Przekroczenie dozwolonej prędkości a odszkodowanie. Sprawdź, co musisz wiedzieć!

Wypadki z powodu nadmiernej prędkości na polskich drogach – statystyki

Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu jest drugą najczęstszą przyczyną wypadków drogowych z winy kierujących – tak wynika z raportu “Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku” sporządzonego przez Biuro Ruchu Drogowego KGP. Zgodnie z nim, w zeszłym roku na polskich drogach doszło do 19 058 wypadków, w których zawinili kierujący pojazdami, a w 4216 z nich przyczyną była właśnie nadmierna prędkość. To ponad 22% wszystkich wypadków z winy kierujących. Nieco częściej, bo w 24% przypadków, przyczyną było nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu.

Przekroczenie prędkości a kolizja – czy przysługuje odszkodowanie?

Omawiając kwestię odszkodowania w sytuacjach, w których doszło do przekroczenia dozwolonej prędkości, należy rozróżnić dwie okoliczności. Inna będzie sytuacja, gdy mówimy o rekompensacie z ubezpieczenia OC, a inna w przypadku ubezpieczenia AC. Skąd to rozróżnienie?

Otrzymanie odszkodowania z ubezpieczenia OC nie będzie możliwe, jeśli to Ty jesteś sprawcą kolizji. Istotą obowiązkowej ochrony ubezpieczeniowej jest bowiem to, że odszkodowanie z Twojego ubezpieczenia otrzymają inni poszkodowani w kolizji. Jeśli chcesz mieć pewność, że w razie szkody Ty również otrzymasz odszkodowanie, kupując OC, musisz zdecydować się także na ubezpieczenie AC.

Ubezpieczenie AC chroni kierowcę w sytuacji, gdy szkoda została spowodowana z jego winy. Kierowcy posiadający AC mogą więc domagać się od ubezpieczyciela odszkodowania za powstałe uszkodzenia, nawet jeśli to oni spowodowali kolizję. Czy jednak firma ubezpieczeniowa za każdym razem wypłaci 100% wartości szkody, która powstała?

Niekoniecznie. W OWU, czyli ogólnych warunkach ubezpieczenia, przewidziane są sytuacje, w których odszkodowanie może zostać zmniejszone. W wyjątkowych przypadkach ubezpieczyciel może także odmówić jego wypłaty. I tu pojawia się kwestia przekroczenia prędkości, które może być przyczyną zmniejszenia odszkodowania, a nawet (rzadziej) odmowy jego wypłaty.

Odszkodowanie z AC – w jakich sytuacjach?

W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się odszkodowaniu z AC. Autocasco to jedno z dobrowolnych ubezpieczeń komunikacyjnych. W przeciwieństwie do OC kierowca nie ma obowiązku kupowania tego rodzaju ochrony – może to zrobić, ale nie musi, a ponieważ składka AC jest zwykle droższa niż OC, wielu kierowców nie decyduje się na jego zakup. Korzyści płynące z posiadania takiej polisy są jednak znaczne. Jakie dokładnie?

Przede wszystkim, autocasco to ubezpieczenie, które chroni właściciela pojazdu. Przykładowo, w razie wypadku spowodowanego przez ubezpieczonego rekompensata jest wypłacana poszkodowanemu z OC sprawcy, on sam pozostaje jednak z niczym, nawet jeśli jego auto również ucierpiało. Mając AC, także sprawca wypadku może liczyć, że otrzyma odszkodowanie, które wesprze go finansowo w naprawie auta. A to nie wszystko, bo ubezpieczenie AC chroni także w innych sytuacjach, m.in. w razie:

• szkód powstałych z winy ubezpieczonego,
• szkód powstałych z winy osób trzecich,
• szkód spowodowanych przez nieznanych sprawców,
• kradzieży pojazdu,
• zniszczenia pojazdu (tzw. szkody całkowitej),
• szkód wyrządzonych przez siły natury.

Brak odszkodowania z AC – w jakich sytuacjach?

Jak zawsze istnieją oczywiście przypadki, w których odpowiedzialność ubezpieczyciela za zaistniałe szkody jest ograniczona lub wyłączona. W przypadku ubezpieczenia AC informują o nich zapisy w OWU, dlatego tak ważne jest przestudiowanie tego dokumentu przed zakupem polisy.

Niektóre wyłączenia ochrony AC są spotykane u praktycznie każdego ubezpieczyciela. Co do nich należy?

