Uraz psychiczny po wypadku samochodowym – co należy się osobie poszkodowanej?
Osoby poszkodowane często nie zdają sobie sprawy z tego, czego mogą żądać od ubezpieczyciela sprawcy wypadku. Poszkodowany może się domagać pokrycia kosztów leczenia – zarówno wynikających z urazów fizycznych jak i psychicznych. Ponadto poszkodowanemu należy się zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. W poniższym artykule wskazujemy katalog roszczeń przysługujących osobie poszkodowanej w wypadku samochodowym. Z poniższego tekstu dowiesz się, czym charakteryzują się poszczególne roszczenia i jaka jest ich podstawa prawna.
W naszym artykule przeczytasz:
Co może uzyskać poszkodowany z OC sprawcy?
Ubezpieczenie OC zapewnia ochronę osobom poszkodowanym w wypadkach samochodowych. Osoby te mogą bowiem uzyskać stosowne odszkodowanie, które pokryje ubezpieczyciel sprawcy wypadku. Poszkodowany powinien skierować swoje roszczenia bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń, w którym sprawca wypadku miał wykupione OC. Czego może żądać poszkodowany? Katalogu praw przysługujących osobie poszkodowanej w wypadku samochodowym należy szukać w Kodeksie cywilnym.
- Odszkodowanie
Zgodnie z art. 444 § 1 kodeksu osobie poszkodowanej przysługuje odpowiednie odszkodowanie:
W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego
Z cytowanego przepisu wynika, że osobie poszkodowanej należy się zwrot wszelkich kosztów, które pozostają w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Odszkodowanie może obejmować np. koszty leczenia, tj. koszty wizyt lekarskich czy koszty zakupu leków. Nie są to jednak jedyne koszty, których zwrotu może się domagać poszkodowany. Każda sytuacja wymaga indywidualnego rozpatrzenia.
Odszkodowanie ma obejmować wszelkie koszty związane z uszczerbkiem na zdrowiu, mogą więc być to np. koszty opieki (jeśli poszkodowany potrzebuje pomocy podczas poruszania się), jedzenia, mycia czy wykonywania innych czynności dnia codziennego. Uzasadnionym kosztem będzie także koszt dojazdów do szpitala czy poradni specjalistycznej. Odszkodowanie może również obejmować koszty zakupu sprzętu specjalistycznego, jeśli taki zakup jest konieczny ze względu na stan zdrowia poszkodowanego.
- Renta
Zgodnie z art.444 § 2 kodeksu poszkodowanemu przysługuje także renta:
Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego
Poszkodowany, który na skutek doznanych obrażeń utracił możliwość podjęcia się pracy zarobkowej, może starać się o przyznanie renty. O rentę może ubiegać się także osoba, której zmniejszyły się widoki na przyszłość lub zwiększyły potrzeby. Zwiększone potrzeby mogą wynikać np. ze stałych kosztów, które generuje leczenie lub rehabilitacja.
Celem cytowanego przepisu jest więc przyznanie prawa do renty, która ma zrekompensować szkodę przyszłą, tj. taką, która powstanie w niedalekiej przyszłości w związku z brakiem możliwości podjęcia pracy czy też w związku z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów, związanych z doznanym uszczerbkiem tudzież z rozstrojem zdrowia.
Przeczytaj też: Kiedy poszkodowany może domagać się przyznania renty ubezpieczeniowej?
- Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę
Na mocy art. 445 §1 Kodeksu cywilnego osoba, która doznała uszczerbku lub rozstroju zdrowia, ma prawo dochodzić od sprawcy wypadku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie jest roszczeniem niezależnym od odszkodowania i renty. Jego celem jest zrekompensowanie osobie poszkodowanej szkody o charakterze niematerialnym, tj. bólu, cierpienia, poczucia lęku czy poczucia bezradności.
Uraz psychiczny po wypadku – co należy się poszkodowanemu?
Wypadek samochodowy jest traumatycznym doznaniem dla uczestników zdarzenia, a nierzadko również i dla świadków. Zdarza się tak, że uczestnik wychodzi z wypadku z niewielkimi obrażeniami zewnętrznymi, jednak całe zdarzenie pozostawia trwały ślad na jego psychice. Poszkodowani często zmagają się z zespołem stresu pourazowego, który znacznie utrudnia im codzienne funkcjonowanie.
Zespół stresu pourazowego (PTSD) to swego rodzaju zaburzenia lękowe, które są skutkiem doznania traumatycznych wydarzeń. Osoby zmagające się z PTSD mają problem z nawracającymi wspomnieniami oraz koszmarami sennymi przypominającymi o traumatycznych doznaniach. Częstym objawem jest również problem z koncentracją, nadmierna pobudliwość, odrętwienie fizyczne lub emocjonalne, nadmierna drażliwość czy problemy z panowaniem nad emocjami.
