Czy można w Polsce ubezpieczyć samochód autonomiczny?

Czym są poziomy autonomii pojazdu?

Kluczowe w sprawie ruchu i ubezpieczenia aut autonomicznych w Polsce jest zagadnienie poziomu autonomiczności. Society of Automotive Engineers (SAE) przygotowało podział na kategorie stopnia automatyzacji samochodów od 0 do 5 poziomu. Celem tego rozwiązania jest wprowadzenie jednolitego standardu w ocenie automatyzacji jazdy.

Poziomy automatyzacji jazdy samochodów SAE:

• poziom 0 (brak automatyzacji jazdy) – kierowca cały czas kieruje i kontroluje kierownicę, pedał hamulca czy pedał przyspieszenia, w pojeździe znajdują się systemy chwilowo asystujące, takiej jak ESP czy ABS;
• poziom 1 (pomoc kierowcy) – kierowca również odpowiada w pełni za kontrolę i prowadzenie samochodu, pojazd ma zaawansowane systemy kontroli, np. linii jazdy czy odległości od poprzedzającego pojazdu;
• poziom 2 (częściowa automatyzacji jazdy) – najbardziej rozwinięty poziom, w którym to kierowca prowadzi pojazd i musi być cały czas skupiony na jeździe, w aucie znajdują się systemy wspomagające kierowanie, hamowanie oraz przyspieszanie, np. zachowania pasa ruchu czy odległości od poprzedzającego pojazdu;
• poziom 3 (automatyzacja jazdy warunkowej) – kierowca nie prowadzi pojazdu w określonych sytuacjach, ale robią to systemy, nawet gdy siedzi on na siedzeniu kierowcy, zewnętrzne warunki może wymagać przejęcia kontroli nad pojazdem, auto może na przykład posiadać system kierowanie w korku;
• poziom 4 (wysoka automatyzacja jazdy) – bardziej rozbudowany system, w którym to pojazd nie wymaga od człowieka przejęcia kontroli w określonych sytuacjach, pojazdy takie poruszają się w określonych warunkach (np. lokalne taksówki), w aucie może nawet nie być pedałów hamulca i gazu czy kierownicy;
• poziom 5 (pełna automatyzacja jazdy) – w pełni automatyczny, a więc autonomiczny samochód, który samodzielnie porusza się w każdych warunkach.

Taką klasyfikację znajdziemy również na stronie amerykańskiego urzędu National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). Warto tutaj dodać, że samochody autonomiczne z poziomu 4 i 5 nie są jeszcze powszechnie dostępne (poza lokalnymi taksówkami w USA i Chinach). Natomiast część nowych modeli aut ma zaimplementowane systemy, które klasyfikują je na poziomie 3 automatyzacji.

Jak przepisy ruchu drogowego definiują pojazd autonomiczny?

Zasady ruchu drogowego w Polsce reguluje Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. To tam znajdziemy odział 6 zatytułowany “Wykorzystanie dróg na potrzeby prac badawczych nad pojazdami autonomicznymi”. Art. 65k. wskazuje, że:

Przepisy polskiego prawa umożliwiają używanie samochodów autonomicznych jedynie do prowadzenia prac badawczych w ruchu drogowym na drogach publicznych. Do tego potrzebne jest odpowiednie zezwolenie i spełnienie określonych wymagań bezpieczeństwa.

Co ważniejsze, definicja pojazdu autonomicznego wprowadzona do przepisów ustawy o ruchu drogowym wyklucza auta, które mają najwyższy poziom automatyczności/autonomiczności. Dlaczego? Przepisy wymagają, aby w każdej chwili kierujący mógł przejąć kontrolę nad pojazdem, a w przypadku aut poziomu 5 i część samochodów poziomu 4 nie jest to możliwe!

Czy pojazd autonomiczny można ubezpieczyć?

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych wskazuje, że posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę OC za szkody, które mogą powstać w związku z ruchem tego pojazdu. W Polsce pojazdy autonomiczne mogą być używane w ruchu drogowym do prac badawczych. Co w takim razie z obowiązkowym OC?

Wprawdzie ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych wprost nie odnosi się do tematu samochodów autonomicznych, jednak należy przyjąć, że takie pojazdy objęte są również obowiązkiem ubezpieczenia OC. Przepisy wskazują, że:

W związku z tym ubezpieczenie samochodu autonomicznego używanego w pracach badawczych nie jest tylko możliwe, ale wymagane. Nie powinno być to jednak problem, co możemy wywnioskować z przepisów ruchu drogowego. O co dokładnie chodzi?

Czy na samochód autonomiczny służący do jazd testowych można kupić ubezpieczenie OC krótkoterminowe?

Warto zwrócić uwagę, że samochody wykorzystywane do tego celu są zazwyczaj standardowymi autami znanych marek, które zostały odpowiednio przygotowane – mają zamontowane dodatkowe systemy oraz czujniki. Na zdjęciach z badań technicznych nad autami autonomicznymi, które do tej pory odbyły się w Polsce, widać, że mają one tablice rejestracyjne.

Prawo o ruchu drogowym wymaga, by do wniosku o zezwolenie na przeprowadzenie prac badawczych na samochodzie autonomicznym dołączyć kopię decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów na podstawie art. 80t ust. 2. Pojazd taki nie może być wcześniej zarejestrowany. Z profesjonalnej rejestracji korzystają między innymi ośrodki badawcze. Jakie to ma znaczenie w kontekście obowiązkowego ubezpieczenia OC?

Art. 27.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wskazuje, że dla pojazdów do jazd testowych można zawrzeć umowę ubezpieczenia OC na czas krótszy niż 12 miesięcy – to tak zwane ubezpieczenie krótkoterminowe. Umowa taka nie może być zawarta na czas krótszy niż 30 dni.

Jakie dodatkowe ubezpieczenie jest wymagane w czasie przeprowadzania prac badawczych nad samochodem autonomicznym w ruchu drogowym?

Przepisy prawa wymagają otrzymania zezwolenia na przeprowadzenie prac badawczych nad samochodem autonomicznym w ruchu drogowym. Wniosek powinien zawierać:

• dane organizatora prac badawczych,
• informacje o miejscu i terminie prac badawczych,
• dane o trasie przejazdu pojazdu autonomicznego,
• listę osób odpowiedzialnych za zabezpieczenie trasy przejazdu,
• podpisy organizatora lub przedstawiciela.

To jednak nie wszystko! Do wniosku należy dołączyć również:

Oprócz tego konieczne jest dołączenie dowodu opłacenia składki oraz kopii decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów. Podsumowując, w czasie testów samochodu autonomicznego ubezpieczony będzie pojazd oraz organizator przedsięwzięcia od odpowiedzialności cywilnej.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o ubezpieczenie OC samochodów autonomicznych