1. Szkody powstałe po spożyciu przez kierowcę alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających.
2. Szkody wyrządzone przez kierowcę umyślnie.
3. Szkody powstałe w wyniku rażącego niedbalstwa.
4. Szkody spowodowane przez kierowcę bez uprawnień do prowadzenia pojazdu.
5. Szkody spowodowane przez kierowcę, który uciekł z miejsca zdarzenia.
6. Szkody powstałe podczas korzystania z pojazdu niezgodnie z jego przeznaczeniem.
7. Szkody powstałe w wyniku działań wojennych i zamieszek.
8. Szkody o charakterze eksploatacyjnym.

Pamiętaj, że autocasco jest ubezpieczeniem dobrowolnym, co oznacza, że każde towarzystwo ma prawo dowolnie kształtować jego reguły, w tym tworzyć listę wyłączeń odpowiedzialności. Może się zatem zdarzyć, że za szkodę, której ochroną nie obejmuje jeden ubezpieczyciel, u drugiego mógłbyś dostać odszkodowanie.

Przekroczenie prędkości i brak odszkodowania z AC – czy to możliwe?

Złamanie przepisów Kodeksu drogowego, w tym przekroczenie dozwolonej prędkości, może, ale nie musi, przyczynić się do odmowy wypłaty odszkodowania z AC. Dowolność kształtowania zapisów OWU sprawia, że każdy ubezpieczyciel może podejść do tej kwestii w inny sposób, najczęściej jednak w regulaminie ubezpieczenia nie ma punktu wskazującego konkretnie na brak odpowiedzialności towarzystwa w razie złamania przepisów drogowych przez kierowcę. Nie znaczy to oczywiście, że kierujący pojazdem może być bezkarny – furtką do obniżenia lub odmowy wypłaty odszkodowania jest tzw. rażące niedbalstwo.

Czym jest rażące niedbalstwo?

W liście najczęściej spotykanych wyłączeń odpowiedzialności w ubezpieczeniu AC widnieje tzw. rażące niedbalstwo. Co to takiego? Chociaż termin ten nie ma jednolitej definicji, można go znaleźć u praktycznie każdego ubezpieczyciela. Kryje się za nim takie zachowanie ubezpieczonego, które można uznać za skrajnie nieodpowiedzialne i wykraczające poza lekkomyślność czy zwykłe niedbalstwo.

Czy przekroczenie prędkości to rażące niedbalstwo?

Wiesz już, że rażące niedbalstwo to takie zachowanie kierowcy, które wykracza poza zwykłą niestaranność czy lekkomyślność. Tu pojawia się zatem pytanie – czy za takie można uznać jazdę z niedozwoloną prędkością? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i na pewno nie można stwierdzić, że każde przekroczenie prędkości będzie się równać rażącemu niedbalstwu ze strony kierowcy.

Są mimo to znane przypadki, w których ubezpieczyciel tak właśnie sklasyfikował zbyt szybką jazdę i na tej podstawie odmówił wypłaty odszkodowania. Należą one jednak do rzadkości, bo trzeba pamiętać, że towarzystwo ubezpieczeniowe nie może arbitralnie uznać zachowania kierowcy za rażące niedbalstwo. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, poddając dokładnej analizie zarówno okoliczności zdarzenia, jak też to, czy i w jakim stopniu zachowanie ubezpieczonego miało wpływ na powstałe szkody. Pamiętaj, że to zakład ubezpieczeń musi udowodnić kierowcy, że dopuścił się on rażącego niedbalstwa.

Przekroczenie dozwolonej prędkości – kiedy ubezpieczyciel obniży odszkodowanie z AC?

Ubezpieczenie AC gwarantuje uzyskanie odszkodowania nawet w sytuacji, gdy kierowca ubiegający się o odszkodowanie doprowadził do powstania szkody. Nie oznacza to jednak, że kierowca otrzyma pełne odszkodowanie w każdej sytuacji. Jak już wspominaliśmy, ubezpieczyciele w OWU wskazują, w jakich okolicznościach ubezpieczony nie otrzyma odszkodowania lub zostanie ono stosownie pomniejszone. Do najczęstszych tego typu przypadków należą jazda pod wpływem alkoholu i ucieczka z miejsca zdarzenia. A co z przekroczeniem dozwolonej prędkości?

O ile do rzadkości należą sytuacje, w których przekroczenie prędkości przez ubezpieczonego stanowiłoby podstawę całkowitej odmowy wypłaty odszkodowania, o tyle często ma ono bardzo istotny wpływ na wysokość otrzymanego odszkodowania. Ubezpieczyciel może bowiem uznać, że kierowca poruszając się z prędkością wyższą od dopuszczalnej, przyczynił się do powstania szkody. Oczywiście również w tej sytuacji każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie – nie można zastosować ogólnego prawidła do wszystkich zdarzeń.