W tym miejscu należy podkreślić, że cytowany wcześniej art. 444 §1 Kodeksu cywilnego przyznaje możliwość ubiegania się przez poszkodowanego o odszkodowanie nie tylko w przypadku urazu fizycznego, ale również w przypadku rozstroju zdrowia. Oznacza to, że osoba, która podjęła terapię w związku ze złym stanem psychicznym, ma prawo wystąpić o zwrot kosztów związanych z wizytami u specjalisty, a także zwrot kosztów leczenia farmakologicznego. Jeśli chodzi natomiast o negatywne przeżycia psychiczne oraz wynikające z nich problemy z codziennym funkcjonowaniem, to wskazać należy, że poszkodowany może domagać się od ubezpieczyciela również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Pasażer poszkodowany w wypadku przez wiele dni po zdarzeniu doświadczał bezsenności, problemów z koncentracją, kołatania serca i nadpobudliwości. Zdecydował się na udział w terapii, która uświadomiła mu, że cierpi na zespół stresu pourazowego. Od krewnego pracującego w branży ubezpieczeniowej dowiedział się, że miał prawo do ubiegania się o wyższe odszkodowanie, które wystarczyłoby na pokrycie kosztów podjęcia terapii.
Konieczność podjęcia leczenia psychologicznego lub psychiatrycznego oraz problemy związane ze stanami lękowymi, mogą być brane pod uwagę przy określaniu rozmiaru krzywdy (a więc finalnie przy określaniu wysokości zadośćuczynienia), natomiast koszty tego leczenia powinny być rekompensowane przez odszkodowanie, a nie zadośćuczynienie.
Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę
Zadośćuczynienie ma zrekompensować poszkodowanemu doznaną szkodę niemajątkową tj. krzywdę w postaci cierpień fizycznych i psychicznych, których rodzaj i natężenie należy oceniać indywidualnie dla każdego przypadku. Zadośćuczynienie jest świadczeniem jednorazowym, powinno więc uwzględniać całokształt doznanych cierpień, ale także te krzywdy, które wystąpią w przyszłości.
Zadośćuczynienie należy odróżnić od odszkodowania – często te dwa pojęcia są niesłusznie używane zamiennie, mimo że są to dwie odrębne instytucje, które pełnią odmienne funkcje. Odszkodowanie ma na celu wyrównać szkody o charakterze materialnym, z kolei zadośćuczynienie ma złagodzić doznane przez poszkodowanego cierpienia.
Odszkodowanie powinno więc stanowić równowartość wszelkich kosztów, które osoba poszkodowana poniosła w związku z wypadkiem, jak i wyrównać ewentualne korzyści, które utraciła na skutek zdarzenie. Osoba, która stara się o odszkodowanie, przedstawia dokumenty i faktury, na podstawie których łatwo można oszacować wysokość odszkodowania.
W przypadku zadośćuczynienia kwestia ustalenia wysokości świadczenia jest o wiele bardziej skomplikowana. Przepisy nie wskazują kwot, które poszkodowany powinien uzyskać w związku z doznanym bólem i cierpieniem. Jak więc ustalić wysokość zadośćuczynienia? Na przestrzeni lat w orzecznictwie wypracowano pewne kryteria, które należy brać pod uwagę, ustalając wysokość zadośćuczynienia. Wyznaczniki te należy badać w odniesieniu do konkretnej sytuacji.
Jakie czynniki mają wpływ na wysokość zadośćuczynienia?
Podstawowym kryterium, które powinno być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, jest rozmiar doznanej krzywdy, który należy rozpatrywać, mając na uwadze rodzaj oraz charakter krzywdy, długotrwałość cierpienia, jego intensywność, nieodwracalność skutków, a także ich wpływ na dotychczasowe życie osoby poszkodowanej. Każdy przypadek powinien być badany indywidualnie. Znaczenie mogą mieć bowiem takie czynniki jak:
- wiek poszkodowanego,
- jego dotychczasowy styl życia,
- szacowane szanse na przyszłość.
Przy określaniu rozmiaru cierpienia fizycznego bierze się pod uwagę to, jak wyglądał przebieg leczenia, jakie ograniczenia dotknęły poszkodowanego, jak długo te cierpienia trwały i czy są one nieodwracalne w skutkach. Powyższe może jednocześnie rzutować na cierpienie psychiczne, bowiem wskazane czynniki mogą wpływać na poczucie bezradności czy nieprzydatności.
