Współwłasność pojazdu od strony formalnej – co trzeba wiedzieć?

Od decyzji o współwłasności auta po objęcie go ubezpieczeniem – jak dopisać współwłaściciela samochodu?

Decyzja o współwłasności pojazdu zawsze jest czymś podyktowana. Najczęściej z takiej możliwości korzystają młodzi kierowcy, dla których korzystanie z samochodu wspólnie z bardziej doświadczonym kierowcą jest szansą na obniżenie składki ubezpieczeniowej. A te w przypadku początkujących za kółkiem kierowców bywają naprawdę wysokie. O tym, ile kosztuje OC młodego kierowcy ze współwłaścicielem i bez niego, można przeczytać w artykule: Współwłasność samochodu – ile kosztuje OC ze współwłaścicielem i z czym wiąże się dzielenie pojazdu z innym kierowcą?

Współwłaściciela samochodu nie można tak po prostu dopisać do ubezpieczenia. Potrzebne jest dopełnienie najpierw kilku formalności. Jak krok po kroku ustanowić współwłasność pojazdu?

Jak zostać współwłaścicielem samochodu – umowa kupna-sprzedaży lub darowizna

Żeby zostać współwłaścicielem pojazdu konieczny jest zakup udziałów w korzystaniu z samochodu lub otrzymanie części udziałów w użytkowaniu w formie darowizny od dotychczasowego posiadacza. Trzeba zatem podpisać umowę kupna-sprzedaży lub zawrzeć akt darowizny, które będą dowodem, na podstawie którego będzie można dokonać rejestracji pojazdu nie na jednego, ale na dwóch lub więcej współwłaścicieli samochodu. Darowizna i sprzedaż – w dokumentach potwierdzających przeniesienie własności powinny znaleźć się dane zbywcy i kupującego lub obdarowanego. Warto też zawrzeć tam informację o tym, ile udziałów przekazuje się współwłaścicielowi.

PCC i podatek od darowizny – kiedy trzeba je zapłacić?

To zależy od kilku czynników. 2% podatku trzeba zapłacić przy zakupie używanego pojazdu. Jeśli współwłaściciele decydują się na kupno auta prosto z salonu, w cenę wliczony jest podatek VAT, więc PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych) nie jest już wymagany.

Szczegóły dotyczące konieczności zapłacenia podatku po zakupie pojazdu znajdują się w artykule: Podatek od kupna samochodu. Kiedy należy go zapłacić? Sprawdź, co musisz wiedzieć!

Jeśli współwłasność auta ma dotyczyć członków rodziny, zwłaszcza najbliższej, posiadacze pojazdu zwykle decydują się na przekazanie udziałów na zasadzie darowizny. Wtedy nie zawsze konieczne jest opłacenie podatku. Jeśli darowiznę przekazała osoba o najwyższym stopniu pokrewieństwa (zstępny, wstępny, rodzeństwo, małżonek, teściowie, zięć, synowa, pasierb, ojczym, macocha), a wartość udziałów wraz z podarunkami otrzymanymi w ciągu ostatnich 5 lat nie przekracza kwoty 9637 zł, podatek nie jest naliczany. Nie trzeba też składać zeznania. W przypadku darowizny od dalszej rodziny, znajomych czy zupełnie obcych osób kwota wolna od podatku jest niższa:

• 7276 zł (rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych),
• 4902 zł (pozostali).

Gdy progi te zostaną przekroczone, tzn. suma darowizn z ostatnich 5 lat będzie wyższa niż ustalone kwoty, osoba obdarowana powinna złożyć oświadczenie na druku SD-Z2 i zapłacić naliczony podatek od darowizny.

