Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych – czego nie wiesz na temat OC?
OC jest jedyną polisą komunikacyjną, którą bezwzględnie musi wykupić każdy właściciel pojazdu. Obowiązek posiadania takiej ochrony nakłada na kierowców prawo, które jednocześnie reguluje wszelkie kwestie związane z korzystaniem z takiego ubezpieczenia.
W tym artykule przeczytasz:
- Jakie kwestie reguluje ustawa o OC?
- Czy ubezpieczyciel może odmówić objęcia ochroną w ramach OC?
- Czy można zawrzeć polisę z datą wsteczną?
- Czy ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie z OC, gdy sprawca był nietrzeźwy?
- W jakim terminie należy spodziewać się wypłaty odszkodowania z OC?
- Jakie przepisy zastosuje firma ubezpieczeniowa, gdy poszkodowany był współwinny szkodzie?
- Z jaką datą towarzystwo ubezpieczeniowe przyjmuje wypowiedzenie wysłane pocztą?
- Co zrobić w przypadku zawarcia dwóch umów ubezpieczenia OC na ten sam samochód?
Aktem prawnym, w którym zapisane są zasady obejmowania kierowców ochroną w ramach OC, jest Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Co zawiera ustawa o OC? I o jakich przepisach warto pamiętać?
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych 2025 – jakie kwestie reguluje?
Kwestie związane z działaniem ubezpieczeń dobrowolnych są spisane w OWU. Dokument ten tworzą poszczególne towarzystwa, dlatego w każdym z nich mogą obowiązywać inne warunki obejmowania właścicieli pojazdów ochroną ubezpieczeniową. Tymczasem zasady działania ubezpieczenia obligatoryjnego, jakim dla kierowców jest OC, określa ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych. Jest to dokument, który obowiązuje wszystkie ubezpieczalnie i wszystkich kierowców, bez względu na to, w którym towarzystwie właściciel auta wykupił polisę.
Ustawa o OC reguluje wszystkie kwestie, które dotyczą ubezpieczenia chroniącego odpowiedzialność cywilną kierowcy. To tam posiadacze samochodów powinni szukać odpowiedzi na nurtujące ich pytania o OC. Reguły dotyczące sprzedaży ubezpieczenia, sum gwarancyjnych, wyłączeń odpowiedzialności – to tylko niektóre tematy poruszane na kartach ustawy o OC. Odpowiedzi na jakie pytania można znaleźć w tym dokumencie?
Czy ubezpieczyciel może odmówić objęcia ochroną w ramach OC?
Zakład ubezpieczeń posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, jeżeli w ramach prowadzonej działalności ubezpieczeniowej zawiera takie umowy ubezpieczenia.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 5., ust. 2.
Prawo nakazuje ubezpieczycielom sprzedaż OC komunikacyjnego każdemu kierowcy, który zgłosi się do firmy ubezpieczeniowej z chęcią podpisania umowy. Oczywiście mowa tu o tych ubezpieczalniach, które w swojej ofercie mają ubezpieczenia samochodu. Zatem jeśli towarzystwo oferuje ubezpieczenie OC samochodu, firma powinna sprzedać taką polisę kierowcy.
Do zakładów ubezpieczeniowych zgłaszają się osoby, które mają na swoim koncie kilka wypadków, co działa na ich niekorzyść i stawia w niezbyt korzystnym świetle. Nie każdy ubezpieczyciel będzie zatem chciał objąć ochroną ubezpieczeniową takiego kierowcę. Ze względu na dużą szkodowość potencjalnego klienta towarzystwo ubezpieczeniowe może zaproponować mu ofertę z ceną zaporową, której kierowca nie będzie chciał przyjąć.
Czy można zawrzeć polisę z datą wsteczną?
Umowa ubezpieczenia obowiązkowego nie może obejmować ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie tej umowy.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 10., ust. 1a.
Przepisy wykluczają możliwość zakupu OC z datą wsteczną. Gdyby taka istniała, wówczas wielu kierowców z pewnością wstrzymywałoby się z zakupem do chwili stłuczki, czyli momentu, w którym taka ochrona rzeczywiście byłaby im potrzebna. To nieopłacalne z punktu widzenia ubezpieczyciela.
Czy ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie z OC, gdy sprawca był nietrzeźwy?
Zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od ubezpieczonego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność, zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt 4, odszkodowania za szkody określone w ust. 2, a także w przypadku, jeżeli szkoda została wyrządzona przez ubezpieczonego lub osoby, za które ponosi on odpowiedzialność, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 11., ust. 3.
