Pomoc konsularna podczas pobytu za granicą – kiedy możesz liczyć na wsparcie?

Co należy do zadań i obowiązków konsula?

Konsul to urzędnik, który działa w imieniu i na rzecz państwa oraz jego obywateli. Tę funkcję pełni kierownik urzędu konsularnego. Jeśli w danym kraju, który objęty jest okręgiem konsularnym, nie ma urzędu konsularnego, stanowisko to zajmuje powołany urzędnik w przedstawicielstwie dyplomatycznym.

Rodzaje urzędów konsularnych:

• konsulaty generalne,
• konsulaty,
• wicekonsulaty,
• agencje konsularne,
• wydziały konsularne.

Konsul zajmuje się:

• ochroną interesów RP i jej obywateli za granicą,
• umacnianiem więzi między RP a jej obywatelami i osobami pochodzenia polskiego, które przebywają w innym państwie,
• wspieraniem rozwoju współpracy gospodarczej, naukowej, technicznej i kulturalnej między RP a krajem przyjmującym.

Co to oznacza w praktyce? Konsul może np.:

• pełnić funkcję punktu potwierdzającego profil zaufany ePUAP,
• wykonywać czynności związane z przeprowadzeniem wyborów i referendum ogólnokrajowego,
• przyjmować wnioski dotyczące urodzeń i zgonów, wstąpienia w związek małżeński i nazwiska małżonków oraz ich dzieci,
• przyznać, odmówić przyznania, wydać, przedłużyć lub unieważnić Kartę Polaka,
• wydać zaświadczenie dotyczące sprowadzenia zwłok i szczątków z zagranicy,
• przyjąć oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa,
• przyjąć pismo i przekazać je do Polski, jeśli złożenie go w urzędzie konsularnym skutkuje zachowaniem terminu w postępowaniu.

Na wsparcie konsula mogą liczyć w dużej mierze również Ci, którzy przyjechali do danego kraju w celach turystycznych i znaleźli się w trudnej sytuacji. Ryzyko powstania nieprzewidzianego zdarzenia podczas podróży jest bardzo duże.

Jakiej pomocy może udzielić Ci konsul?

Prawo konsularne mówi o tym, że konsul ma obowiązek udzielić pomocy obywatelowi polskiemu w niezbędnym zakresie i z zastosowaniem środków koniecznych do ochrony jego praw i interesów. Urzędnik ma prawo żądać od organów władzy publicznej i instytucji udzielenia informacji, udostępnienia dokumentów lub danych osobowych na temat obywateli polskich, jeśli jest to konieczne do udzielenia pomocy.

W jakich sytuacjach możesz liczyć na wsparcie konsula? 

• Jeśli zgubisz paszport lub dowód osobisty

Konsul potwierdzi Twoje dane i tożsamość. Po tym, jak złożysz wniosek ze swoim zdjęciem, urzędnik wyda Ci paszport tymczasowy na powrót do miejsca stałego pobytu. 

• Kiedy stracisz swoje środki finansowe

Konsul pomoże Ci skontaktować się z bliskimi, którzy prześlą Ci pieniądze. W uzasadnionych przypadkach może wypłacić kwotę, którą Twoja rodzina wpłaci na konto MSZ. W szczególnie uzasadnionych przypadkach konsul udzieli Ci pomocy finansowej, którą przeznaczysz na powrót do Polski najtańszym środkiem transportu. Pod warunkiem, że podpiszesz oświadczenie dotyczące zwrotu tej kwoty po powrocie.

• Jeżeli zostaniesz zatrzymany lub aresztowany

W takiej sytuacji masz prawo żądać kontaktu z konsulem. Wówczas dopilnuje on tego, abyś był traktowany przez władze miejscowe w ten sam sposób, co obywatele danego kraju. Jeśli chcesz, konsul powiadomi Twoją rodzinę o fakcie zatrzymania lub aresztowania. Może też pozostać z Tobą w stałym kontakcie, uzyskać od władz informacje dotyczące powodu zatrzymania, procedury sądowej czy przewidywanej kary. Udostępni Ci listę miejscowych adwokatów, abyś mógł skorzystać z pomocy pełnomocnika prawnego.

