Zniesienie współwłasności samochodu

Przychodzi jednak taki czas, kiedy współwłasność samochodu trzeba będzie znieść. Nie zawsze jest to łatwe i przyjemne. O czym trzeba pamiętać przy rezygnacji ze współdzielenia auta?

Zniesienie współwłasności samochodu – co to oznacza?

Współwłasność samochodu oznacza, że należy on niepodzielnie do dwóch lub więcej osób. Jej zniesienie jest zatem przerwaniem takiego stanu rzeczy i dotyczy sytuacji, w której współwłaściciele zrzekają się swojej części praw do pojazdu, przekazując je jednej osobie, która w ten sposób stanie się jedynym współwłaścicielem.

Powody zniesienia współwłasności mogą być różne i to często od nich zależy, czy cały proces uda się przeprowadzić gładko, czy może raczej będzie on usiany przeszkodami i długotrwały. W tym artykule przyjrzymy się różnym sposobom zniesienia współwłasności i prześledzimy, jak wygląda to od strony formalnej.

Zniesienie współwłasności samochodu – jakich formalności trzeba dopełnić?

Jeśli wszyscy współwłaściciele samochodu są zgodni co do rozwiązania współwłasności pojazdu, sprawa jest dosyć prosta. Trzeba spisać umowę zrzeczenia się praw do części pojazdu, w której znajdą się:

• dane wszystkich współwłaścicieli,
• dane pojazdu,
• procentowa wysokość udziałów, z których rezygnuje jeden ze współwłaścicieli,
• kwotowa wartość zbywanych udziałów,
• podpisy wszystkich współwłaścicieli.

Zbycie udziałów w samochodzie może odbyć się na zasadzie sprzedaży lub przekazania darowizny samochodu. Nabywca powinien zatem pamiętać o rozliczeniu się z Urzędem Skarbowym: zapłaceniu podatku od czynności cywilnoprawnych (w przypadku nabycia części pojazdu w drodze zakupu) lub podatku od darowizny (jeśli wartość przejmowanej części pojazdu przekroczy określony próg).

Jak zgłosić zniesienie współwłasności samochodu?

Umowa sprzedaży lub darowizny między współwłaścicielami to tylko jedna z formalności wymaganych do załatwienia przy zniesieniu współwłasności. Dodatkowo konieczny jest wniosek o zniesienie współwłasności, który wraz z rzeczoną umową powinien zostać przedstawiony we właściwym wydziale komunikacji. W urzędzie, oprócz umowy zniesienia współwłasności i odpowiedniego wniosku, przydadzą się również:

• dowód rejestracyjny pojazdu,
• karta pojazdu (jeśli taka istnieje),
• polisa OC.

Zgłoszenia zniesienia współwłasności w wydziale komunikacji należy dokonać w ciągu 30 dni.

Czy trzeba wymienić dowód rejestracyjny po zniesieniu współwłasności auta?

Szczególnie ważny jest w tej sytuacji dowód rejestracyjny, bo to w nim wpisani są wszyscy dotychczasowi współwłaściciele samochodu. Czy trzeba wymieniać ten dokument przy zniesieniu współwłasności pojazdu? Niekoniecznie. Jeśli współwłaściciel, który zbywa swoje udziały w pojeździe, był wpisany w dowodzie rejestracyjnym na drugim lub kolejnym miejscu, wymiana dokumentu nie jest wymagana. Wystarczy, że urzędnik wykreśli tę osobę. Jeśli jednak kierowca ten widnieje w dowodzie jako pierwszy, skreślenie nie wystarczy. Trzeba w tej sytuacji wyrobić nowy dokument.

Co musi zawierać umowa zniesienia współwłasności auta?

Jak powinna wyglądać umowa zniesienia współwłasności samochodu od strony formalnej? Nie ma jednolitej formy takiego dokumentu – gotowe wzory można znaleźć w sieci lub stworzyć go samodzielnie. Ważne, żeby w treści znalazły się:

• dane wszystkich współwłaścicieli samochodu (imię i nazwisko, PESEL, adres zamieszkania),
• dane samochodu (marka i model, numer VIN, numer rejestracyjny),
• procentowa wysokość udziałów, z których rezygnuje jeden ze współwłaścicieli,
• kwotowa wartość zbywanych udziałów,
• własnoręczne podpisy współwłaścicieli.

Ile trwa zniesienie współwłasności samochodu?

Czas, jaki zajmie zniesienie współwłasności samochodu, zależy od tego, czy sprawa zostanie załatwiona polubownie, czy konieczna będzie decyzja sądu. Jak nietrudno się domyślić, wszystko przebiegnie znacznie szybciej w tym pierwszym przypadku, gdy współwłaściciel lub współwłaściciele dobrowolnie zrzekną się swoich części praw do własności samochodu. Wówczas wystarczy to, co opisane powyżej:

• umowa zniesienia współwłasności (sprzedaż lub darowizna),
• zgłoszenie zniesienia współwłasności w wydziale komunikacji,
• wykreślenie współwłaściciela z dowodu rejestracyjnego,
• zapłata podatku, jeśli to konieczne.