O ile ubezpieczyciel może obniżyć odszkodowanie, gdy przekroczysz dopuszczalną prędkość?

Zakłady ubezpieczeń nie wskazują wprost w ogólnych warunkach ubezpieczenia AC, że przekroczenie prędkości w momencie spowodowania szkody wiąże się z obniżeniem odszkodowania. Nie ma również informacji na temat tego, o ile obniżone może zostać w takim przypadku odszkodowanie. Zamiast tego towarzystwa posługują się pojęciem rażącego niedbalstwa, dopasowując je do okoliczności konkretnego zdarzenia. W ten sposób ubezpieczyciel może uznać, że kierowca w pewnym stopniu przyczynił się do powstania uszkodzeń w pojeździe i na tej podstawie obniżyć należną mu rekompensatę.

O ile? Wysokość przyczynienia się kierowcy do powstałej szkody zależy od konkretnego przypadku, a także od polityki danej firmy. Jedno towarzystwo może uznać, że np. przekroczenie prędkości o ponad 30 km/h przyczyniło się w 50% do powstania szkody i o tyle obniżyć odszkodowanie, drugie uzna, że takie wykroczenie przyczyniło się do szkody tylko w 20%. Stopień przyczynienia się poszkodowanego, a tym samym wysokość obniżonego odszkodowania, powinny być każdorazowo ustalane w oparciu o okoliczności danej sprawy.

Odmowa wypłaty odszkodowania z AC – czy ubezpieczyciel ma zawsze rację?

Otrzymując decyzję ubezpieczyciela na temat wysokości przyznanego odszkodowania z AC, niestety często zdarza się, że kierowca jest nieusatysfakcjonowany oferowaną mu kwotą. Czy jednak w każdym przypadku musi przełknąć gorzką pigułkę i pogodzić się z rzeczywistością? Nie! Pamiętaj, że ubezpieczyciel nie zawsze ma rację, a wcale do rzadkości nie należą sytuacje, w których naciąga on pojęcie rażącego niedbalstwa lub obniża odszkodowanie w stopniu nieprzystającym do okoliczności danego zdarzenia.

Jasne, kierowca przekraczający dopuszczalną prędkość musi liczyć się z tym, że w razie spowodowania wypadku lub kolizji nie będzie przysługiwać mu pełne odszkodowanie. Nie zawsze jednak będzie można mu zarzucić rażące niedbalstwo, nie zawsze też jego zachowanie będzie bezpośrednio związane z powstaniem szkody. Każda sytuacja może być inna, dlatego jeśli tylko uważasz, że Twoje odszkodowanie jest za niskie, warto odwołać się od decyzji ubezpieczyciela.

Przekroczenie prędkości a odszkodowanie z OC sprawcy

Jeśli jesteś osobą poszkodowaną w wypadku lub kolizji, należy Ci się odszkodowanie z OC sprawcy, czyli kierowcy, który był sprawcą zdarzenia. Niewiele osób jednak wie, że może istnieć związek między przekroczeniem prędkości a wysokością odszkodowania, nawet jeśli to Ty jesteś poszkodowany. Ubezpieczyciel może obniżyć należne Ci odszkodowanie z powodu przyczynienia, o którym mówią przepisy Kodeksu cywilnego.

Poszkodowany przyczynił się do wypadku – co z odszkodowaniem?

Co oznacza przyczynienie się poszkodowanego w praktyce? Na drodze często dochodzi do sytuacji, w których trudno jest jednoznacznie określić, kto zawinił. W takim wypadku policja przeprowadza postępowanie, aby stwierdzić, kto jest odpowiedzialny za spowodowanie kolizji lub wypadku. Może okazać się, że to kierowca, który w Ciebie uderzył, zostanie uznany za sprawcę, a mimo to ubezpieczyciel obniży Twoje odszkodowanie, uznając, że przyczyniłeś się do powstania szkody. Jednym z najczęstszych powodów uznania przyczynienia jest właśnie przekroczenie prędkości.

Wyobraź sobie sytuację, w której kierowca nie ustąpił Ci pierwszeństwa, w wyniku czego doszło do zderzenia. Jeśli podczas zdarzenia poruszałeś się z prędkością niedozwoloną, ubezpieczyciel może uznać, że przyczyniłeś się do powstania szkody, ponieważ gdybyś jechał z prędkością dozwoloną, to skutki wypadku mogłyby być mniejsze.