• W przypadku zaginięcia osoby bliskiej

Wówczas natychmiast zgłoś tę sprawę na policję w kraju, w którym się znajdujesz. Poproś rodzinę o zgłoszenie zaginięcia także w Polsce. Konsul będzie w stałym kontakcie z miejscowymi służbami i pomoże im zweryfikować, czy poszukiwany nie przebywa w szpitalu lub areszcie.

• W przypadku śmierci

Jeśli za granicą dojdzie do zgonu bliskiej Ci osoby konsul za pośrednictwem Urzędu Wojewódzkiego powiadomi rodzinę osoby zmarłej. Pomoże także przy dopełnieniu formalności.

• Jeśli chcesz oddać do depozytu dokumenty, środki płatnicze lub wartościowe przedmioty

Jeżeli chcesz chronić swoje prawa i interesy, w uzasadnionych przypadkach możesz przekazać konsulowi swoje rzeczy.

• Jeżeli chcesz zwrócić właścicielowi znalezione przedmioty

Konsul przyjmie znalezione przez Ciebie rzeczy i przekaże je właścicielowi, o ile będzie miał pewność, że należą one do obywatela Polski.

Kiedy nie możesz liczyć na pomoc od konsula?

Jeśli udajesz się do obcego kraju, jesteś w nim gościem. Powinieneś zatem przestrzegać praw i obyczajów panujących w danym państwie. Konsul może Ci pomóc, działając wyłącznie w granicach prawa. Jest ogromnym wsparciem, kiedy spotkają Cię problemy podczas pobytu za granicą. Nie wesprze Cię jednak w każdej sytuacji. 

Nie oczekuj od konsula pomocy, jeśli:

• nie wywiążesz się z umowy cywilnoprawnej,
• potrzebujesz wsparcia prawnika lub adwokata – konsul nie pełni funkcji żadnego z nich,
• ciążą na Tobie długi – konsul ich za Ciebie nie spłaci,
• chcesz kupić, zmienić, odwołać rezerwację biletu lub kiedy Twój lot zostanie odwołany,
• szukasz zatrudnienia lub zakwaterowania.

Co w sytuacji, kiedy w kraju, w którym przebywasz, nie ma polskiego przedstawiciela?

Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze wszystkimi państwami członkowskimi ONZ. Jest ich 193. Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej znajdują się w niespełna 100 krajach. Co zrobić w razie problemów w jednym z pozostałych?

Jeśli przebywasz w kraju spoza Unii Europejskiej, w którym nie ma polskiej ambasady czy konsulatu zawodowego, możesz skorzystać z pomocy przedstawicieli innych państw członkowskich UE na tych samych zasadach, co obywatele danego kraju.

Jak możesz się zabezpieczyć na wypadek zgubienia dokumentów?

Jeśli zgubisz swoje dokumenty lub ktoś je ukradnie, możesz liczyć na pomoc konsula. Powinieneś jednak już przed wyjazdem zabezpieczyć się na wypadek wystąpienia takiej sytuacji. W tym przypadku dobrym rozwiązaniem jest ubezpieczenie turystyczne. Dzięki takiej ochronie gwarantujesz sobie wsparcie, jeśli dojdzie do kradzieży, utraty lub zniszczenia Twoich dokumentów, takich jak paszport, dowód osobisty, bilety czy druki ubezpieczeniowe. 

Ponadto ochrona na wyjazd gwarantuje Ci wsparcie, kiedy ulegniesz wypadkowi. Wówczas ubezpieczyciel pokryje wszelkie koszty związane z leczeniem, hospitalizacją i transportem medycznym do Polski. Ubezpieczenie turystyczne możesz rozszerzyć także o OC w życiu prywatnym, które przeniesie obowiązek zapłaty odszkodowania pokrzywdzonym przez Ciebie osobom na ubezpieczyciela oraz NNW podróżne, które zapewni Ci świadczenie, jeśli doznasz uszczerbku na zdrowiu lub śmierci.

Ile zapłacisz za ubezpieczenie turystyczne?

Cenę polisy na wyjazd, która obejmuje kradzież i utratę dokumentów, sprawdzimy na przykładzie 30-letniej Weroniki. Szuka ona ubezpieczenia na 5-dniowy wyjazd do Austrii, gdzie planuje wypoczynek i zwiedzanie. Interesuje ją ochrona kosztów leczenia z assistance, NNW oraz OC.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o pomoc konsularną za granicą