Samochód bez prawa jazdy – czy można prowadzić auto bez uprawnień?

Co oznacza termin samochód bez prawa jazdy?

W internecie można znaleźć wiele artykułów poruszających tematu samochodów bez prawa jazdy. Na pozór brzmi to zaskakująco i zachęcająco dla osób, które nie zrobiły kursu i nie zdały egzaminu państwowego, a więc nie uzyskały uprawnień lub je straciły za wykroczenia bądź przestępstwa drogowe. Czym więc takie samochody istnieją? Czy naprawdę nie trzeba mieć prawa jazdy, by je prowadzić?

W kontekście samochodów bez prawa jazdy wspomina się o tak zwanych minicar lub microcar. To malutkie pojazdy silnikowe, które wyglądem przypominają samochody osobowe, ale nimi nie są – bliżej im do wózka golfowego niż do małego auta miejskiego! W świetle prawa pojazdy te to czterokołowce lub czterokołowce lekkie!

Czy więc wskazane pojazdy, które są czterokołowcami i wyglądają jak zwykłe samochody osobowe, w świetle praw nimi są? W tym miejscu musimy zajrzeć do kodeksu drogowego. W ustawie znajdziemy interesujące nas definicje. Tak więc samochód osobowy to:

Wydawać by się mogło, że minicar czy microcar są zgodne z tą definicją. W końcu wyglądają jak samochody osobowe i umożliwiają przewóz osób – zazwyczaj 2, ale zdarzają się również takie, w których mogą podróżować 4 osoby. Natomiast pojazdy te mają homologację L6e lub L7e, więc są czterokołowcami. Jak takie pojazdy definiują przepisy prawa?

Przepisy prawa mówią wprost, że czterokołowce to pojazdy samochodowe, ale nie samochody osobowe! Dodajmy tylko, że pojazd samochody, to pojazd silnikowy, którego konstrukcja pozwala na jazdę z prędkością powyżej 25 km/h – jest to więc szeroka kategoria pojazdów, która nie obejmuje ciągników rolniczych.

Jakie samochody można prowadzić bez prawa jazdy?

Zgodnie z prawem do prowadzenia wszystkich samochodów osobowych potrzebne jest prawo jazdy. Przepisy wymagają również posiadania odpowiednich uprawnień od kierowców czterokołowców. Różnica polega jedynie na tym, że w przypadku tych drugich pojazdów silnikowych nie potrzebujesz prawa jazdy kategorii B. Ustawa o kierujących pojazdami wskazuje, że do prowadzenia:

• czterokołowca lekkiego – potrzebna jest kategoria AM lub wyższa,
• czterokołowcem – niezbędna jest kategoria B1 bądź wyższa.

Oznacza to, że prowadzenie minicar/microcar również wymaga posiadania uprawnień. Tym bardziej nie można mówić o czymś takim jak samochód bez prawa jazdy!

Kto może legalnie jeździć pojazdami określanymi jako samochody bez prawa jazdy?

Jak już wiemy potoczne określenie “samochody bez prawa jazdy” odnosi się do minicar i microcar, które są czterokołowcami. Takie pojazdy samochodowe mogą prowadzić osoby, które mają prawo jazdy odpowiedniej kategorii i ukończyły określony wiek – niższy niż w przypadku kategorii B!

• Czterokołowiec lekki – kategoria AM, dla osób, które ukończyły 14 lat,
• Czterokołowiec – kategoria B1, dla osób, które ukończyły 16 lat.

Kurs na prawo jazdy kategorii AM obejmuje po 10 godzin zajęć teoretycznych i praktycznych. Natomiast kurs na kategorię B1 to po 30 godzin teorii i praktyki. Po ukończeniu obu kursów należy zdać egzamin państwowy w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego.

Gdzie można jeździć samochodami bez prawa jazdy kategorii B?

Wydawać by się mogło, że samochody bez prawa jazdy (minicar, microcar) to świetne rozwiązanie dla młodych ludzi. Wprawdzie trzeba również zrobić kurs i zdać egzamin państwowy, a pojazdy te mają ograniczenia techniczne, ale wyglądają jak małe samochody osobowe i są funkcjonalne. Czy można się nimi poruszać po wszystkich drogach publicznych?

Przepisy prawa wskazują ograniczenia dla czterokołowców w poruszaniu się po drogach. Chodzi o:

• zakaz jazdy po autostradach,
• zakaz jazdy po drogach ekspresowych,
• ograniczenie prędkości do 40 km/h w przypadku przewożenia dziecka do lat 7.

W przypadku braku pasów bezpieczeństwa kierowca i pasażerowie czterokołowca mają obowiązek podróżowania w kaskach – dotyczy wyłącznie pojazdów z otwartym nadwoziem, więc minicar/microcar cabrio.

Czy tak zwane samochody bez prawa jazdy trzeba ubezpieczyć?

Tak zwane samochody bez prawa jazdy to czterokołowce, czyli pojazdy samochodowe. Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych są one jednocześnie pojazdami mechanicznymi, a art. 23.1 ustawy wskazuje, że:

Samochody typu minicar/microcar muszą być również ubezpieczone! Brak obowiązkowej polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zagrożony jest w 2025 roku karą:

• 310 zł – brak OC do 3 dni,
• 780 zł – brak OC od 4 do 14 dni,
• 1560 zł – brak OC powyżej 14 dni.

Składka ubezpieczenia OC czterokołowca zazwyczaj jest niższa niż w przypadku zwykłych samochodów osobowych. Dodatkowo właściciel takiego pojazdu może zdecydować się na dodatkowe AC czy NNW, choć taka oferta nie jest dostępna u wszystkich ubezpieczycieli.

Jakie są plusy pojazdów nazywanych samochodami bez prawa jazdy?

Omawiane czterokołowce, czyli minicar i microcar, mają ograniczenia techniczne i związane z poruszaniem się po autostradach oraz drogach ekspresowych. Osiągają one również niewielkie prędkości maksymalne – często do 45 km/h. Dlatego nadają się do poruszania się w zatłoczonych miastach. Do zalet takich pojazdów można zaliczyć:

• niewielkie spalanie – mały silnik i waga wiążą się z niskim spalaniem w mieście na poziomie kilku litrów na 100 km;
• zwrotność – niewielkim pojazdem o wiele łatwiej manewrować na wąskich ulicach i zatłoczonych parkingach;
• niewielkie rozmiary – łatwo znaleźć przestrzeń do zaparkowania.

Samochody typu microcar czy minicar oferowane są z różnymi silnikami – spalinowe i elektryczne.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o samochody bez prawa jazdy

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.