Znacznie trudniej będzie w sytuacji, gdy sprawy nie da się rozwiązać wyłącznie pomiędzy zainteresowanymi stronami. Wówczas konieczne może być wejście na drogę sądową, co oczywiście znacząco wydłuży cały proces. Jak bardzo? To zależy od konkretnej sprawy, ale wcale nierzadkie są przypadki, gdy tego typu konflikty ciągnęły się nawet przez kilka lat, generując tylko coraz wyższe koszty.

Zniesienie współwłasności: koszty zawarcia umowy zniesienia współwłasności samochodu

Koszty ponoszone przy zniesieniu współwłasności samochodu mogą być bardzo różne, w zależności od tego, jaką formę umowy przyjmiemy, kim będą strony umowy i czy sprawę uda się rozstrzygnąć polubownie. Może się nawet zdarzyć, że współwłaściciele samochodu nie poniosą przy zniesieniu współwłasności żadnych kosztów. Taka sytuacja będzie miała miejsce, jeśli dojdzie do zawarcia umowy darowizny między najbliższymi członkami rodziny, którzy należą do tzw. zerowej grupy podatkowej, czyli są zwolnieni z obowiązku opłaty podatku. Do grupy zerowej zaliczają się:

• małżonek,
• zstępni (dzieci, wnuki),
• wstępni (rodzice, dziadkowie),
• rodzeństwo,
• ojczym,
• macocha.

W przypadku darowizny części współwłasności między tymi osobami nie trzeba płacić podatku, ale jeśli wartość darowizny przekracza 36 120 zł należy zgłosić ją do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia przekazania udziałów. Ponadto opodatkowaniu nie podlegają darowizny do kwoty:

• 36 120 zł w przypadku osób z I grupy podatkowej (grupa 0 oraz pasierb, zięć, synowa, teściowie),
• 27 090 zł w przypadku osób z II grupy podatkowej (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych),
• 5733 zł w przypadku osób z III grupy podatkowej (inni nabywcy).

W pozostałych przypadkach, czyli gdy wartość darowizny przekracza wymienione kwoty, konieczna będzie zapłata podatku, który może wynieść od 3 do 20% od części darowizny przekraczającej kwotę wolną.A co w przypadku zniesienia współwłasności w formie umowy sprzedaży? Wówczas może wystąpić obowiązek zapłaty podatku od kupna samochodu, tzw. PCC, który wynosi 2% od wartości rynkowej pojazdu.

Zniesienie współwłasności z zadłużonym współwłaścicielem

Jeśli jeden ze współwłaścicieli ma długi, ryzykownym posunięciem jest kontynuowanie korzystania z samochodu wspólnie z nim.  Chociaż dobra drugiego udziałowca w zasadzie nie są zagrożone, to taka sytuacja nie jest niczym przyjemnym. Problemy z egzekwowaniem funduszy na paliwo, naprawy czy ubezpieczenie to tylko część kłopotów.

Jeśli zadłużony kierowca zgodzi się na zniesienie współwłasności samochodu, wówczas procedura jej rozwiązania wygląda podobnie, jak ta wyżej opisana. Stres zaczyna się, gdy część auta należącą do dłużnika zajmie komornik, który udziały dłużnika wystawi na licytację. Jeśli niezadłużony właściciel auta nie chce dzielić go z obcą osobą, może wykupić udziały współwłaściciela lub oddać na licytację komorniczą również swoją część. Po sprzedaży auta komornik zabiera kwotę pokrywającą część zadłużonego, a drugiemu właścicielowi oddaje jego należność.

Zniesienie współwłasności, gdy współwłaściciel zmarł

W przypadku śmierci jednego ze współwłaścicieli samochodu, jego udziały w pojeździe dziedziczy osoba, która została wskazana w testamencie lub jeden ze spadkobierców wskazany przez sąd (gdy zmarły nie spisał ostatniej woli). Jeśli korzystanie z samochodu wspólnie z nowym współwłaścicielem z różnych względów nie będzie możliwe, procedurę zniesienia współwłasności samochodu trzeba będzie przeprowadzić już z nowym udziałowcem. Do ustalenia pozostaje kwestia, który z właścicieli spłaci część drugiego i pozostawi auto dla siebie.

Przeczytaj też: Czy ubezpieczenie OC przechodzi na spadkobiercę?

Zniesienie współwłasności, gdy jeden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody

Sądownie rozwiązuje się wszystkie kwestie sporne związane ze zniesieniem współwłasności samochodu. Z wnioskiem o rozwiązanie współwłasności może wystąpić każdy ze współwłaścicieli. Trzeba jednak pamiętać o kosztach sądowych i mieć na uwadze czas trwania procesu. Zanim sąd postanowi, czy współwłasność pojazdu zostanie zniesiona, czy też nie, może minąć kilka miesięcy. W tym czasie trzeba zadbać o ważność przeglądów, ubezpieczenia samochodu oraz pełny bak.