Ostatni krok do ustanowienia współwłaściciela samochodu – rejestracja

Skoro nastąpiło już oficjalne przekazanie udziałów w korzystaniu z samochodu, pora dopełnić formalności urzędowych, czyli zarejestrować auto na obydwu współwłaścicieli w odpowiednim Wydziale Komunikacji. Przy rejestracji nie są potrzebni wszyscy współwłaściciele samochodu. Wystarczy, że auto zarejestruje jeden z nich, podając zarówno swoje dane, jak i dane drugiego współwłaściciela oraz przedstawiając jego pełnomocnictwo.

Po pomyślnej rejestracji obaj współwłaściciele pojazdu powinni być wpisani w dowodzie rejestracyjnym.

Zgłoszenie współwłaściciela przy zakupie ubezpieczenia OC

Podobnie jak rejestracji, również zakupu OC i innych polis komunikacyjnych może dokonać jedna osoba, wskazując w umowie ubezpieczeniowej pozostałych współwłaścicieli pojazdu.

Jak już było wspomniane, współwłasność samochodu w kontekście ubezpieczeń jest korzystnym rozwiązaniem dla młodych kierowców, którzy nie mają jeszcze wypracowanych zniżek za bezszkodową jazdę, dlatego za ubezpieczenie płacą często horrendalne sumy. Dzięki zniżkom wypracowanym już przez bardziej doświadczonego kierowcę ubezpieczenie będzie bardziej przystępne cenowo.

Każdy kij ma jednak dwa końce, dlatego jasną stronę wspólnego użytkowania i ubezpieczenia auta przyćmiewa nieco fakt, że w razie szkody spowodowanej przez któregoś ze współwłaścicieli, zniżki straci każdy z nich.

Współwłaściciel samochodu a komornik – co zrobić, gdy drugi posiadacz auta ma długi?

Współwłasność samochodu jest wygodnym rozwiązaniem do momentu, gdy jeden ze współwłaścicieli pojazdu popadnie w kłopoty finansowe. Gdy dojdzie do interwencji komornika, ten ma pełne prawo zająć samochód, ale tylko w części, której właścicielem jest zadłużony kierowca. Chociaż trudno to sobie wyobrazić to nawet najmniejszy udział w pojeździe jest wystawiany na licytację komorniczą. Jeśli ktoś zdecyduje się na zakup ułamkowej części pojazdu, dotychczasowy współwłaściciel dłużnika będzie musiał korzystać z samochodu wspólnie z nowym nabywcą.

Współwłaściciel samochodu, który dowiedział się o długach udziałowca ma jednak szanse w porę zareagować. I nie chodzi tu nawet o wykupienie drugiej części pojazdu, ale o żądanie sprzedaży całego samochodu. Taki wniosek nie oznacza bezinteresownego zrzeczenia się swoich udziałów w pojeździe. Gdy samochód zostanie zlicytowany, komornik pobierze część dłużnika, a drugi właściciel otrzyma należność odpowiadającą jego udziałom.

Innym wyjściem z tej patowej sytuacji jest zniesienie współwłasności. Jak to zrobić?

Rozwiązanie umowy z zadłużonym współwłaścicielem samochodu – jak zrezygnować ze współwłasności auta?

Jeśli drugiemu współwłaścicielowi pojazdu grozi egzekucja komornicza, pozostali udziałowcy mogą zażądać zniesienia współwłasności. Można tego dokonać na dwa sposoby:

• sprzedać samochód i podzielić pieniądze między współwłaścicieli,
• pozostali współwłaściciele mają możliwość wykupienia obciążonej długiem części samochodu.

Jeśli współwłaściciele zgodnie postanowią o zniesieniu współwłasności pojazdu lub rezygnacji jednego z nich ze współdzielenia, wystarczy spisać porozumienie i wypełnić wniosek o wykreślenie go z dowodu rejestracyjnego, który wraz z porozumieniem, dowodem rejestracyjnym i kartą pojazdu należy złożyć w Wydziale Komunikacji w ciągu 30 dni. Gdy jednak polubowne rozwiązanie współwłasności nie jest możliwe, konieczne będzie złożenie wniosku do sądu rejonowego.

Zniesienie współwłasności samochodu – czy trzeba zapłacić podatek?

