Pojazd nienormatywny – co to jest i jakie zezwolenia są potrzebne do przejazdu?

Pojazd nienormatywny – co to jest?

Transport niektórych maszyn budowlanych, wojskowych czy elementów konstrukcyjnych wymaga wykorzystania pojazdów o nietypowym rozmiarach. Na pewno miałeś okazję zobaczyć lub usłyszeć informację o trudnościach w ruchu drogowym w związku z przewozem olbrzymiej maszyny do wiercenia tuneli metra czy gotowej części konstrukcyjnej mostu. 

Podane powyżej przykłady to właśnie jest przewóz nienormatywny, a do jego przeprowadzenia używa się specjalnych pojazdów. W art. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym znajdziemy definicję wielu pojęć, w tym definicję pojazdu nienormatywnego, którym jest:

Powyższa definicja odnosi się do dopuszczalnych wymiarów i masy całkowitej. Ich pełną listę można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia.

W rozporządzeniu między innymi wskazano, że zespół złożony z pojazdu silnikowego i przyczepy nie może mieć więcej niż 18,75 m długości. Wysokość pojazdu nie może przekraczać 4 m (nie dotyczy np. motocykli, których górna wysokość to 2,5 m), a szerokość 2,55 m (są wyjątki). W dokumencie wymienia się również maksymalną DMC – to 44 tony dla pojazdów uczestniczących w transporcie modalnym i z odpowiednia liczbą osi.

Przejazd nienormatywny – konieczne warunki

Ruch pojazdu nienormatywnego związany jest z określonymi warunkami. Nie można go  doraźnie zorganizować i wyjechać na trasę w każdej chwili. Jak wskazują przepisy, przejazd taki związany jest z:

• uzyskaniem zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego – jest 5 kategorii zezwoleń, które wydawane są na drodze decyzji administracyjnej (na przejazd nienormatywnego pojazdu Sił Zbrojnych RP zezwolenie wydaje właściwy organ wojskowy);
• przestrzeganiem warunków przejazdu – określone są one w zezwoleniu i zależą między innymi od kategorii zezwolenia;
• pilotowaniem przejazdu – jego warunki określa ustawa Prawo o ruchu drogowym;
• zachowaniem szczególnej ostrożności – dotyczy kierującego pojazdem nienormatywnym.

Warto także pamiętać, że jeśli przejazd pojazdu nienormatywnego wymaga przystosowania infrastruktury, to koszty dostosowania dróg ponosi podmiot wykonujący przejazd.

Kategorie zezwoleń na przejazd pojazdu nienormatywnego – obecnie 5 rodzajów

Przepisy prawa wskazują na 5 kategorii zezwoleń na przejazd pojazdu nienormatywnego, które zależą od jego wielkości.

Kategoria I

• pojazd nienormatywny o długości, wysokości, naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie są większe od dopuszczalnych;
• szerokość pojazdu nie przekracza 3,5 metra;
• dotyczy przejazdu choćby ciągników rolniczych i pojazdów wolnobieżnych;
• zezwolenie wydawane na przejazd drogami publicznymi (bez autostrad i dróg ekspresowych);
• wydawane jest na 12 miesięcy;
• wniosek można złożyć w starostwie powiatowym oraz urzędzie miasta na prawach powiatu (właściwy do siedziby lub miejsca rozpoczęcia przejazdu);
• koszt wniosku – 100 zł.

Kategoria II

• pojazd nienormatywny o naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie większej niż dopuszczalna, ale o szerokości do 3,2 metra, długości nie większej niż 15 metrów (pojedynczy) lub 23 metrów (zespół pojazdów) oraz wysokości nieprzekraczającej 4,3 metra;
• przejazd drogami publicznymi;
• zezwolenie wydawane na miesiąc, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub 24 miesiące;
• sprawę związaną z wnioskiem można załatwić w: starostwie powiatowym (właściwy do siedziby lub miejsca rozpoczęcia przejazd)  lub urzędzie celno-skarbowym przy wjeździe na terytorium Polski (właściwy dla miejsca przekroczenia granicy);
• koszt w zależności od okresu ważności: 200 zł, 400 zł, 1 200 zł lub 2 000 zł.