Zniesienie współwłasności nie jest równoznaczne z przyznaniem całego pojazdu jednemu ze współwłaścicieli. Wysokość udziałów obowiązuje do momentu, w którym jeden z udziałowców spłaci dług wobec drugiego. O tym, komu zostanie przyznany samochód, a kto otrzyma spłatę swojej części, może zadecydować sąd.

Czy trzeba zgłosić ubezpieczycielowi zmianę współwłasności auta?

Zniesienie współwłasności samochodu rodzi pewne obowiązki na drodze formalnej. Wiemy już o tym, że fakt podpisania takiej umowy należy zgłosić w wydziale komunikacji i może przy tym wystąpić potrzeba wyrobienia nowego dowodu rejestracyjnego. A co dzieje się w takiej sytuacji z ubezpieczeniem OC samochodu?

Tak jak przy zakupie ubezpieczenia podaje się ubezpieczycielowi informację, czy samochód ma współwłaściciela, tak samo po zniesieniu współwłasności trzeba go o tym fakcie poinformować. Towarzystwo ubezpieczeniowe musi wiedzieć o każdej zmianie właściciela pojazdu, ponieważ ta może mieć wpływ na wysokość składki ubezpieczeniowej – po zgłoszeniu zmiany właściciela ubezpieczyciel może dokonać jej rekalkulacji.

Jakie mogą być różnice w cenie ubezpieczenia OC dla różnych właścicieli tego samego pojazdu w ramach współwłasności i po jej zniesieniu? Przeanalizujmy to za pomocą obliczeń w kalkulatorze OC AC Mubi, biorąc pod uwagę 4 przypadki:

1. Jedynym właścicielem samochodu jest 46-letni mężczyzna z Opola, który ma prawo jazdy od 24 lat i żadnych szkód w historii ubezpieczenia.
2. Jedynym właścicielem samochodu jest jego 18-letni syn, który ma prawo jazdy od miesiąca i nie posiada historii ubezpieczenia.
3. Głównym właścicielem samochodu jest 18-latek, a współwłaścicielem jego ojciec.
4. Głównym właścicielem samochodu jest 46-latek, a współwłaścicielem jego syn.

Samochodem, którego użyliśmy do kalkulacji, jest Seat Toledo z 2016 roku (benzyna, 1395 cm³).

Dlaczego kierowcy decydują się na współdzielenie samochodu?

Jak widać po powyższych wyliczeniach, na współdzielenie samochodu najczęściej decydują się niedoświadczeni, zwykle młodzi kierowcy, których składka ubezpieczeniowa jest dosyć wysoka i często przekracza możliwości osoby, która dopiero wkracza w dorosłość. Współdzielenie pojazdu z o wiele bardziej doświadczonym kierowcą (najczęściej rodzicem czy starszym rodzeństwem) to sposób na tańsze OC. Jak to działa?

W przygotowywaniu oferty ubezpieczeniowej dla kierowców, którzy wspólnie korzystają z samochodu i są jego właścicielami, ubezpieczyciele biorą pod uwagę zarówno brak doświadczenia albo niewielki staż na drodze młodego kierowcy, jak i kilka, a może nawet kilkadziesiąt lat bezszkodowej jazdy drugiego właściciela. Cena ubezpieczenia w ten sposób zostaje uśredniona i jest bardziej atrakcyjna dla początkującego.

W lipcu 2024 roku średnia składka OC młodego kierowcy, czyli osoby między 18. a 25. rokiem życia, wynosiła na mubi.pl 1559 zł. To sporo, zwłaszcza jeśli popatrzymy na ceny OC bardziej doświadczonych kierowców, którzy za ubezpieczenie płacą blisko dwa razy mniej – średnio 826 zł. Za to razem z doświadczonym współwłaścicielem w tym samym okresie osoby poniżej 25. roku życia płaciły za ubezpieczenie średnie składki już mniej – dokładnie 1315 zł. Dzięki temu wydali mniej na OC o średnio 244 zł.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o zniesienie współwłasności samochodu

Autor artykułu: Monika Strzała

Redaktor z 7-letnim stażem, w tym z 4-letnią praktyką w branży ubezpieczeniowej. Jest autorką kilkuset publikacji dotyczących zarówno ubezpieczeń komunikacyjnych, jak i turystycznych. Zdobytą dotychczas wiedzą chętnie dzieli się z użytkownikami porównywarki Mubi, tworząc artykuły, które już przydały się tysiącom kierowców. Szczególnie interesują ją przepisy dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego oraz sposoby na obniżenie składki ubezpieczeniowej. Jednocześnie podejmuje tematy zakupu OC online i dostarcza informacji na temat aktualnych cen obowiązujących w poszczególnych towarzystwach. Służy także pomocą czytelnikom, odpowiadając na wszelkie pytania dotyczące ubezpieczeń.