Czy pojazdy niepodlegające rejestracji muszą mieć ubezpieczenie OC?

Brak konieczności rejestracji – których pojazdów dotyczy?

Dla każdego kierowcy jeżdżącego samochodem oczywiste jest, że pojazdy poruszające się po drogach mają tablice rejestracyjne. Otrzymuje się je na wniosek właściciela podczas rejestracji pojazdu, która jest procedurą administracyjną dopuszczającą pojazd do ruchu po drogach publicznych. Wydawałoby się więc, że nie natrafimy podczas podróży autem na pojazdy, które nie mają tablic.

Wnikliwy czytelnik od razu zauważy, że użyliśmy pojęcia “pojazd”, które w Kodeksie drogowym definiowane jest jako:

Zgodnie z powyższą definicją pojazdem jest także rower czy hulajnoga. Spotykamy je często na drogach i nie mają tablic rejestracyjnych, co oznacza, że ich właściciele nie mają obowiązku ich rejestrowania. Co jednak z pojazdami silnikowymi? Czy wszystkie takie maszyny muszą posiadać tablice rejestracyjne?

Prawo o ruchu drogowym definiuje pojazdy silnikowe jako te, które są wyposażone w silnik, ale nie zalicza się do nich motorowerów, pojazdów szynowych, rowerów, wózków rowerowych, hulajnóg elektrycznych, urządzeń transportu osobistego i wózków inwalidzkich. Na pojazdach szynowych nie będziemy się skupiać. Natomiast z wymienionych wyłączonych z definicji pojazdów silnikowych tylko motorowery muszą mieć tablice rejestracyjne.

Czy to oznacza, że wszystkie pojazdy silnikowe, muszą być zarejestrowane, aby można było legalnie poruszać się nimi po drogach publicznych? Z pomocą w odpowiedzi na to pytanie przychodzi nam art.71.1 Kodeksu drogowego, który wskazuje, że:

Z powyższego przepisu prawa dowiadujemy się, że wszystkie pojazdy samochodowe (do nich zaliczają się także motocykle), ciągniki rolnicze, motorowery i przyczepy muszą być zarejestrowane. Zwróćmy jednak uwagę na zwrot pojazdy wolnobieżnego wchodzące w skład kolejki turystycznej i wzmiankę o pojazdach wymienionych w ust. 3. O jakie maszyny konkretnie chodzi?

W ust. 3. art. 71. Kodeksu drogowego ustawodawca stwierdza, że jeśli:

• pojazdy niewymienione w ust. 1,
• przyczepy motocyklowe,
• przyczepy specjalnie do ciągnięcia przez ciągnik rolniczy,
• pojazdy wolnobieżne,

spełniają warunki techniczne, to są dopuszczone do ruchu bez konieczności ich rejestracji. Nas w szczególności interesują pojazdy wolnobieżne. Dlatego przyjrzymy im się dokładniej. Podsumowując, nie trzeba rejestrować przyczep motocyklowych, specjalnych przyczep do ciągników rolniczych i pojazdów wolnobieżnych (z małym wyjątkiem!).

Tablic rejestracyjnych nie muszą mieć także rowery, hulajnogi i inne urządzenia transportu osobistego – tymi pojazdami nie będziemy się zajmować w tym artykule. Więcej na temat ich ubezpieczenia znajdziesz w naszym poradniku Nowość na rynku: ubezpieczenie OC hulajnogi elektrycznej. Czy będzie obowiązkowe?

Pojazdy wolnobieżne – maszyny rolnicze, leśne, budowlane i nie tylko!

Wiemy już, że pojazdy wolnobieżne nie muszą być rejestrowane – z wyjątkiem tych, które wchodzą w skład kolejki turystycznej. Co to jednak są za pojazdy? Czy często spotykamy je na drogach? Okazuje się, że w centrach turystycznych miast jest ich latem całkiem sporo!

Kolejny raz musimy zajrzeć do Kodeksu drogowego. Zgodnie z jego zapisami pojazd wolnobieżny to:

Tak więc ciągniki rolnicze muszą być zarejestrowane, nawet jeśli ich maksymalna prędkość jest mniejsza niż 25 km/h. Natomiast do pojazdów wolnobieżnych zalicza się:

• maszyny rolnicze – kombajny, kosiarki samojezdne, sadzarki;
• maszyny leśne – harwestery, karczowniki, rębaki;
• maszyny budowlane – spycharki, walce, wiertnice, żurawie;
• wózki transportowe – bagażowe, podnośniki, wysięgniki.

Warto dodać, że pojazdami wolnobieżnymi są także meleksy, które pojawiają się latem w centrach turystycznych miast. One także nie muszą być rejestrowane. A co w takim razie z ubezpieczeniem OC pojazdów wolnobieżnych? Czy jest ono obowiązkowe? 

Niezarejestrowany pojazd a ubezpieczenie OC – czy jest wymagane?

