Kiedy ubezpieczenie budynków gospodarstwa rolnego jest obowiązkowe?

Co to jest budynek gospodarstwa rolnego?

Budynek wchodzący w skład gospodarstwa rolnego to obiekt budowlany, który ma więcej niż 20 m² i cechy wyszczególnione w art. 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane. Przywołany artykuł podaje, że budynek musi być trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz mieć fundamenty i dach. 

Budynkiem gospodarczym nie jest też:

• garaż, 
• budynek służący do przechowywania płodów rolnych,
• budynek przeznaczony do hodowli lub trzymania zwierząt w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej lub gospodarstwa rolnego. 

Ochroną ubezpieczeniową można objąć również budynki gospodarcze w budowie. Jeszcze inną kategorią są budowle. Ubezpieczyciele wymieniają różne przykłady budowli na posesji w OWU, np. wiatę, śmietnik, basen ogrodowy, przydomową oczyszczalnię ścieków, wyposażenie placu zabaw dla dzieci, grill ogrodowy. Budowle muszą być trwale związane z gruntem.

Czy ubezpieczenie budynków gospodarstwa rolnego jest obowiązkowe?

Tak, masz obowiązek ubezpieczyć budynki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego na wypadek ognia i innych zdarzeń losowych, jeśli powierzchnia gospodarstwa wynosi więcej niż 1 ha lub na mniejszym obszarze użytków i gruntów prowadzisz produkcję rolną, która stanowi dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dokładną definicję gospodarstwa rolnego możesz przeczytać w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Jeśli Twoje gospodarstwo zajmuje mniej niż 1 ha, możesz dobrowolnie ubezpieczyć dom mieszkalny wraz z budynkami gospodarczymi na terenie posesji.

Ile kosztuje ubezpieczenie domu z budynkami gospodarczymi?

Właściciel domu o powierzchni 100 m2 w Warszawie chce kupić ubezpieczenie, które obejmie ochroną budynki gospodarcze na jego posesji. Mężczyzna nie ma gospodarstwa rolnego, więc ubezpiecza nieruchomości dobrowolnie. Dom wraz ze stałymi elementami ma wartość 476 000, budynki gospodarcze – 50 000 zł. Jak widać w przykładowej kalkulacji, budynki drewniane generują większy koszt ochrony ze względu na wyższe ryzyko wystąpienia szkody wskutek np. pożaru. Analogicznie dzieje się podczas kalkulacji składki dla domku letniskowego. Polisa dla domku drewnianego jest droższa.

Umowa ubezpieczenia budynków gospodarstwa rolnego

Umowę podpisuje się na 12 miesięcy, ale ubezpieczyciel może zaoferować opłacanie składki w ratach. W obowiązkowym ubezpieczeniu budynków gospodarstwa rolnego stosuje się zasady podobne do przepisów regulujących obowiązkowe OC samochodu. Jeśli na koniec umowy ubezpieczenia rolnik zechce podpisać umowę z innym zakładem, musi pamiętać o wypowiedzeniu polisy najpóźniej na dzień przed jej zakończeniem. Inaczej zostanie automatycznie przedłużona na kolejne 12 miesięcy. 

Jeżeli doszłoby do sytuacji, w której rolnik ma podpisaną więcej niż jedną umowę ubezpieczenia budynków rolniczych, może wypowiedzieć drugą, ponosząc koszt ochrony wyłącznie do dnia wypowiedzenia umowy. Wcześniejsze wypowiedzenie ubezpieczenia jest możliwe również po zmianie właściciela gospodarstwa rolnego. Nabywca gospodarstwa może wypowiedzieć w dowolnym momencie ubezpieczenie budynków rolniczych, które zostało kupione przez zbywcę. Umowa ubezpieczenia zawarta przez poprzedniego właściciela nie przedłuża się automatycznie.

Jakie zdarzenia obejmuje ochroną ubezpieczenie budynków rolniczych?

Art. 67 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK podaje 13 zdarzeń losowych, które muszą być objęte ochroną w ramach ubezpieczenia budynków gospodarstwa rolnego.