Ubezpieczenie chroniące odpowiedzialność cywilną działa w każdej sytuacji po jego wykupieniu. Zatem, jeśli ubezpieczony spowoduje szkodę, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie poszkodowanym nawet wtedy, gdy okoliczności mieszczą się w zakresie opisanym w wyłączeniach odpowiedzialności, np. gdy winny prowadził pod wpływem alkoholu. Pokrzywdzony nie może bowiem “płacić” za błędy sprawcy.
Na wypłacie odszkodowania sprawa się jednak nie kończy. W takich sytuacjach ubezpieczyciele zazwyczaj stosują wobec swojego klienta tzw. regres ubezpieczeniowy. Oznacza to, że sprawca wypadku będzie musiał oddać sumę pieniędzy, jaką ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanym.
W jakim terminie należy spodziewać się wypłaty odszkodowania z OC?
Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 14., ust. 1.
Jeśli nie ma wątpliwości co do okoliczności zdarzenia oraz winy jednej ze stron, towarzystwo ubezpieczeniowe sprawcy powinno wypłacić odszkodowanie w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia szkody. Jednak w przypadku niejasności, termin ten może ulec wydłużeniu. Wówczas rekompensata powinna zostać wypłacona poszkodowanemu w ciągu 14 dni od chwili ustalenia okoliczności wypadku i potwierdzenia zasadności żądania odszkodowania. Nie powinno to jednak potrwać dłużej niż 90 dni od chwili powiadomienia ubezpieczyciela o szkodzie.
Jeszcze inaczej termin ten będzie naliczany, gdy sprawa trafi do sądu. Wówczas odszkodowanie zostanie wypłacone dopiero po ogłoszeniu wyroku.
Jakie przepisy ubezpieczyciel zastosuje, gdy poszkodowany był współwinny szkodzie?
Jeżeli osoba objęta ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej lub osoba występująca z roszczeniem, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełniły obowiązków wymienionych w art. 16, a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, zakład ubezpieczeń może dochodzić od tych osób zwrotu części wypłaconego uprawnionemu odszkodowania lub ograniczyć wypłacane tym osobom odszkodowanie. Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na zakładzie ubezpieczeń.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 17.
Czasem zdarza się tak, że strony wypadku są współwinne. Poszkodowana osoba, którą ubezpieczyciel uznał za współwinną może zostać wezwana do zwrotu otrzymanego odszkodowania lub otrzymać rekompensatę w niepełnym wymiarze. Najłatwiej przedstawić to na przykładzie.
Pan Marcin był z kolegą Adamem na grillu u znajomych. Postanowili wybrać się samochodem, bo miejsce spotkania było nieco oddalone od miasta, a kierowca – pan Adam – postanowił, że tego dnia nie będzie pił alkoholu. Na imprezie dał się jednak namówić na dwa piwa. Niedługo potem dwaj koledzy musieli wracać do domu. Pan Adam czuł się dobrze, więc nie widział powodu, żeby nie prowadzić auta. Niestety w drodze powrotnej mieli stłuczkę z pojazdem poruszającym się drogą główną, w której pan Marcin, który podróżował na siedzeniu pasażera uderzył się w głowę. Na miejsce przyjechała policja i pogotowie. Poszkodowanego pana Marcina zabrano do szpitala, a w wydychanym powietrzu pana Adama wykryto 0,7 promila alkoholu. Poszkodowany pasażer liczył na odszkodowanie z OC kierowcy. Ku jego zdziwieniu ubezpieczyciel stwierdził, że był on współwinny szkodzie, bo pozwolił koledze wsiąść za kierownicę po alkoholu. Pan Marcin otrzymał odszkodowanie, ale w niepełnej wysokości. Rekompensatę zmniejszono o procent równy udziałowi w szkodzie pokrzywdzonego.
Z jaką datą towarzystwo ubezpieczeniowe przyjmuje wypowiedzenie wysłane pocztą?
W przypadku nadania oświadczenia o wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1–3, przesyłką listową, za chwilę jego złożenia uważa się datę nadania oświadczenia w placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1640 oraz z 2024 r. poz. 467, 1222 i 1717) albo w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej, a w przypadku wysłania oświadczenia na adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1045 i 1841) – datę wystawienia dowodu wysłania, o którym mowa w art. 40 tej ustawy.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 18., ust. 3.