Wina obopólna a odszkodowanie

Zderzyłeś się z drugim kierowcą. Po przeprowadzeniu postępowania przez policję okazało się, że obaj przyczyniliście się w równym stopniu do zdarzenia drogowego. Czy masz zatem szansę na odszkodowanie? Tak. Zarówno Ty, jak i osoba współwinna, macie prawo do otrzymania odszkodowania. Każdy z Was powinien otrzymać 50% odszkodowania stosownie do stopnia swojego zawinienia.

W takim przypadku szkodę zgłaszasz do ubezpieczyciela kierowcy, który był współsprawcą. On z kolei może zgłosić się po odszkodowanie do Twojego zakładu ubezpieczeń. Oboje otrzymacie po 50% należnego odszkodowania. Pozostała część szkody może zostać pokryta z Twojego AC, jeśli takowe posiadasz.

Jak odwołać się od decyzji ubezpieczyciela?

Złożenie odwołania od decyzji ubezpieczyciela to pierwszy krok na drodze do uzyskania satysfakcjonującego odszkodowania bez wchodzenia na drogę sądową. Warto je złożyć zawsze, gdy nie zgadasz się zakładem ubezpieczeń i masz podstawy, by sądzić, że należna Ci rekompensata jest zbyt niska. Masz na to aż 3 lata, ale oczywiście im szybciej to zrobisz, tym lepiej – nie dość, że będziesz lepiej pamiętać szczegóły sprawy, to jeszcze będziesz mieć szansę na szybsze uzyskanie należnych środków.

Odwołanie od decyzji ubezpieczyciela powinno zawierać:

• dane pokrzywdzonego,
• dane ubezpieczyciela,
• dane sprawy (numer polisy, numer decyzji, numer szkody),
• uzasadnienie odwołania,
• kwotę, jakiej się domagasz.

Nietrudno się domyślić, że najważniejszą częścią odwołania jest jego uzasadnienie. Wbrew pozorom nie musi być ono bardzo obszerne, bardziej istotne są konkretne informacje, które Twoim zdaniem mogą wpłynąć na zmianę decyzji towarzystwa. Zwróć uwagę przede wszystkim na to, czy ubezpieczyciel udowodnił, że doszło do przyczynienia i czy Twoje zachowanie miało bezpośredni związek z powstaniem szkody.

Ubezpieczyciel ma 30 dni na udzielenie odpowiedzi na Twoje odwołanie (termin może się wydłużyć do 60 dni). Jeżeli w tym czasie nie poinformuje o przedłużeniu terminu rozpatrywania reklamacji lub na nią nie odpowie, przyjmuje się, że została ona rozpatrzona pozytywnie.

Co robić po spowodowaniu wypadku przy nadmiernej prędkości?

Jechałeś z nadmierną prędkością i spowodowałeś wypadek. Co teraz? Sposób postępowania w razie wypadku, czyli zdarzenia, w którym jeden z uczestników doznał obrażeń ciała lub poniósł śmierć, różni się od działań, które należy podjąć w razie kolizji (zderzenie pojazdów bez rannych lub ofiar). W tym przypadku Twoja postawa może okazać się kluczowa dla życia lub zdrowia innych ludzi.

• Przede wszystkim pamiętaj, żeby sprawdzić, w jakim stanie są poszkodowani.
• Następnie musisz wezwać służby (przy kolizji nie ma takiego obowiązku).
• Kolejny krok to zabezpieczenie miejsca zdarzenia przez włączenie świateł awaryjnych (jeśli to możliwe) i ustawienie trójkąta ostrzegawczego.
• Jeśli to konieczne, udziel pierwszej pomocy poszkodowanym.
• Gdy na miejsce przybędą służby, odpowiedz na pytania dotyczące zdarzenia. Warto też poprosić o pomoc świadków, jeśli tacy są.
• Po tym należy oczywiście zgłosić wypadek do towarzystwa ubezpieczeniowego, żeby móc ubiegać się o odszkodowanie.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o wpływ przekroczenia dozwolonej prędkości na odszkodowanie

Autor artykułu: Agnieszka Kazimierczak

Od 2019 roku jest członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu, gdzie odbywa aplikację radcowską. Doświadczenie zawodowe zdobywała we wrocławskich kancelariach, pracując u boku profesjonalistów. Pomagała konsumentom w sporach z ubezpieczycielami. Swoją wiedzą i doświadczeniem dzieli się z czytelnikami mubi.pl.