Niewypłacalny ubezpieczyciel – co z polisami i odszkodowaniami, gdy TU upada?

Upadłość zakładu ubezpieczeń – ile w Polsce?

Rynek ubezpieczeniowy w Polsce jest stabilny. Nad jego stanem czuwa Komisja Nadzoru Finansowego. Instytucja ta kontroluje działalność towarzystw ubezpieczeniowym. Nie oznacza to, że liczba podmiotów na rynku ubezpieczeniowym nie zmieniała się przez lata. Od 2000 roku zniknęło z niego blisko 30 ubezpieczycieli. Zmiany te były związane z planowaną likwidacją i połączeniami spółek, czego ostatnim przykładem są UNIQA TU S.A i TUiR AXA S.A.

Niestety od 1989 roku doszło także do kilku upadłości ubezpieczycieli. Ostatnim przykładem jest duński Gefion, który zakończył działalność 7 czerwca 2021 roku – więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule Upadłość Gefiony ogłoszona. Wyjaśniamy, co stanie się z Twoim ubezpieczeniem OC Gefion.

Natomiast w latach 90. i na początku dwutysięcznych ogłosiły upadłość tacy ubezpieczyciele jak: ZunŻ WESTA-LIFE S.A, ZU WESTA S.A, PTU GRYF S.A, ZU HESTJA S.A, TUR POLISA S.A czy TUiR GWARANT S.A. Pamiętajmy, że cały proces zamknięcia towarzystwa ubezpieczeniowego nie polega na niespodziewanym upadku ubezpieczyciela. Zazwyczaj proces ten przebiega w 3 krokach:

• cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej,
• ogłoszenie upadłości ubezpieczyciela,
• postępowanie upadłościowe.

Od momentu cofnięcia zezwolenia do zakończenia postępowania upadłościowego może minąć wiele lat. Na przykład PTU GRYF S.A zezwolenie do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej zostało cofnięte 20 listopada 1995 roku, upadłość została ogłoszona 5 marca 1996 roku, a postępowanie upadłościowe zakończyło się dopiero 10 grudnia 2013 roku! 

Upadłość ubezpieczyciela – co dalej?

Najpierw ubezpieczycielowi zostają cofnięte zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej. Decyzję taką może podjąć KNF w zakresie jednego lub wielu grup ubezpieczeń, gdy zakład ubezpieczeń nie spełnia na przykład wymogów dotyczących minimalnego kapitału lub w ciągu 3 miesięcy nie zrealizował krótkoterminowego planu finansowego. Brak możliwości prowadzenia działalności prowadzi do upadłości. Co wtedy dzieje się z umowami ubezpieczeniowymi, które zostały zawarte z upadającym ubezpieczycielem?

W przypadku upadających banków ich klienci mogą liczyć na Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który zapewnia wypłatę wszystkich środków do kwoty 100 000 euro. Na rynku podobną funkcję pełni Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. W pkt 2. art 98. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przeczytamy, że UFG zaspokaja roszczenia związane z:

• ubezpieczeniami obowiązkowymi,
• ubezpieczeniami na życie.

Dzieje się tak:

Należy jednak pamiętać, że wysokość wypłacanych roszczeń jest różna dla wskazanych w ustawie ubezpieczeń. I tak w przypadku ubezpieczeń:

• OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
• OC rolników,
• budynków rolniczych,

UFG pokrywa roszczenia w granicach określonych w ustawie. Co to w praktyce oznacza? W przypadku wskazanych powyżej ubezpieczeń poszkodowani otrzymają 100% odszkodowania, jakie otrzymaliby od zakładu ubezpieczeń, który upadł.

Natomiast dla umów ubezpieczeń:

• wynikających z przepisów odrębnych czy umów międzynarodowych, które wymagane są od określonych podmiotów (np. zawody prawnicze, pośrednicy ubezpieczeniowi, księgowi czy lekarze),
• na życie,

Fundusz pokrywa 50% wierzytelności do kwoty, która nie jest większa niż 30 000 euro według kursu NBP w dniu ogłoszenia upadłości, oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego albo w dniu zarządzenia likwidacji przymusowej. 

Odszkodowanie OC – czy upadek towarzystwa ubezpieczeń coś zmienia?

Jeśli obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych znajduje się wśród tych, których roszczenia zabezpiecza Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, to oczywiście poszkodowani otrzymają odszkodowanie, również wtedy, gdy zostaną poszkodowani w wypadkach spowodowanych przez osoby posiadające ubezpieczenie w upadającym towarzystwie.

Celem interwencji KNF-u jest ochrona poszkodowanych. Nie można dopuścić do sytuacji, że osoby bez winy, które ucierpiały w wypadku lub kolizji drogowej, nie otrzymają odszkodowania, ponieważ firma, której nawet nie są klientami upadła.

Co ważniejsze, UFG pokryje 100% wysokości odszkodowania, które maksymalnie może wynieść:

• 5 210 000 euro – szkody na osobie,
• 1 050 000 euro – szkody w mieniu.

Podana powyżej kwoty dotyczą jednego zdarzenia bez względu na liczbę poszkodowanych, czyli są to standardowe sumy gwarancyjne OC.

Umowy ubezpieczeń zawarte z upadłym zakładem ubezpieczeń – czy tracą ważność?

Zadajmy sobie kolejne pytanie. Klienci wykupują w towarzystwach ubezpieczeniowych różnego rodzaju ubezpieczenia. Podstawą są te obowiązkowe, jak OC komunikacyjne. A co się dzieje z  AC i NNW? Czy jakieś informacje na temat dalszego losu polis po upadku ubezpieczyciela znajdziemy w przepisach prawa?

Zdecydowanie tak. Musimy tym razem zajrzeć do Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe. W art. 476 zapisano, że:

Tak więc, gdy ubezpieczyciel upadnie, to umowy ubezpieczenia OC tracą ważność po 3 miesiącach, natomiast AC oraz NNW po 1 miesiącu.

Odszkodowanie z AC i NNW a upadek ubezpieczyciela – co wtedy?

W postępowaniu o ogłoszenie upadłości przez sąd powoływany jest syndyk. W przypadku ubezpieczycieli po konsultacji z KNF-em ustanawia się także kuratora, którego zadaniem jest reprezentowanie interesów osób ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych bądź uprawnionych z umów ubezpieczenia w procesie postępowania upadłościowego. Co więcej, prawo upadłościowe poprzez art. 477 wskazuje, że:

To z tym środków będą wypłacone odszkodowania. W ustawie wskazuje się także, że niezaspokojone wierzytelności z umów ubezpieczenia umieszcza się na pierwszym miejscu w planie podziału funduszów masy upadłości.

Teoretycznie więc osoby, które będą domagać się odszkodowania z AC lub NNW otrzymają odszkodowanie. Pytanie pozostaje, kiedy i w jakiej części. Pamiętajmy, że postępowanie likwidacyjne może trwać latami.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o niewypłacalność ubezpieczyciela