Kategoria III

• pojazd nienormatywny o naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie większej niż dopuszczalna, o szerokości do 3,4 metra, długości nie większej niż 15 metrów (pojedynczy), 23 metrów (zespół pojazdów) lub 30 metrów (zespół pojazdów o skrętnych osiach) oraz wysokości nieprzekraczającej 4,3 metra;
• przejazd drogami krajowymi;
• zezwolenie wydawane na miesiąc, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub 24 miesiące;
• sprawę związaną z wnioskiem można załatwić w: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad lub urzędzie celno-skarbowym przy wjeździe na terytorium Polski (właściwy dla miejsca przekroczenia granicy);
• koszt w zależności od okresu ważności: 500 zł, 1 000 zł, 2 000 zł lub 3 000 zł.

Kategoria IV

• pojazd nienormatywny o szerokości nie większej niż 3,4 metra (drogi jednojezdniowe), 4 metrów (drogi dwujezdniowe klasy A i S), o długości nie nieprzekraczającej 15 metrów (pojedynczy), 23 metry (zespół pojazdów) lub 30 metrów (zespół pojazdów o skrętnych osiach);
• wysokość pojazdu to maksymalnie 4,3 metra, a rzeczywista masa całkowita to 60 ton (nacisk na osie nie większy od dopuszczalnych);
• przejazd drogami publicznymi;
• zezwolenie wydawane na miesiąc, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub 24 miesiące;
• sprawę związaną z wnioskiem można załatwić w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad;
• koszt w zależności od okresu ważności: 800 zł, 1 600 zł, 3 200 zł lub 4 800 zł.

Kategoria V

• dotyczy przejazdów pojazdami o wymiarach i rzeczywistej masie całkowitej większych od wymienionych w kategoriach I-IV;
• nacisk osi przekraczający ten dopuszczalny,
• przejazd wyznaczoną trasą (wskazuje się ją w zezwoleniu);
• zezwolenie wydawane na jednokrotny lub wielokrotny przejazd;
• wniosek można złożyć w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad lub urzędzie miasta na prawach powiatu;
• koszt zezwolenia to 500 zł w przypadku przejazdu jednokrotnego pojazdu, którego wymiary przekraczają wskazane w kategorii II i III, ale nacisk osi i masa nie są większe niż dopuszczalne – w pozostałych przypadkach to 1 600 zł;
• opłata za zezwolenie na wielokrotny przejazd zależy od liczby przejazdów i stawki opłaty (obliczana jest na podstawie wzoru).

Zgodnie z przepisami podczas przejazdu pojazdu nienormatywnego kierowca musi mieć odpowiednie zezwolenie przy sobie. 

Pilotowanie pojazdu nienormatywnego – nawet 2 pilotów!

W rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych (Dz. U. poz. 629) znajdziemy szczegółowe zapisy dotyczące pilotowania przejazdu pojazdu nienormatywnego. W dokumencie wskazano, że jeden pojazd pilotujący powinien brać udział w przejeździe, gdy pojazd nienormatywny przekracza co najmniej jedną z podanych poniżej wielkości:

• długość – 23,00 metry,
• szerokość – 3,20 metra,
• wysokość – 4,50 metra,
• masa całkowita – 60 ton.

Natomiast dwa pojazdy pilotujące powinny pilotować przejazd, gdy pojazd przekracza jedną z wartości:

• długość – 30,00 metry,
• szerokość – 3,60 metra,
• wysokość – 4,70 metra,
• masa całkowita – 80 ton.

Pojazdem pilotującym może być pojazd o DMC do 3,5 tony, ale nie dotyczy to motocykli. Musi być on wyposażony w odpowiednie oznakowanie, dwa żółte światła błyskowe, połączenie radiowe z pojazdami pilotowanymi oraz urządzenia nagłaśniające.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o pojazd nienormatywny

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.