• Deszcz nawalny – dotyczy opadu deszczu o współczynniku wydajności minimum 4.
• Eksplozja – dotyczy również szkód wywołanych implozją.
• Grad – dotyczy opadu atmosferycznego w postaci bryłek lodu.
• Huragan – dotyczy wiatru o prędkości co najmniej 24 m/s, wyrządzającego masowe szkody. Pojedyncza szkoda może zostać uznana jako skutek huraganu, jeśli zostanie on stwierdzony w najbliższym sąsiedztwie.
• Lawina – dotyczy gwałtownego zsuwania się lub staczania ze zboczy falistych lub górskich mas lodu, śniegu, kamieni, skał, błota, ziemi.
• Obsunięcie się ziemi – dotyczy szkód spowodowanych przez zapadanie się ziemi (obniżenia się terenu wskutek zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie) i usuwanie się ziemi (ruchy ziemi na stokach).
• Ogień – dotyczy ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez niego i rozszerzył się o własnej sile.
• Opady śniegu – dotyczy ciężaru pokrywy śnieżnej, która przekracza 85% wartości normowej obciążenia śniegiem gruntu dla obszaru, na którym znajduje się budynek.
• Podtopienie – dotyczy zalania terenu wskutek deszczu nawalnego lub spływu wód po zboczach, stokach na terenach falistych i górskich.
• Powódź – dotyczy zalania terenu wskutek podniesienia się poziomu wody w korytach wód stojących lub płynących.
• Tąpnięcie – dotyczy wstrząsów podziemnych spowodowanych pęknięciem skał.
• Uderzenie pioruna.
• Uderzenie statku powietrznego – dotyczy katastrofy lub przymusowego lądowania samolotu silnikowego, bezsilnikowego i innych obiektów latających, a także upadku ich ładunku lub części.

Firmy mogą oferować ubezpieczenie budynków rolniczych w dwóch wariantach: podstawowym, którego zakres odpowiada przepisom ustawy, oraz rozszerzonym, który zawiera dodatkową ochronę na wypadek innych ryzyk. Wariant rozszerzony może oferować ochronę na wypadek np. przepięcia, wandalizmu, upadku drzew z przyczyn innych niż wymienione powyżej, szkód mrozowych – czyli powstałych wskutek zamarznięcia wody w instalacjach lub urządzeniach w budynku mieszkalnym.

Jakie budynki w gospodarstwie rolnym podlegają ochronie?

Obowiązkowe ubezpieczenie budynków rolniczych dotyczy obiektów budowlanych, które wchodzą w skład gospodarstwa rolnego i spełniają poniższe wymagania.

• Powierzchnia budynku: minimum 20 m².
• Trwale związany z gruntem.
• Mający fundamenty i dach.
• Będący w posiadaniu rolnika.

Art. 60 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK podaje, że obowiązek objęcia budynku ochroną powstaje z dniem pokrycia go dachem. Oczywiście są pewne wyjątki.

Art. 72 przywoływanej ustawy mówi, że ochronie nie podlegają:

• namioty,
• tunele foliowe,
• budynki, których stan zużycia technicznego wynosi 100%,
• budynki, które są przeznaczone do rozbiórki na mocy decyzji ostatecznych organów.

Ponadto ubezpieczyciel może wykluczyć spod ochrony: 

• kioski,
• szklarnie,
• barakowozy,
• pawilony sprzedaży,
• obiekty kontenerowe,
• powłoki pneumatyczne,
• obiekty o charakterze tymczasowym.

Ubezpieczenie rolne może nie obejmować ochroną również:

• budynków i budowli wzniesionych niezgodnie z prawem budowlanym, 
• budynków przeznaczonych do prowadzenia działalności innej niż rolnicza,
• budynków wykorzystywanych jako hotele, motele, pensjonaty i inne obiekty, w których prowadzona jest działalność hotelarska,
• silosów do przechowywania tworzyw sztucznych i substancji płynnych, biomasy energetycznej, kruszywa, surowców mineralnych.

Ochrona ruchomości w ubezpieczeniu rolnym

O ile polisa rolna może zawierać ubezpieczenie mienia ruchomego, o tyle ubezpieczyciel może zastrzec, jakie dokładnie przedmioty oraz w jakich budynkach są chronione. 

Przykładowo Compensa podaje, że przedmiotem ubezpieczenia nie mogą być: 

• zwierzęta trzymane w celach hodowlanych,
• akta, prototypy, plany, programy komputerowe, rękopisy,
• kamienie szlachetne, kamienie półszlachetne, srebro, złoto, platyna w złomie lub sztabach,
• trofea myśliwskie,
• pojazdy lądowe, statki powietrzne, jednostki pływające oraz wyposażenie pojazdów i paliwo.