Podobne procedury obowiązują przy zniesieniu współwłasności samochodu w innych sytuacjach, np. gdy jeden ze współwłaścicieli zdecyduje się na zakup własnego pojazdu. Trzeba jednak pamiętać, że zrzeczenie się udziałów przez jednego ze współwłaścicieli samochodu na rzecz drugiego jest równoznaczne z przekazaniem darowizny. Jeśli współwłaściciele nie byli spokrewnieni lub wartość udziałów przekroczyła określone progi (pisałam o nich wyżej), konieczne będzie zapłacenie podatku od darowizny.

Zrzeczenie się udziałów w pojeździe – czy trzeba zmienić dowód rejestracyjny samochodu?

Jeśli jeden ze współwłaścicieli zrezygnuje ze współwłasności, nie może dłużej widnieć w dowodzie rejestracyjnym. Ale wymiana całego dokumentu jest konieczna tylko wtedy, gdy udziałów w pojeździe zrzecze się ten z nich, który był wpisany w dokumencie na pierwszej pozycji. Jeśli właścicielem przestaje być osoba wpisana w dowodzie jako druga, wystarczy, że urzędnik ją wykreśli.

Współwłaściciel samochodu zmarł – kto przejmuje jego udziały w pojeździe?

Zdarza się i tak, że jeden ze współwłaścicieli samochodu umiera. Pojawiają się wówczas pytania: komu należy się jego część samochodu i czy drugi właściciel jest do tego zobowiązany? Nie jest to wcale takie oczywiste. Udziały w pojeździe to część majątku zmarłego. Jeśli zdążył on spisać testament i wskazać w nim spadkobiercę, sytuacja jest jasna. Jeśli jednak takiego testamentu nie ma, sąd rozstrzyga, który ze spadkobierców powinien otrzymać tę część majątku.

Czy o zbyciu może zdecydować jeden ze współwłaścicieli samochodu? Sprzedaż wymaga zgody każdego z udziałowców

Współwłasność auta niesie też pewne ograniczenia. Chociażby w swobodzie podejmowania decyzji dotyczących pojazdu. Chodzi głównie o jego sprzedaż. Okazuje się, że w przeciwieństwie do wielu innych formalności, których może dopełnić jeden ze współwłaścicieli, sprzedaż wymaga zgody każdego z nich. Współwłaściciel ma prawo sprzedać jedynie swoją część pojazdu bez konsultacji z drugim udziałowcem, ale do zbycia całego pojazdu może dojść tylko za zgodą obydwu. Na umowie kupna-sprzedaży muszą znaleźć się zatem dane wszystkich współwłaścicieli i każdy z nich musi złożyć na niej swój podpis.

FAQ – dodatkowe pytania o współwłasność samochodu

Czy trzeba zapłacić PCC, gdy właściciel samochodu odsprzedaje jego część?

Jeśli przekazanie udziałów w pojeździe nastąpiło na zasadzie sprzedaży, po podpisaniu umowy nabywca musi rozliczyć się z Urzędem Skarbowym, płacąc podatek od czynności cywilnoprawnych.

Czy członek rodziny może wykupić część samochodu wystawioną na licytację komornika?

Tak. Zdarza się, że dla ułatwienia użytkowania pojazdu na zakup licytowanej części decyduje się ktoś bliski. Rozwiązuje to wiele problemów związanych z dalszym korzystaniem z samochodu.

Jak bardzo współwłasność auta obniża cenę OC młodego kierowcy?

Z racji tego, że na wysokość składki ubezpieczeniowej wpływa wiele czynników (dane kierowcy i pojazdu), nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Przykładowe wyliczenia pokazują, że dzięki współdzieleniu pojazdu z bardziej doświadczonym kierowcą można zaoszczędzić nawet kilkaset złotych. Każdy kierowca może poznać prognozowaną składkę, korzystając z kalkulatora OC na https://kalkulator-oc-ac.mubi.pl/.