Jak kwestia ustalenia odpowiedniej wysokości zadośćuczynienia ujmowana jest w orzecznictwie?
Podstawowym kryterium określającym rozmiar należnego zadośćuczynienia jest rozmiar doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność i nieodwracalność ich skutków. Ocenie podlegają również cierpienia psychiczne związane zarówno z ich przebiegiem, jak i w razie ich nieodwracalności ze skutkami, jakie wywołują w sferze życia prywatnego i zawodowego. Rozgraniczać należy te sytuacje, w których doznane urazy zostały wyleczone i nie będą miały dalszych skutków i wpływu na życie poszkodowanego w przyszłości od tych, w których urazy będą powodowały dalsze cierpienia i krzywdę oraz będą rzutowały na poziom życia i jego jakość
wyrok SN z 9 września 2015 r., sygn. IV CSK 624/14
Ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury
wyrok SN z 9 listopada 2007 r. sygn. V CSK 245/07
Ubezpieczyciel wypłacił niską kwotę zadośćuczynienia, co dalej?
Jak już wskazano wyżej, określenie odpowiedniej wysokości zadośćuczynienia wymaga wnikliwej oceny odnoszącej się do konkretnego przypadku. Często osoby poszkodowane nie zdają sobie sprawy z tego, jak wysokie roszczenie im przysługuje, więc godzą się na sumy przyznane przez ubezpieczycieli. Praktyka jednak pokazuje, że kwoty wypłacane przez zakłady ubezpieczeń są dużo niższe niż te zasądzane przez polskie sądy. Jeśli nie jesteś pewny swojej sytuacji, skontaktuj się ze specjalistami, którzy oszacują Twoje roszczenie, a także pomogą w ewentualnym sporze z ubezpieczycielem.
Pamiętaj, że decyzja, którą otrzymasz od ubezpieczyciela, nie jest ostateczna. Zawsze przysługuje Ci prawo do odwołania. Jeśli odwołanie nie przyniesie zamierzonych skutków, możesz skierować swoje roszczenie do sądu.
Przeczytaj też: Przedawnienie roszczeń z OC
- Osoba poszkodowana w wypadku samochodowym, która doznała uszczerbku na zdrowiu lub rozstroju zdrowia, ma prawo dochodzić odszkodowania z OC sprawcy wypadku.
- Osoba poszkodowana może starać się o odszkodowanie, zadośćuczynienie, a w pewnych przypadkach także o rentę.
- Odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty, które wynikły w związku z uszczerbkiem na zdrowiu lub rozstrojem zdrowia powstałymi na skutek wypadku. Koszty te obejmują m.in. koszty leczenia (zarówno koszty wizyt lekarskich jak i koszty leków), koszty opieki, koszty specjalnej diety, koszty sprzętu medycznego, koszty dojazdu do placówek medycznych.
- Osoba, która na skutek wypadku utraciła zdolność do pracy, widoki na przyszłość lub zwiększyły się jej potrzeby (chodzi np. o stałe koszty, które generuje leczenie czy rehabilitacja), ma prawo ubiegać się o odpowiednią rentę.
- Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma na celu zrekompensować osobie poszkodowanej krzywdy (zarówno psychiczne jak i fizyczne), takie jak: ból, cierpienie, poczucie bezradności czy uciążliwość skutków wypadku w codziennym życiu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o zadośćuczynienie za uraz psychiczny po wypadku samochodowym
Odszkodowanie przysługuje poszkodowanemu jako zwrot ceny lekarstw, kosztów udziału w rehabilitacji i innych wydatków związanych z leczeniem po wypadku. Zadośćuczynienie z kolei jest niezależne od odszkodowania i może służyć jako rekompensata cierpienia lub traumy po zdarzeniu drogowym, w którym brało się udział. Poszkodowany może otrzymać i odszkodowanie, i zadośćuczynienie.
Koszty każdego rodzaju leczenia (w tym również podjęcia terapii i spotkań z psychologiem po zdarzeniu drogowym) powinny być zlikwidowane z odszkodowania z OC sprawcy wypadku. Zadośćuczynienie służy jedynie do zrekompensowania niematerialnych strat poszkodowanej osoby.
Niektórymi fizycznymi objawami urazu psychicznego są: bezsenność, problemy z zasypianiem lub potrzeba dużej ilości snu, ucisk w klatce piersiowej, kołatanie serca czy omdlenia. Osoby posiadające objawy Zespołu Stresu Pourazowego mogą odczuwać także złość, gniew, cierpienie, dyskomfort, silny lęk, wzmożoną czujność, zobojętnienie, złe samopoczucie. ZSP może prowadzić nawet do depresji.
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf
Dołącz do dyskusji