Żeby umowa ubezpieczenia OC nie uległa automatycznemu odnowieniu, konieczne jest złożenie wypowiedzenia najpóźniej dzień przed końcem jej obowiązywania. Dokument można dostarczyć osobiście, mailowo lub listownie. Nawet wysyłka listu na ostatnią chwilę jest możliwa. Trzeba jedynie pamiętać o nadaniu dokumentu za pośrednictwem Poczty Polskiej. Wówczas za termin złożenia wypowiedzenia umowy OC towarzystwo ubezpieczeniowe uzna datę stempla pocztowego. W przypadku wniosku o rezygnację z polisy wysłanego na adres do doręczeń elektronicznych znaczenie ma data wystawienia dowodu wysłania.
Co zrobić w przypadku zawarcia dwóch umów ubezpieczenia OC?
Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta w trybie art. 28 ust. 1, umowa zawarta w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie.
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszy Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, art. 28a., ust. 1.
Zakupione ubezpieczenie OC przeważnie przedłuża się automatycznie na kolejny rok (z wyjątkiem OC krótkoterminowego lub otrzymania polisy od poprzedniego właściciela auta). Czasem łatwo zapomnieć o wypowiedzeniu umowy, dlatego zdarzają się sytuacje, w których kierowca posiada podwójne ubezpieczenie OC na ten sam pojazd. Co zrobić w takiej sytuacji?
Prawo umożliwia rezygnację z umowy ubezpieczeniowej, która uległa automatycznemu odnowieniu. Po wypowiedzeniu jej ubezpieczyciel pobierze opłatę jedynie za wykorzystany okres ochrony, tzn. od dnia, w którym umowa została przedłużona do dnia jej wypowiedzenia.
- Kwestie dotyczące OC kierowców reguluje ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych.
- W akcie prawnym znajdują się m.in. zasady sprzedaży polisy OC oraz sytuacje, w których ochrona ubezpieczeniowa nie zadziała.
- Ubezpieczyciel nie może odmówić objęcia ochroną ubezpieczeniową kierowcy, ale może zaproponować wysoką cenę za OC.
- Zawarcie umowy OC z datą wsteczną nie jest możliwe.
- Gdy kierowca spowodował wypadek, prowadząc pod wpływem alkoholu, ubezpieczyciel może zastosować wobec niego regres.
- Zasadniczo odszkodowanie z OC sprawcy jest wypłacane w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia szkody do towarzystwa ubezpieczeniowego, jednak termin ten może ulec przedłużeniu.
- Odszkodowanie dla osoby współwinnej szkodzie jest zazwyczaj obniżane.
- Jeśli wypowiedzenie umowy ubezpieczeniowej zostanie wysłane do towarzystwa ubezpieczeniowego za pośrednictwem Poczty Polskiej, ubezpieczyciel uzna datę stempla pocztowego jako dzień rezygnacji z ochrony.
- Jeśli właściciel pojazdu kupił drugie ubezpieczenie OC na ten sam samochód, gdy dotychczasowe uległo automatycznemu przedłużeniu, ma prawo wypowiedzieć przedłużoną polisę.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych
Od 1 stycznia 2025 kierowca samochodu osobowego za brak OC do 3 dni musi zapłacić 1870 zł, a w razie przerwy od 4 do 14 dni – 4670 zł. Jeśli przerwa w ubezpieczeniu wyniesie powyżej 14 dni, właściciel auta jest narażony na karę w wysokości 9330 zł. Użytkownicy samochodów ciężarowych mogą otrzymać wezwanie do zapłaty na kwotę nawet 14 000 zł, zaś Ci, którzy kierują pozostałymi pojazdami – nie więcej niż 1560 zł.
Nie. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych reguluje tylko kwestie związane z ubezpieczeniem obowiązkowym, a tym wśród polis komunikacyjnych jest jedynie OC. Szczegóły dotyczące ochrony w ramach ubezpieczeń dobrowolnych, np. autocasco, można znaleźć w dokumencie OWU każdego ubezpieczyciela. OWU są zwykle dostępne na stronie towarzystwa ubezpieczeniowego.
Taka sytuacja ma miejsce, jeśli korzystasz z polisy po poprzednim właścicielu lub gdy kupiłeś ubezpieczenie krótkoterminowe. Nie zapomnij również o opłacaniu rat w wyznaczonych terminach. Jeśli nie uregulujesz pełnej kwoty obecnej polisy, OC nie zostanie automatycznie przedłużone na kolejny okres.
Dołącz do dyskusji