We wcześniejszej częściach artykułu używaliśmy pojęć pojazd, pojazd silnikowy, pojazd samochody czy pojazd wolnobieżny. Natomiast w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych pojawia się pojęcie pojazdu mechanicznego – to właśnie ich posiadacze mają obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Obowiązek ubezpieczenia pojazdów mechanicznych

Pojazdami mechanicznymi w myśl Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK są:

• pojazdy samochodowe,
• ciągniki rolnicze,
• motorowery,
• przyczepy określone w przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym,
• pojazdy wolnobieżne (bez pojazdów rolniczych posiadanych przez rolników, którzy mają gospodarstwo rolne i użytkują je w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.

Od razu rzuca się w oczy wzmianka o pojazdach wolnobieżnych. Z jednej strony nie trzeba ich rejestrować (poza ciągnikami rolniczymi), a z drugiej wymienia się je w kontekście obowiązkowe ubezpieczenia OC. Czy trzeba więc je ubezpieczać? Warto w tym miejscu przytoczyć art. 23. pkt 2, który wskazuje, że:

Tak więc niezarejestrowany pojazd wolnobieżny i bez tablic rejestracyjnych musi zostać objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC, gdy kierowca zamierza nim wyjechać na drogę publiczną. Czy to oznacza obowiązek wykupienia rocznej polisy OC?

Nie. Prawodawca założył, że pojazdy wolnobieżne są specyficznym rodzajem maszyn, które mogą być używane tylko przez określony czas, dlatego można na nie wykupić ubezpieczenie OC krótkoterminowe. Tak więc tak popularne latem w centrach miast meleksy przewożące turystów, mimo że nie mają tablic rejestracyjnych, muszą być ubezpieczone!

Wolnobieżne maszyny rolnicze a OC

Na koniec pozostaje kwestia pojazdów wolnobieżnych rolniczych. Czy rolnik musi na nie wykupić ubezpieczenie OC posiadacza pojazdów mechanicznych? Odpowiedź może zaskoczyć, ale to zależy od tego, jak użytkowany jest pojazd – nie mówimy tutaj o ciągniku rolniczym, który musi mieć zawsze OC komunikacyjne.

Rolnicy mają obowiązek wykupienia ubezpieczenia OC rolniczego, które zapewnia odszkodowanie za szkody na osobie i mieniu spowodowane przez rolnika, osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz osoby pracujące w jego gospodarstwie. Czy ubezpieczenie OC rolnicze zadziała także, gdy na przykład podczas jazdy kombajnem rolnik spowoduje wypadek na drodze publicznej?

Tak, ale w przypadku, gdy ów kombajn czy inny pojazd wolnobieżny rolniczy będzie użytkowany w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego, a więc na przykład w czasie przejazdu na pole. Wskazuje na to art. 50.2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych:

Gdyby natomiast, ktoś wsiadł do kombajnu czy innej maszyny rolniczej wolnobieżnej i pojechał na zakupy – wiem, to abstrakcyjny przykład – to musiałby mieć wykupione ubezpieczenie OC komunikacyjne. W takim przypadku w razie stłuczki lub wypadku ubezpieczyciel odmówiłby wypłaty odszkodowania z OC rolniczego.

Więcej na temat kar za brak OC dowiesz się z naszego poradnika: Kara za brak OC 2024 – ile wynosi i jak jej uniknąć?

Niezarejestrowany pojazd mechaniczny a stłuczka lub wypadek – kto odpowiada za szkody?

Mimo że niektóre pojazdy mechaniczne nie muszą być zarejestrowane, to w przypadku wyjazdu na drogę publiczną muszą być ubezpieczone. Jedyny wyjątek dotyczy wolnobieżnych pojazdów rolniczych, których ruch związany jest posiadaniem gospodarstwa rolnego (nie dotyczy ciągników rolniczych). Jednak ich właściciele nabywają obowiązkowe OC rolnicze.

Tak więc w przypadku spowodowania stłuczki lub wypadku przez kierowcę prowadzącego niezarejestrowany pojazd, który może poruszać się po drogach publicznych, za szkody zapłaci ubezpieczyciel, ponieważ taki pojazd musi mieć OC. W razie braku ubezpieczenia odszkodowanie wypłaci UFG, a potem wezwie właściciela pojazdu i kierowcę do zwrotu wypłaconych środków finansowych – taka procedura ma chronić poszkodowanych przed długim oczekiwaniem na odszkodowanie.

Gdy do stłuczki lub wypadku dojdzie na terenie prywatnym, na przykład wózek widłowy lub podnośnik uszkodzi inny pojazd na hali magazynowej bądź na terenie hurtowni budowlanej, to najprawdopodobniej odszkodowanie zostanie wypłacone z OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Natomiast, gdy osoba prywatna będzie jeździć niezarejestrowanym pojazdem bez ubezpieczenia na prywatnym terenie, to powstałe szkody będzie musiała zapłacić z własnych środków finansowych na ogólnych zasadach zawartych w Kodeksie cywilnym.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o pojazdy niepodlegające rejestracji a ich ubezpieczenie OC

Autor artykułu: Tomasz Sowa

Jestem redaktorem, który pisze artykuły związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi i podróżami. W swoich tekstach staram się wyjaśniać trudne i problematyczne zagadnienia związane z rynkiem ubezpieczeń. W poradach turystycznych zależy mi na przedstawieniu ciekawych miejsc w lekki oraz inspirujący sposób z nutką humoru.