoniecznie! W dokumencie zawsze wpisane są dane wszystkich współwłaścicieli. Gdy współwłaściciel kupujący pozostałe udziały w pojeździe wpisany jest na pierwszym miejscu, to nie trzeba wyrabiać nowego dowodu rejestracyjnego – dane współwłaściciela znajdujące się poniżej, który sprzedają udziały, zostaną po prostu wykreślone przez urzędnika.

Sprzedaż udziałów w aucie współwłaścicielowi a ubezpieczenie OC – co może się zmienić?

Ubezpieczyciele wyliczają wysokość składki ubezpieczeniowej na podstawie wielu zmiennych. Dlatego po sprzedaży udziałów w pojeździe należy ten fakt zgłosić towarzystwu ubezpieczeniowemu, w którym ubezpieczony jest pojazd.

Po otrzymaniu takiej informacji ubezpieczyciel może dokonać rekalkulacji składki OC. Pamiętajmy, że może ona nie tylko wzrosnąć, ale także spaść. Wystarczy, że sprzedającym swoje udziały w pojeździe będzie kierowca, który ma krótszą historię ubezpieczenia i mniejsze doświadczenie w prowadzeniu pojazdów. 

Sprawdźmy więc na przykładzie, jak zmieni się oferta ubezpieczenia Renault Clio z 2010 roku (1,2 l benzyna, 3-drzwiowe, 100 tys. km przebiegu) w przypadku, gdyby 59-letni Jan sprzedał swoje udziały w pojeździe 24-letniemu Staszkowi. Starszy współwłaściciel ma prawo jazdy od 1993 roku, a młodszy od 2018 roku. Starszy od lat ubezpiecza pojazdy, a młodszy nigdy tego nie robił. Obaj mieszkają w Bydgoszczy.

Najtańsze oferty ubezpieczenia w przypadku kupna OC na współdzielone auto przez kierowców:

Ile za ubezpieczenie musiałby zapłacić młodszy współwłaściciel, gdyby ten starszy sprzedał mu swoje udziały w pojeździe. Teraz 24-latek jest jedynym właścicielem Renault Clio. Oto najtańsze oferty ubezpieczenia przygotowane dla niego w porównywarce Mubi:

Koszt ubezpieczenia wyłącznie dla młodszego kierowcy są wyraźnie wyższe. Wynika to z większego ryzyka ubezpieczeniowego, czyli szacunku co do prawdopodobieństwa spowodowania szkody.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o sprzedaż samochodu współwłaścicielowi

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.