Specyficzne ograniczenia mogą dotyczyć tylko niektórych ruchomości, np. sprzętu elektronicznego, fotograficznego, muzycznego, wyrobów z kamieni szlachetnych, odzieży ze skór naturalnych, futer, srebrnych i złotych monet. Takie mienie może być objęte ochroną ubezpieczeniową, jeśli jest przechowywane w budynku mieszkalnym, który jest zamieszkały przez osobę ubezpieczoną.

Suma ubezpieczenia w polisie dla budynków rolniczych

Art. 70 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych podaje, że sumę ubezpieczenia budynków gospodarstwa rolnego ustala się osobno dla każdego obiektu. Do wyboru są dwie wartości: nowa i rzeczywista. 

Jeśli ustalisz sumę ubezpieczenia na podstawie wartości nowej, czyli odtworzeniowej, to oznacza, że suma będzie równa wartości budynku w stanie nowości. Ta opcja jest dostępna dla budynków nowych i takich, których stopień zużycia technicznego nie przekracza 10% w dniu zawarcia umowy.

Jeśli zdecydujesz się na wartość rzeczywistą, to oznacza, że suma ubezpieczenia będzie równa wartości budynku w stanie nowym pomniejszonej o stopień zużycia technicznego, czyli będzie niższa od wartości odtworzeniowej. W efekcie maksymalna wysokość odszkodowania za szkodę całkowitą z polisy będzie niższa i nie wystarczy na zbudowanie takiego samego budynku od podstaw.

Wyłączenia odpowiedzialności w ubezpieczeniu budynków gospodarstwa rolnego

Art. 73 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych podaje, że zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody, które powstały wskutek:

• działania umyślnego osoby ubezpieczającej,
• działania umyślnego osoby, za którą osoba ubezpieczająca ponosi odpowiedzialność,
• działania umyślnego osoby, która pozostaje z osobą ubezpieczającą we wspólnym gospodarstwie,
• rażącego niedbalstwa wyżej wymienionych osób,
• trzęsienia ziemi.

Spod ochrony wykluczone są również szkody górnicze w rozumieniu prawa geologicznego i górniczego. 

Ubezpieczenie w wariancie rozszerzonym wykracza ochroną poza listę zdarzeń określoną w ustawie? Firma ubezpieczeniowa może określić szczególne wyłączenia odpowiedzialności, które mają zastosowanie tylko do tego dodatkowego zakresu.

Te wyłączenia mogą dotyczyć szkód powstałych wskutek m.in.

• przerw lub ograniczeń w dostawie mediów,
• zamarznięcia wody w instalacjach znajdujących się w budynkach gospodarskich lub budowlach,
• zaniedbania konserwacji mienia i prac remontowych, które są zalecane przez producentów lub wymagane przez aktualne przepisy prawa,
• działania zwierząt, w tym insektów i owadów,
• graffiti wykonanego na zewnętrznych ścianach, elementach stałych, ogrodzeniach, murach,
• zaniedbania naprawy wcześniejszych uszkodzeń i awarii.

Jeśli przedmiotem ubezpieczenia ma być budynek w fazie budowy, ubezpieczyciel może nie wypłacić odszkodowania za np. zalanie wskutek deszczu, jeśli przyczyną szkody był brak dachu, okien lub drzwi.

Dodatkowe ubezpieczenia dla rolników

Ubezpieczenie rolne może obejmować ochroną nie tylko budynki wchodzące w skład gospodarstwa, ale również: 

• ziemiopłody,
• sprzęt rolniczy, 
• maszyny rolnicze,
• materiały i zapasy, 
• ruchomości domowe,
• pojazdy wolnobieżne,
• zwierzęta gospodarskie.

W zależności od przedmiotu ubezpieczenia, mogą obowiązywać odrębne sumy i różne ograniczenia, np. franszyza integralna. 

Oprócz obowiązkowego OC rolnika, dostępne jest również dobrowolne ubezpieczenie OC w życiu prywatnym, nazywane OC mieszkaniowym, które chroni na wypadek szkód wyrządzonych osobom trzecim zarówno w miejscu ubezpieczenia, jak i poza nim.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o ubezpieczenie budynków gospodarstwa rolnego